- 3 -
Hoofdstuk II. CONSTRUCTIE EN WERK IMG VAN EEN KOOKBRANDER.
OMBOUW VAN EEN KOOKBRANDER. ÜP AARDGAS.
Mogen wij beginnen met enige begrippen nader te beschrijven, die voor de toepas
sing van gas belangrijk zijn.
a. De calorische waarde van een gas is de warmte, die 1 m3 gas bij
verbranding ontwikkelt. Eenheid: kilocalorie per m3, kcal/m3.
b. De gasdichtheid, feitelijk de relatieve gasdichtheid ten opzichte
van lucht. Dit is de verhouding van het gewicht van een m3 gas
en 1 m3 lucht bij dezelfde druk en temperatuur.
c. Het Wobbegetal, een rekeneenheid n.l. de calorische waarde gedeeld
door de wortel uit de gasdichtheid W C
vT
De hierna te noemen onderdelen kunt U afgebeeld vinden op tekening
4586125. Hierop zijn kookbranders voor stadsgas en voor aardgas afgebeeld. Zo
als op technische tekeningen meer gedaan wordt, is de brander gedeeltelijk in
doorsnede, gedeeltelijk in aanzicht getekend. De afscheiding hiertussen is een
kromme lijn.
Eerst willen wij een misverstand uit de weg ruimen. De hogere calorische
waarde van aardgas zal er in geen geval toe voeren, dat het koken sneller gaat.
Immers een gaskooktoestel heeft een brander, die gebouwd is om een zeker aantal
calorieën warmte te leveren. Gebruikt men gas van een hogere calorische waarde,
dan moet men de inspuiter zoveel verkleinen, dat het geleverde aantal calorieën
weer gelijk wordt, aan hetgeen de brander bij stadsgas leverde. Het is al moeilijk
genoeg dit resultaat te bereiken 1
Voor een goede verbranding van het gas, is het bij kooktoestellen ge
wenst, dat het gas vóór de verbranding reeds een gedeelte van de verbrandings
lucht toebedeeld krijgt. Een krijgt dan de gewone blauwe vlam.
Het is zeer goed mogelijk gas te verbranden zonder er eerst lucht aan
toe te voegen. Men krijgt dan een witte vlam, die wel de volle verbrandingswarm-
te levert, maar doordat zij bij gelijke hoeveelheid te verbranden gas veel gro
ter ic, is de hitte minder intensief (lagere temperatuur). Voor koken is de
vlam dan te groot, zij slaat om de pan heen en de warmte komt niet volledig tot
haar recht. Bovendien mag een witte vlam de panbodem niet raken, omdat dan
roetvorming en onvolledige verbranding zou optreden. Onvolledige verbranding
geeft kooloxyde houdende afgassen, ook bij aardgas, dat op zich zelf vrij van
kooloxyde is. Daar kooloxyde zeer giftig is, moet onvolledige verbranding ab
soluut ontoelaatbaar geacht worden. Onvolledig verbrande benzine in een auto
motor geeft de hevig giftige autoafgassen en onvolledige verbranding in een
kachel de giftige "kolendamp", die beide reeds zoveel dodelijke ongevallen ver
oorzaakt hebben.
Een kookbrander is daarom altijd zo ingericht, dat eerst het gas met
lucht gemengd wordt, doordat een straal gas, die uit de inspuiter stroomt, de
omringende lucht meeneemt naar de mengbuis. Dit principe is uitgevonden door
Bunsen, waardoor men wel van een Bunsenvlam spreekt, als men een blauwe vlam
bedoelt. De tegenwoordige kookbrander is in hoofdzaak nog gëLijk aan de kook
brander uitgevonden door Wobbe, alleen is hij begrijpelijkerwijze in de laatste
dertig jaar sterk verbeterd. Van de mengbuis komt het gas in het branderplaatje,
vanwaar het meestal door de uitstroomgaatjes naar buiten treedt en in de bui
tenlucht verbrandt. De lucht in de mengbuis is meestal onvoldoende voor de ver
branding, maar bij de vrij krachtige uit stroming kemt het gas verder goed met
secundaire lucht in aanraking, waarbij de turbulentie van de snelle gasstroom
de menging bevordert, waardoor de totaal benodigde hoeveelheid lucht het gas
bereikt en volledige verbranding mogelijk is. Een turbulente stroming is een
stroming waarbij de gasdeeltjes zich niet evenwijdig met de hoofdrichting van
de stroom bewegen. Grote snelheid bevordert de turbulentie. Een langzame gas
stroom is laminair; dan bewegen de gasdeeltjes zich evenwijdig met de hoofd
richting van de stroom. Een snelle uitstroming uit de uitstroomopeningen is dus
bevorderlijk voor een goede volledige verbranding.
Nu komt bij aardgas echter een moeilijkheid om de hoek kijken: de
verbrandingssnelheid van aardgas is zo klein, dat zij overtroffen wordt door de