Bijlage no. 32.
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1920. Bijl. no. 32.
OPRICHTING hoogere burgerschool met
3-jarigen cursus; oprichting dag
handelsschool.
REORGANISATIE school voor middelbaar
onderwijs voor meisjes.
Aan den Gemeenteraad.
In onze gemeente bestaan twee scholen voor meer
uitgebreid lager onderwijs, welke zich in een steeds
toenemend bezoek mogen verheugen. De toeloop wordt
zelfs van dien aard (school 4 heeft zes, school 12
twee hulplokalen), dat bouw van eene derde M. U. L. 0.-
school niet kan uitblijven. Zelfs zou aan dien bouw
niet te ontkomen zijn als wij de buitenleerlingen (30 op
school 4 en 35 op school 12) weren, omdat bij verwijde
ring van deze leerlingen, over verschillende klassen
verdeeld, geen merkbare verlichting zou intreden.
Was geen andere uitweg mogelijk dan zou Uwe
Vergadering bij het lezen van dezen aanhef een voor
stel tot stichting der 3e M. U. L. O.-school mogen
verwachten. Wij meenen echter geslaagd te zijn in
eene andere richting in dezen eene oplossing te vinden.
In de raadsvergadering van 21 November 1916
werden wij op voorstel van den heer Peletier en
anderen uitgenoodigd na te gaan de wenschelijkheid
van eventueel voorstellen te doen tot oprichting
van eene daghandelsschool. Door onderscheidene sedert
ingekomen adressen werd de belangstelling in deze
aangelegenheid gaande gehouden. Zij had inmiddels
steeds onze volle aandacht, doch inrichtingen als hier
bedoeld zijn van te ingrijpenden aard, ook voor de
gemeentefinanciën, dan dat zij zonder ernstige voor
bereiding opgericht kunnen worden.
Wij hebben ons van verschillende zijden over de
daghandelsschool en over de inrichting daarvan laten
voorlichten. Met de Commissie van toezicht op het
Middelbaar Onderwijs zijn wij van oordeel, dat op de
avondhandelsschool, hoe nuttig op zich zelf, alleen
onderwijs kan worden gegeven aan leerlingen die des
daags in betrekking zijn. Voor hen, die overdag tijd
hebben voor studie en meerdere kennis willen opdoen,
bestaat in onze stad geen gelegenheid. In die leemte kan
eene dagschool voorzien. De Commissie en de Inspecteur
voor het middelbaar onderwijs adviseeren deze zoo in
te richten, dat zij, met 2 leerjaren speciaal handels
onderwijs, voortbouwt op een 3-jarigen cursus van
eene hoogere burgerschool, waarmede wij ons kunnen
vereenigen.
In dezen gedachtengang ligt dus de oprichting van
een hoogere burgerschool met 3-jarigen cursus opge
sloten, als fundament tevens voor eene eveneens te
stichten daghandelsschool.
En hiermede komen wij terug op den aanloop van
ons schrijven over de noodzakelijkheid van eenderde
school voor meer uitgebreid lager onderwijs. Het is
als zeker aan te nemen, dat eene verhuizing van
leerlingen van de M. U. L. O.-scholen naar de hoogere
burgerscholen zal plaats hebben in die mate, dat de
twee bestaande M. U. L. O-scholen voldoende zullen
zijn. Nog andere gevolgen zal het bestaan van de
hoogere burgerschool meebrengen. Zij zal die leer
lingen trekken van de Rijks hoogere burgerschool,
die thans, na 3 klassen doorloopen te hebben, de Rijks
school verlaten, omdat in vele gevallen met de alsdan
opgedane kennis bereikt kan worden, wat men wenscht
en in andere gevallen voor de ouders een 5-jarige studie
tijd der kinderen te bezwaarlijk wordt. Voor dezen is
„de drie-jarige" met een afgerond leerplan de aan
gewezen inrichting. De handelscursus, aan de ge
meentelijke burgerschool te verbinden, zal mede er
toe bijdragen in het gebrek aan gelegenheid voor
het ontvangen van handelsonderwijs overdag en tot
het opdoen van meerdere bekwaamheid te voorzien.
De R. H. B. S. geeft in sommige opzichten te
veel, in andere richting te weinig en zoo mag ver
wacht worden, dat straks de „passende" onderwijs
inrichting voor den handel bezocht zal worden.
Verliezen wij verder niet uit het oog, dat de mid
delbaar technische school het liefst leerlingen trekt
van de 3-jarige hoogere burgerschoolvoorts, dat
deze school in de toekomst mede zal dienen tot
voorbereiding voor een speciale opleiding van onder
wijzers bij het lager onderwijs en velen dus om deze
redenen dien voorbereidenden cursus zullen volgen,
dan behoeft voor den bloei van de nieuwe inrichting
niet gevreesd te worden.
Zij zal bovendien voor de vestiging van eene rijks
kweekschool te Leeuwarden den weg banen.
In het meegedeelde wordt, naar wij meenen, meteen
voldoende het groote nut van de instelling aange
geven, zoodat wij daarbij niet opzettelijk stilstaan.
Alleen wenschen wij nog op één zijde het licht te
laten vallen. Heeft de stichting van een daghandels
school lang op zich laten wachten, de oorzaak daarvan
moet voornamelijk gezocht worden in gebrek aan
leeraren. Eene afzonderlijke school vordert een afzon
derlijken kring van leeraren, wier bezoldiging dermate
de exploitatie drukt, dat wij met het oog op de
gemeentefinanciën geen vrijheid hebben gevonden dien
weg op te gaan. Krijgen wij een hoogere burgerschool,
dan is meteen het vraagstuk van de leeraren voor de
handelsschool opgelost. De leeraren der hoogere
burgerschool geven ook onderwijs aan de handels
inrichting.
Kan voorts een reorganisatie van de school voor
middelbaar onderwijs voor meisjes als in onze bedoeling
ligt (waarover straks) Uwe goedkeuring wegdragen,
dan behoeft die reorganisatie geen aan- of bijbouw
mede te brengen. Van de leslokalen der hoogere
burgerschool voor natuur- en scheikunde en voor
natuurlijke historie kan dan ook gebruikt gemaakt
worden voor de middelbare meisjesschool.
Ook voor de bloei van de daghandelsschool op
zich zelf koesteren wij geen vrees. Voor het leiden
van talrijke groote zaken in onze stad is degelijk
onderricht gewenscht en als de gelegenheid tot het
opdoen daarvan bestaat, wordt er ook gebruik van
gemaaktmen behoeft dan niet meer elders te zoeken
wat de stad der inwoning zelf geeft. Telde de dag
handelsschool te Harlingen in 1918 (September) 41
leerlingen, waarvan 26 van buiten, dan zal eene
dergelijke school te Leeuwarden, dat toch vrij wat
gunstiger gelegen is, allicht een grooter aantal trekken.
Waar voorts het doel zal zijn opleiding van hen,
die later eene zelfstandige plaats in de maatschappij
innemen, zal de avondhandelsschool geen noemens
waardige concurrentie ondervinden en, zij het ook
eenigszins gewijzigd, bestaan kunnen blijven.
Wij hebben ons het volgende stelsel gedacht voor
de toelating tot de daghandelsschool. In het alge
meen zal de H. B. S. met 3-jarigen cursus de voorberei
ding vormendaarnaast wenschen wij toelating tot de
handelsschool mogelijk te maken voor hen, die 3
klassen eener H. B. S. met 5-jarigen cursus hebben
doorloopen en voor hen, die met goed gevolg een in
te stellen examen afleggen. Leerlingen van M. U.
L. O. scholen, in het bezit van het algemeen mulo
diploma en meisjes, die een nader te bepalen aantal
leerjaren van de gereorganiseerde middelbare meisjes
school hebben doorloopen, worden zonder dat examen
toegelaten.
Over eventueel te ontvangen rijkssubsidie voor de
inrichting kunnen wij thans geen mededeeling doen.
Uit inlichtingen van den Inspecteur voor het handels
onderwijs is ons gebleken, dat de vraag of deze handels-
237
