w
I
I
E it
]f'
t i
I1/1
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1899.
1
Bijlage Mo. 7.
RAPPORT der raadscommissie belast met het
onderzoek naar den omvang van de
prostitutie in de gemeente Leeuwarden.
In de raadsvergadering van den 12 April 1898 werd
aan onze commissie, overeenkomstig een besluitgenomen
in de vergadering van 22 Maart 1898opgedrageneen
onderzoek in te stellen naar den omvang der openbare
en clandestiene prostitutie in deze gemeenteten einde
in verband daarmede en naar aanleiding daarvan den raad
te adviseeren omtrent de vraag of het houden van open
bare huizen van ontucht in deze gemeente al dan niet
behoort te worden strafbaar gesteld.
Ons van die opdracht kwijtendehebben wij o. a. ge
hoord den commissaris van politieden geneesheer belast
met het sanitair toezicht op de publieke vrouwen in deze
gemeenteverschillende middernachtzendelingen en de
houdster van het bordeel op het Schavernekwelke allen
zeer bereidwillig de door ons gestelde vragen hebben
beantwoord.
Het onderzoek omvatte vier hoofdzaken
1°. hebben wij nagegaan welke bordeelen in deze ge
meente bestaan hoever zich het politietoezicht uitstrekt
en welke de resultaten zjjn van het sanitair toezicht
2". stelden wij een onderzoek in naar de clandestiene
huizen van ontucht of rendez-vous
3°. onderzochten wij in hoeverre er ingeschreven pu
blieke vrouwen zijn, niet in een bordeel wonende
4". hebben wij getracht eenigermate te weten te komen
hoe groot de omvang is der clandestiene prostitutie en op
welke wijze zij wordt uitgeoefend.
Naar aanleiding van het onderzoek omtrent deze vier
punten kunnen wij u het volgende mededeelen
Sub 1. Hier ter stede bevindt zich één bordeel, n.l.
dat op het Schavernekwaar behalve eene z.g. gouvernante,
een vier- of vijftal publieke vronwen meestal Duitsche
verblijf houden.
Overeenkomstig art. 10 der verordening op de huizen
van ontucht en de publieke vrouwen te Leeuwarden is
de bordeelhoudster verplicht binnen 24 uren aan de politie
kennis te govon van elke verandering in het personeel
harer inrichting. Vóór de toelating van eene nieuw aan
gekomen vrouw in het bordeelwordt zij geneeskundig
onderzocht. Blijkt zij niet gezond te zijn dan wordt zij
opgenomen in het Stadsziekenhuis.
Door de politie worden tevens hare papieren onderzocht
veolal bestaande in een zakboekjeafgegeven in eene
andere gemeente. Komt zij rechtstreeks uit Duitschland,
dan wordt door de politie oen proces-verbaal opgemaakt
hetwelk krachtens een daaromtrent gesloten tractaat aan
onzen Minister van Justitie wordt gezonden, die het commu
niceert aan de Duitsche regeeringopdat deze de familie
van de vrouw kan verwittigen van het feit dat hunne
bloedverwante zich in een bordeel heeft gevestigd.
Aan elke publieke vrouw die in het bordeel wordt
opgenomenwordt een zakboekje uitgereiktwaarin in
haar moedertaal staat vermelddat zij ten allen tijde het
bordeel vermag te verlaten. Bovendien wordt haar dit
door de politie mondeling bekend gemaakt bij gelegenheid
dat haar overeenkomstig art. 452 Strafwetboek wordt mede-
deeld welk bedrijf wordt uitgeoefend in het huis waarin
zij zich heeft gevestigd.
Meermalen is beweerd dat deze vrijheid om het bordeel
ten allen tijde te verlatenvrij wel illusoir zoude zijn
omdat in den regel de publieke vrouw bij de bordeel
houdster in dc schuld iswegens voorgeschoten geldon
voor costumestoiletartikelen enz. enz.van welke om
standigheid het gevolg zoude zijn dat de bordeelhoudster
zoodanige vrouw het vertrekken ging bemoeilijken en zelfs
kon beletten. De commissaris van politie deelde ons
echter medeen dit werd ook van elders bevestigd dat
deze bewering geheel onjuist is. De politie houdt niet
de minste rekening met schulden van dezen aard integen
deel waarborgt zij de bewoonsters van het bordeel volkomen
vrijheid om heen te gaanwanneer ze dit verkiezen.
Bovendien is ons medegedeeld dat bij verhuizing van het
eene bordeel naar het anderede bedoelde schuld door
de bordeelhoudsters van elkaar wordt overgenomen.
Tweemalen in de week komt de politie in het bordeel
om na te gaan of er ook klachten zijn en of de bepalingen
der wet en der verordeningen worden nageleefd.
Zij is op dit punt vol lof over de inrichting van het
huis en de gedragingen der bewoonsters. Nooit heeft zij
eene overtreding geconstateerd. Het is onze commissie
dan ook geblekendat het bordeel alhier zich in dit
opzicht zeer gunstig onderscheidt van die in andere
gemeenten.
Gelijk reeds is gemeld wordt het bordeel op het Schaver-
nek gewoonlijk door een vier- of vijftal publieke vrouwen
bewoond.
Het personeel verandert voortdurend. Hierbij is zeer
opmerkelijk dat terwijl vroeger de publieke vrouwen
meestal uit Amsterdam hierheen kwamen thans nu aldaar
het houden van bordeelen is strafbaar gesteldjuist het
omgekeerde plaats vindt
Het sanitair onderzoek van de publieke vrouwen in het
bordeel heeft tweemalen in de week plaats. Worden zij
niet gezond bevonden dan volgt opname in het Stadszie
kenhuis.
De geneesheer met dit onderzoek belast deelde ons uit
zijne ervaring het volgende mede
Ziekte komt slechts zeldenernstige ongesteldheid
zooals syphilisnooit voor zcodat mannen die besmet
zijn geworden (hij weet dit ook uit zijne particuliere
praktijk), dit elders moeten hebben opgedaan waar geene
of althans geen strenge keuring bestaat.
Hij is bizonder streng op de keuring -omdat hij daarvan
zeer veel heil verwacht. Aan die strenge keuring schrijft
hij den gunstigen toestand in deze gemeente toe. Meer
dan eens hebben zijne collega's en de chefs van den mili
tairen geneeskundigen dienst hem verzekerd het aan zijn
strenge toezicht toe te schrijven dat in deze gemeente zoo
weinig syphilis en andere venerische ziekten voorkomen.
Was zoodanige ziekte hier ter stede opgedaan dan kon
bijna altijd worden geconstateerd dat dit te wijten was aan
clandestiene prostituées.
Ton bewijze dat eene strenge keuring grooten invloed
heeft op den ziektetoestand voerde genoemde genees
heer nog aan dat het getal zijner patiënten die in Groningen
Amsterdam en Harlingen zijn besmet geworden is vergroot
sedert in die gemeenten het houden van bordeelen is ver
boden en daarmede de keuring is afgeschaft. Gevraagd hoe
hij het kon verklaren dat onder de medici van naam
evenzeer voor als tegenstanders van sanitair toezicht worden
gevonden gaf hij ten antwoord dat naar zijne meoningde
tegenstanders theoretici zijndie óf de praktijk der pros
titutie niet kennen óf althans daarmede niet voldoende
rekening houden. Ook hij is in theorie tegenstander doch
de ervaring heeft hem geleerd dat een streng sanitair
toezicht zeer veel kan bijdragen tot verbetering van den
gezondsheidstoestand.
Sub. 2. Clandestiene huizen van ontucht. Door de
middernachtzending waren ons eenige huizen aangegeven
die bij hen onder verdenking lagen rendez-vous te zijn.
Een onderzoek dienaangaande leerde ons echter dat die
opgave niet zonder overdrijving was. Zoo durft uwe com
missie een hotel hier te stede nog niet een huis van
ontucht te noemen omdat het is voorgekomen dat een
vreemdeling in gezelschap van een meisje dat hij wellicht
voor zijne vrouw uitgafdoch dat in werkelijkheid eene
prostituée was aldaar nachtlogies vroeg en verkreeg.
Ook meenen wij niet het recht te hebben een café een
'huis van ontucht te noemen hetwelk bezocht wordt bijna
