216
217
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1911.
het zal, komt zij meer nabij de bebouwde kom, dus
dichter bij haar normaal afzetgebied dan aanvan
kelijk door den heer Spruijt is gedacht, belangrijk
kunnen worden teruggebracht, omdat de kabellengte
voor de hooge spanning dan zooveel kleiner kan
worden. Komt het onderhavige voorstel aan de
orde, dan zullen U vermoedelijk over die plaats
reeds nadere voorstellen zijn gedaan.
In verband met de omstandigheid dat alzoo de
kosten nog niet alle kunnen worden overzien en deze
ook na de aanbesteding van de verschillende onder-
deelen der centrale eigenlijk pas definitief kunnen
worden bepaald, terwijl de op de begrooting thans
reeds beschikbaar gestelde sommen aanvankelijk
ruim voldoende zijn om met de verschillende ver-
eischte uitgaven regelmatig te kunnen doorgaan,
zal later worden voorgesteld de juiste bedragen op
de begrooting aan te brengen. Eveneens kan veilig
tot nader worden aangehouden de vraag, die in het
rapport van den deskundige wordt aangeroerd, of
op het terrein der centrale een machinistenwonino-
O
zal worden gebouwd. Op de ingezonden begrooting
is daarvoor ook geen post uitgetrokken. Wel komt
het ons gewenscht voor te zijner tijd, zoo noodig
reeds vóór het aanbrengen van den definitieven
begrootingspost, ten laste van het thans loopende
crediet te kunnen beschikken voor het plaatsen van
booglampen voor straatverlichting in den geest als
door den heer Spruijt wordt aanbevolen.
Wij hebben de eer U voor te stellen te besluiten
Burgemeester en Wethouders te machtigen voor de
oprichting, op het nader bij raadsbesluit daarvoor
aan te wijzen terrein, eener electrische centrale, op
de wijze als is uiteengezet in het schrijven van den
heer Bellaar Spruijt van 15 April 1911 met bijge
voegde begrooting, bij het onderhavige voorstel
afgedrukt onder littae. B en C, te beschikken over
den bij raadsbesluit van 10 Januari 1.1. no. l8R/6 op
de begrooting van uitgaven aangebrachten post
volgno. 172a „kosten van oprichting van eene
electrische centrale' zulks in afwachting van hunne
nadere voorstellen ten aanzien van de definitieve
regeling der uitgaaf op de begrooting, en hen voorts
uit te noodigen ter zake dier oprichting het noodige
te verrichten.
Leeuwarden, 17 Mei 1911.
Burgemeester en Wethouders van Leeuwarden,
ZIMMERMAN, Burgemeester.
M. GOSLINGS, Secretaris.
Litt. B.
Rapport van den heer
Bellaar Spruijt.
Maastricht, 15 April 1911.
Heeren Burgemeester en Wethouders
van Leeuwarden.
Ik heb de eer U bijgaand te doen toekomen
een schetsplan voor eene centrale in Uw gemeente,
benevens een plan voor het kabelnet, en een bij
die plannen behoorende begrooting van kosten.
Deze plannen vertoonen tegenover die, welke ik
met mijn rapport van 9 November 1908 aan de
Commissie voor de gemeentelijke gasfabriek in Uw
gemeente inzond, eenige wijzigingen.
Terrein. In de eerste plaats is het terrein, waar
op de centrale oorspronkelijk geprojecteerd was,
in verband met de hangende plannen voor een
tramlijn, welke dat terrein zou snijden, thans minder
geschikt voor het bouwen eener fabriek, die onge
hinderd vergroot moet kunnen worden. Ik heb
daarom op het hierbij gevoegde plan van het kabel
net (bijlage no. 2) een andere plaats voor de cen
trale aangegeven, en wel een terrein, liggende aan
het Vliet en den Kanaalweg, dat mij, na overleg
met Uwen wethouder, den heer Oosterhoff, en den
heer Directeur van Gemeentewerken, van de ter
reinen welke Uw gemeente in haar bezit heeft,
het meest geschikt voorkwam. Dit terrein ligt
gunstig aan groot vaarwater, en biedt voldoende
ruimte tot uitbreiding, terwijl het in een buurt ligt
waar een fabrieksgebouw niet zal misstaan of hinder
veroorzaken. Een bezwaar is het echter, dat het
op vrij grooten afstand van het centrum der stad
ligt, waardoor verbindingskabels noodig worden,
die de kosten van het kabelnet met ruim 7000.—
zullen verhoogen.
Gebouw. Het gebouw is in zijn opzet, bij dit
gewijzigde plan, tegenover het oorspronkelijke weinig
veranderd. Alleen heb ik het, met het oog op aan
vragen voor levering van stroom die van enkele
aangrenzende gemeenten zijn ingekomen, wat de
maten betreft wat gewijzigd. In de laatste jaren
is een algemeen streven merkbaar om de levering
van stroom over een veel grooter gebied te doen
plaats vinden, dan vroeger het geval was. Naar
mijn inzien kan het niet op den weg Uwer gemeente
liggen om een centrale te bouwen met het uitge
sproken doel om daarmede stroom te leveren aan
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1911. Byl. no. 16.
een groot deel van de provincie Friesland. Het
is mij echter wenschelijk voorgekomen om het project
zoodanig te maken, dat de levering naar de om
liggende gemeenten niet onmogelijk wordt. Ik heb
daarom de vroeger aangenomen spanning van 3000
Volt verhoogd op 5000 Volt, waardoor het noodig
werd de schakelruimte breeder te maken. Verder
is de machinekamer langer geprojecteerd omgelegen
heid te hebben zoo noodig later een turbine op te
stellen is het ketelhuis ruimer genomen om later
grootere ketels te kunnen plaatsen en is de schoor
steen in verband daarmede ruimer gedimensioneerd.
Een verdere wijziging in het gebouw is deze, dat
de kolenloods, die oorspronkelijk bedoeld was als
oen mot gegolfd plaatijzer overdekto plaats, togen
liet ketelhuis is aangebouwd. Deze wijziging geeft
liet voordeel, dat de stokers bij het halen der kolen
zich niet buitenshuis behoeven te begeven, terwijl
ook een betere controle mogelijk is.
Ten slotte heb ik de kosten voor de wanden dei-
cellen van de schakelinrichting, die in de begrooting
van het gebouw waren begrepen, mot een bedrag
van 1000.overgebracht naar den voor de schakel
inrichting uitgetrokken post.
De totale verhooging tengevolge van een on ander
van de raming voor het gebouw bedraagt 5500.
Maekine-installatie. Ook in de machine-installatie
heb ik eenige wijzigingen gemaakt. De keteldruk
is verhoogd van 10 op 12 Atm., waardoor een ver
grooting van het vermogen der machines wordt
verkregen, resp. waardoor het mogelijk wordt ge
maakt om do machines bij hetzelfde vermogen
langzamer te laten loopen.
Daarentegen heb ik nu in plaats van drie ketels
er twee geprojecteerd, teneinde bij de eerste uit
breiding in de keuze van het verwarmend oppervlak
vrijer te zijn.
De oververhitters zijn tegenover het oorspronke
lijke project aanmerkelijk vergroot; de economiser
is kleiner gemaakt.
In plaats van een grooteren condensor, waarop
oorspronkelijk gerekend was, zijn thans twee kleinere
condensors geprojecteerd, zoodat ook in geval van
reparatie met condensatie kan worden gewerkt.
Tengevolge van de plaatsing van twee condensors,
de verhooging van den stoomdruk, de vergrooting
der lokalen en de wenschelijkheid tot het maken
eener dubbele voedingsleiding was het noodig de
post „pijpleidingen" met 800.te verhoogen.
De dynamo's zijn wat ruimer gekozen dan in
het eerste project het geval was en dit omdat
zulks wenschelijk is wanneer later grootere netten
op deze centrale worden aangesloten.
Het draagvermogen van de kraan is wat verhoogd,
teneinde later, bij het plaatsen van turbines geen
moeilijkheden met het hijschen te krijgen.
De post gereedschap, instrumenten en reserve-
deolen verhoogde ik met 1500.omdat het mij
wenschelijk voorkomt een stol indicateurs en eenige
andere instrumenten, waarop oorspronkelijk niet
gerekend was, aan te schaffen.
Ten slotte is de post voor den schakelaanleg
verhoogd met 1000.die van de begrooting voor
het gebouw naar die voor den schakelaanleg zijn
overgeschreven en met f 1000.voor een derde
kabelaansluiting, waarover nadere toelichting onder
„kabelnet" wordt gegeven.
De totale verhooging van de begrooting der
machine-installatie tengevolge van de bovengenoemde
wijzigingen bedraagt 3635.
Ter vermijding van misverstand wil ik niet ver
zuimen er op te wijzen dat eenige posten als water
meter, kolenwagentjes en dergelijke, welke in de
oorspronkelijke begrooting bedoeld waren te worden
bestreden uit „diversen en onvoorzien", thans af
zonderlijk zijn vermeld, en dat de genoemde post
met een gelijk bedrag is verminderd.
Kabelnet. Het laagspanningskabelnet is in dit
project bijna niet gewijzigd. Het hoogspannings
net heeft eene wijziging ondergaan in verband met
de verplaatsing van de centrale, waarover ik onder
het hoofd „terrein" sprak, en die, zooals daar aan
gegeven, ruim f 7000.zal bedragen. Verder
heb ik het noodig geacht om het net in plaats van
met. twee hoogspanningskabels met drie hoogspan
ningskabels van te zarnen ongeveer dezelfde koper-
doorsnede te voeden. De ervaring leerde mij, sedert
het opstellen van het eerste project, dat de voeding
met twee kabels, wat de beveiliging betreft, eigen
aardige moeilijkheden oplevert, welke door het
leggen van een derden kabel worden vermeden.
De kosten voor deze wijziging zijn, afgezien van
do daarvoor noodige uitbreiding van de schakel
inrichting die ik onder „Machine-installatie" aan
gaf, slechts gering, en wel omdat de totale koper-
doorsnede der kabels niet gewijzigd is.
Ik heb verder in ieder der laagspanningskabels
thans gerekend op signaaldraden voor het omscha
kelen der meters en het ontsteken van straatver
lichting. Gewoonlijk geschiedt het eene met klokken,
het andere uit de hand. Door het aanbrengen der
signaaldraden, worden echter de meters voor de
motoren en de bediening der straatlampen goed-
kooper, zoodat het uitgetrokken bedrag van ƒ1000.
reeds na eenige jaren een niet onaanzienlijke be
sparing zal geven.
De kosten voor het leggen van het net heb ik,
tengevolge van de zeer kostbare werkwijze die Uw
gemeente ten opzichte der sleuven voorschrijft,
moeten verhoogen met een bedrag van ƒ4640.
Daarentegen zal het mogelijk blijken om de ka
bels te koopen tegen een prijs die aanmerkelijk
lager is dan in mijn vroegere begrooting was ge
noemd, waardoor een vermindering van de be-
