80
81
Bijlage tot liet verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1909.
Amersfoortsch systeem in het vuur gebracht, ik
heb daaraan nog zelf iets toe te voegen wat m.i.
niet van belang ontbloot is.
Het Amersfoortsch systeem onderstelt de oprichting
van vereenigingen van vakgenooten speciaal voor
de werkloozenverzekering, echter zal een bestaande
timmerlieden^aw^fvereeniging, een typografenidscA-
vereeniging en een Tabakbewerkerstoo«eeZcZw&, als
zijnde eveneens „vereenigingen van vakgenooten"
niet de toegang tot het fonds en de bijslag kunnen
worden ontzegd.
Voor hen die het Gentsche stelsel als een „ver
zekering" eeren, zij al direct opgemerkt dat natuurlijk
in een speciale organisatie voor de werkloozenver
zekering in het Amersfoortsch systeem alleen de slechte
risico''s treden, geen personen die leans hebben werk
loos te worden, maar zij die zeker weten dat lot
te zullen deolen, de gemeente zal daar treden op
hot terrein van verkapte armenzorg.
Voor de speciale werkloozenverzekering-vereeni-
gingen plus de andere vereenigingen van vakge
nooten, bijeengekomen voor een of ander genoegen
als bovengenoemd, geldt nog het volgende
Geen dezer vereenigingen kent haar leden in hun
kwaliteit als vakgenoot. Als ik lid ben der Typo-
grafenvischvereeniging of tooneelclub, ken ik mijn
medelid A als een goed of slecht visscher of comediant,
maar interesseer mij niet voor zijn capaciteit als
typo. Nu wordt A ontslagen en meldt zich bij onze
vischvereeniging om steun, wijl wij aangesloten zijn
bij het gemeentefonds (Amersfoortsch systeem). Wij
zijn met A bevriend, visschen en drinken samen en
maken pret, nemen do wereld niet van den zwartsten
kant en onderzoeken dus niet of de werkloosheid
van A soms zit in zijn slechte capaciteiten als typo,
afgezien van de vraag of wij dat kunnen, maar geven
eenvoudig uitkeering. De gemeente dokt mee en wordt
gedupeerd. Den volgenden keer is het mijn beurt.
Wie zal er in een tooneelclub of vischvereeniging zich
conscientious met vakvereenigingszaken bemoeien?
De werkloosheid van A duurt 3, 4 weken, maar
de visch- of tooneelclub wijst hem geen nieuw werk,
dat ligt niet op haar wegwederom wordt de ge
meente gedupeerd. Eindelijk wordt A door een
patroon werk geboden, hij acht dit echter niet voor
aanneming vatbaar, wijl niet aan de vakeischen
wordt voldaan. Zal nu het bestuur van de visch-
of tooneelclub uitmaken of hier het werk al of niet
moet worden aanvaard
Ten slotte wordt A ook lid der vakvereeniging
en later opnieuw, nu buiten eigen schuld, werkloos.
De vakvereeniging keert uit, de vischclub ook, de
eenigingen werkt, vereenigingen dus die uit histo
risch, zedekundig en paedagogisch oogpunt alleen
waarde hebben voor den wetgever.
De leden daarvan kennen elkaar in hun hoedanig
heid als werknemers, het bestuur weet b.v. dat
typograaf A dikwijls met klachten komt over zijn
werkgever, het bestuur heeft reeds meermalen voor
A met den patroon geconfereerd en langzamerhand
do overtuiging, ook in de vereeniging, opgedaan,
dat A is een lastig, chicaneerend man. Komt nu
A zich melden als werklooze, dan zal het bestuur,
gewapend met de kennis van den persoon, vervuld
met den ernst die een vakvereenigingsbestuur na
tuurlijk boven een vischclubbestuur kenmerkt, nauw
keurig nagaan of hier inderdaad van werkloosheid
buiten schuld sprake is en uitkeering mag plaats
vinden. Vriendschapsbanden missen hier de kracht
die ze zooeven in de visch- of tooneelclub bezaten.
De kritiek in de vakvereenigingen, waar men samen
komt om te werken, niet om pret te maken, waar
borgt ons een onpartijdige toepassing. De vakver
eeniging heeft tot taak voortdurend kennis te dragen
van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt, is door
haar landelijke organisatie ook met den stand der
elders bekend, zij kan en zal in
arbeidsmarkt
tegenstelling met de visch-tooneelclub ernstige
pogingen aanwenden om haar werklooze leden op
nieuw ,,aan den gang" te krijgen. Vele bonden
stellen daartoe gelden uit een reisfonds ter beschik
king. "Wordt den werklooze arbeid aangeboden,
dan is de vakvereeniging het eenige bevoegde
lichaam dat in staat is over de al of niet aanvaar
ding van dien arbeid te beslissen. De timmerlie-
denvakvereeniging heeft b.v. voor haar werklooze
leden opzettelijk ingesteld een „werkbureau". Ten
slotte is een dubbel lidmaatschap in de vakvereeni
ging en daardoor benadeeling der gemeente, als
boven bij de tooneelclub werd geconstateerd, on
mogelijk.
Al het bovenstaande is in arbeiderskringen bekend
en wordt daar, waar het niet wordt uitgedrukt, bij
intuïtie gevoeld. Het zijn zoovele bezwaren tegen
het Amersfoortsch systeem, en al ware het dat
daarvan slechts éen door den lezer wordt onder
schreven, dan nog zou dit moeten afhouden van
het meedoen aan gevaarlijke experimenten, waar
immers de praktijk ons leert dat het Gentsche stelsel
voldoet.
gemeente geeft tweemaal toeslag aan denzelfden
persoon. Waar een groot deel der bevolking van
Friesland Dijkstra of de Vries heet, wordt deze
fraude niet spoedig ontdekt.
Wij stellen nu hiertegenover het frissche werk
van het Gentsche stelsel, dat alleen mot vakver
Artikel 7a.
Een nieuw artikel moet bepalen wanneer geen
bijslag wordt toegekend aan de vereeniging, al is
deze aangesloten. Zooveel mogelijk moeten die
bepalingen overeenkomen met de bepalingen die
door de vakvereenigingen zelf aan hare uitkeerin-
gen worden verbonden. Het nieuwe artikel luidt
Art. la. Geen bijslag worden gegeven, wanneer
lo. de vereeniging nalatig is in het verstrek-
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1909. Bijl. 710. 3
ken van die gegevens, betrekking hebbende op de
werkloozenverzekering, welke de commissie voor
de richtige behartiging van de haar opgedragen
werkzaamheden behoeft
2o. de werkloosheid het direct gevolg is van
werkstaking in het vak van den betreffenden werk
man, ter beoordeeling der vakvereeniging, van zijn
ziekte of lichamelijke ongeschiktheid, of indien de
betreffende werklooze zich niet dagelijks aanmeldt
op de gemeentelijke arbeidsbeurs, of in het alge
meen onwillig is, om voor hem, ter beoordeeling
der vakvereeniging, geschikten arbeid te zoeken of
te aanvaarden
3o. de betreffende werkman bij don aanvang
zijner werkloosheid, nog geen jaar in de gemeente
Leeuwarden of, zoo Leeuwarderadeel bij het fonds
is aangesloten, in de gemeente Leeuwarden of
Leeuwarderadeel heeft gewoond, nog geen zes
maanden lid der vakvereeniging is en niet ten
minste 40 cent per dag van de vereeniging ont
vangt
4o. de betreffende werkman in hetzelfde kalen
derjaar reeds over 90 dagen een bijslag genoten
heeft.
TOELICHTING.
In dit artikel is een deel van art. 7 van het
ontwerp overgenomen, een ander deel weggelaten.
Weggelaten is de verplichting, in het ontwerp
onder a vermeld, van de storting in de kas der
vereeniging van minstens 5 cent per week contri
butie. Waar immers de uitkeering op een minimum
van 0.40 per week is gefixeerd, heeft de ge
meente met de minimum contributie voor de ver
zekering niet te maken. In den regel schrijft men
dit als gemeente niet voor. De contributie regelt
zich naar velerlei omstandigheden. Zoo betalen de
typografen van den Algemeenen Nederlandschen
Typografen Bond 3 cent per week voor de werk-
loozen-verzekering en krijgen daarvoor een uit
keering van 5.gedurende 6 weken. Dat is een
mooi fonds.
Het kan mooi zijn om twee redenen. Vooreerst
is het bedrijf geen seizoenarbeid en de werkloos
heid in percentage geringer dan b.v. in de bouw
vakken, in de tweede plaats hebben de typo's een
landelijk fonds, plaatselijke crisissen hebben geen
grooten storenden invloed.
Zal men die typo's nu uitsluiten omdat de lan
delijke bond met 3 cent per week een goede on
dersteuning kan uitkeeren
Weggelaten is verder de verplichting dat de
werkman aan zijne vereeniging of hare werkloozen-
kas gedurende 6 maanden contributie moet hebben
betaald, waarvoor kortweg de verplichting in de
plaats is gesteld, welke in de werkloozenfonds-
reglementjes der vakvereenigingen wordt gevonden
namelijk, dat men geen uitkeering krijgt, zoo men
niet x maanden lid der organisatie is. Zie mijn
nieuw artikel la onder 3°. Er kunnen ook andere
gevallen buiten werkloosheid zich voordoen, waarin
de vakvereeniging een lid tijdelijk van contributie
vrijstelt; daarin voorziet de redactie van Burge
meester en Wethouders niet.
Weggelaten is dat de werkman minder dan 16.
per week moet hebben verdiend gedurende het
voorafgaand kalenderjaar. Als er werkelijk in de
vakorganisatie een lid aanwezig is dat 16.— en
meer per week inkomen heeft, dan zal hij dat niet
algemeen bekend maken. Controle is hier uiterst
moeilijk. In een kantoorbedienden-organisatie zullen
wellicht personen met dat inkomen gevonden worden,
maar daar is dan ook een iets hoogere levensstandaard
en bij eventueele werkloosheid een nog spoediger
nijpend gebrek.
Het overige in het nieuwe artikel la is van het
ontwerp overgenomen, met wijzigingen evenwel.
Zoo is
a. toegevoegd, dat de administratie, waarvan
men de overlegging kan verlangen betrekking hebben
moet op de werkloozenverzekering. Dit zal ook
wel bedoeld zijn. Opname daarvan is een ver
duidelijking
b. geschrapt is de beperking betreffende „de
uitsluiting". De uitsluiting is gedwongen werk
loosheid, meermalen geheel buiten toedoen van de
werklieden geboren. Zij kan haar oorzaak vinden
in den een of anderen wettelijken maatregel, b.v.
verhooging van ongevallenpremie voor werkgevers,
protectieplannen etc. Leopold Sonneman en de
Duitsche Volkspartij die ageeren voor een Eijkswet,
rangschikken de uitsluiting onder de werkloosheid.
(Zie Stilting „Werkloosheid" en I. G. Keesing
„Feiten en Cijfers")
c. inplaats van de beoordeeling door de commissie
of werkloosheid al of niet uit werkstaking voort
komt en of de arbeid al of niet geschikt is om te
worden aanvaard, behoort die beoordeeling bij de
vakvereeniging. In het compromis- of Amersfoortsch
systeem kan het voorkomen dat er geen vakver
eeniging annex was met den betrokken arbeider
en Burgemeester en Wethouders moesten toen die
beoordeeling wel bij de commissie brengen.
In het Gentsche stelsel, waar altijd een vakver
eeniging annex is met den werkloozen arbeider, kan
en moet die beoordeeling bij haar die tot oordeelen
't best in staat is, dit is de vakorganisatie, berusten.
Gevaar voor zijdelings steunen van stakers
bestaat daarbij niet, daar stakende arbeiders niet
uit de ondersteuningskassen der vakvereenigingen
doch uit do weerstandskassen worden geholpen.
Werkloosheid en staking worden nergens scherper
gescheiden dan in de vakvereeniging zelf. De
Nederlandsche gemeenten die het Gentsche stelsel
hebben, missen dan ook dit „beoordeelingsartikel"
geheel.
