1
500.--
98-441,76
- 4 -
in 1788 3/15 van de nalatenschap van Eolco van Haersma en zijn echtgenote
Susanna Faber, ter herinnering waaraan jaarlijks het Van Haorsma-
feost door het N.S.W. wordt gevierd;
in 1805 de erfenis van Gerard Jacob Voorda met een werkelijke waarde van
'f.88.000.--;
in 1823 de erfenis van de in Batavia overleden oud pupil van hot N.S.W.
Jacobus Martinus Baljée, ter waarde van f. 190.000.--;
in 1871 oen legaat van Mr. B. Dorhout met een nominale waarde van f.50.000.
Deze en de vele andere, kleinere giften hielden het N.S.W. op do boen.
De ontvangst van deze giften leverde het N.S.W. echter geen onverdeelde vreugde
op, omdat het stadsbestuur daarin telkens aanleiding vond om vroeger toegekende
subsidies en/of voorrechten (b.v. betreffende het houden van collecten) in te
trekken.
Voorzover thans nog na te gaan, ontving het N.S.W.
dies tot de volgende totaal bedragen;
eeuw
van do Gemeente subsi-
19 eeuw
20° eeuw
(1803-1827)
1919-1930
1947-1953
f
f
f. 17.986.07
f. 155.666.25
f. 173.654.32
totaal f. 272.596.08.
Uit de hoge cijfers over de jaren 1947 - 1953 blijkt roods, dat hot N.S.W.
in die jaren met grote tekorten kampte. De oorzaken hiervan was do stijging
van kosten, waarmee de inkomsten niet in evenredigheid toenamen. Daarbij spoelde
een rol het geringe aantal in het weeshuis verzorgde kindoren. Hot tehuis had
een capaciteit van 110 kinderen. Wijziging van hot Reglement in 1913 zodanig,
dat voortaan ook konden worden opgenomen alhier wonende arme kinderen, die een
onvoldoende verzorging genieten, heeft de ontvolking van het weeshuis niet
kunnen tegenhouden.
In 1950 woonden er nog 36 kinderen, in 1953 slechts 20. Bij een dergelijke gerings
bezetting drukten de vaste kosten onaanvaardbaar zwaar. Na uitvoerig beraad
werd daarom het weeshuis, dat - met uitzondering van do jaren 1795 - 1802,
toen de Franzen, en 1942 - 1946, toen de Duitsers en later kinderen van poli
tieke delinquenten het bevolkten - voortdurend door weeshuiskinderen was be
woond op 1 september 1953 gesloten en werden de wezen eliers ondergebracht.
Na die tijd zijn nog slechts enkele kinderen aan de zorgen van hot wooshuisbe-
stuur toevertrouwd. De meesten daarvan zijn intussen meerderjarig geworden, zo
dat op 31 december 1964 slechts enkele kinderen vanwege het N.S.W. worden ver
zorgd. Sinds 1 januari 1965 datum van inwerkingtreden van de Algemene Bijstands
wet houdt deze verzorging bovendien niet meer in het verlenen van financiële
bijstand. Het is dus duidelijk, dat het N.S.W. in zijn huidige vorm nauwelijks
nog een taak heeft. Nu de omstandigheden geheel veranderd zijn, is aan een vol
ledige omwerking van het huidige van 1855 daterende, Reglement niet te ontkomen.
Bij het ontwerpen van nieuwe Statuten hebben wij ons laten leiden door twee
beginselen;
a. het dool moet zoveel mogelijk aansluiten bij hot oorspronkelijke, doch er
moet ruimte worden gelaten voor aanpassing aan de steeds wisselende omstan
digheden;
b. in verband met hot gemeentelijk karakter van hot N.S.l/. en do grote bedragen,
die de Gemeente er in de vorm van subsidie aan gespendeerd hoeft, moet de
gemeentelijke invloed en controle groter zijn dan tot nu toe.
In de omschrijvingvan het dool (artikel 2) is de aktiviteit van het bestuur
beperkt tot het verlenen van financiële steun; het is niet do bedoeling,
bestuur zelf bepaalde projecten gaat opzetten en/of "runnon". Het N.S.W. u
dus het karakter van oen "fonds". Er is van afgezien te bepalen, dat subsidie
uitsluitend uit de opbrengst van hot vermogen mag worden geput'hoewel het dc
bedoeling is het vermogen zoveel mogelijk intact te laten zijn immers omstan
digheden denkbaar, ebt ook het vermogen behoort te worden aangesproken of belas
b.v. bij het helpen entameren van een omvangrijk project van eminent belang.
dat het
krijgt
De in artikel 21 gemaakte onderscheiding onder de letters a en b geeft aan,
dat in beginsel het vermogen in dienst moet worden gesteld van do Leeuwarder
jeugd. Voorzover de middelen toereikend zijn en geen tot de primaire doelstel
ling behorende behoeften zich openbaren, kunnen secondair sociale en maat
schappelijke belangen worden bevorderd, Wij hebben niet daarnaast vermeld
- hoewel wij dit wel hebben overwogen - op rekreatief of cultureel gebied
liggende belangen, omdat deze formulering naar ons gevoel het N.S.U. te ver van
zijn oorspronkelijke doel af zou voeren.
De gemeentelijke invloed en controle hebben wij verzekerd in de volgende
artikelen;
art. 3; 5 van de 9 bestuursleden zijn lid van of ondergeschikt aan het Gemeen
tebestuur, t.w. een wethouder, 3 andere raadsleden en de directeur van dc
Gemeentelijke Sociale Dienst. De Gemeente heeft dus de meerderheid in hot
bestuur. Dit kan naast de mogelijkheden tot toezicht - nuttig zijn omdat de
Gemeente aldus het beleid ook positief en aktief kan beïnvloeden.
Art11; Besluiten, inzake vermogensrechtelijke handelingen, die vermoedelijk
weinig zullen voorkomen en/of die belangrijke wijziging van het vermogen kunnen
meebrengen, worden onderworpen aan de goedkeuring van de Raad. Andere vermogens
rechtelijke handelingen behoeven dc goedkeuring van on; college; wordt deze
goedkeuring geweigerd, dan kan het bestuur in beroep gaan bij de Raad.
Art. 15 en art. 16; Begroting en rekening behoeven de goedkeuring van do Raad.
art. 18;Jaarlijks doet het bestuur schriftelijk verslag aan de Raad over hot
algelopen boekjaar.
Uij menen met deze korte toelichting op de ontwerp-statuton te kunnen vol
staan.
Indien Uw Raad besluit tot omzetting van het Reglement in do door ons
geconcipieerde Statuten verliest o.i. het N.S.U. do hoedanigheid van instelling
van weldadigheid. Het kan dan immers niet moer beschouwd worden als een in
stelling, "welke armenverzorging in of buiten gestichten voortdurend ten doel
heeft"(art. 1 Rompwet Instellingen van weldadigheid).
Tenslotte moet nog worden besproken de vraag, welk deel van het vermogen
van het N.S.U.in verband met de overgang van de taak dor bijstandverlening op
ons college ingevolge artikel 88 van de Algemene Bijstandswet op do Gemeente
behoort over te gaan. De wet geeft niet aan, op welke wijze bedoeld vermogens-
doel moet worden berekend.
Uij zijn van oordeel, dat het aanbevoling verdient voor de berekening van
dit vermogensbestanddeel uit te gaan van de aan het einde van 1964 nog op
het Nieuwe Stads Uecshuis drukkende lasten ter zake van wezenverzorging. De
toon nog bestaande zorggevallen zouden in 1965 indien de wezenzorg vanwege
het Nieuwe Stads Weeshuis zou zijn voortgezet - zoals wij reeds vermeldden
is de financiële wezenzorg m.i.v. 1 januari 1965 op de Gemeente overgegaan -
een bedrag van f.3050.-- hebben gevergd. Naar een rente van 4s7° por jaar, zou
het aan de Gemeente over te dragen vermogensbestanddeel daarom kunnen worden
bepaald op 100 x f.3050.-- is rond f. 68.000. Hoe dit bedrag mot hot Nieuwe
4.5
Stads Weeshuis moet worden verrekend kan nader worden geregeld met het bestuur.
Ten einde U enig inzicht te verschaffen met betrekking tot de financiële
mogelijkheden waarover de Stichting hot Nieuwe Stads Weeshuis in do toekomst
zal beschikken, delen wij U mede, dat het vermogen van het Nieuwe Stads Wees
huis bestaat uit boerderijen, huizen, land, effecten, tegoeden bij banken en
kasgeld, waarvan de totale waarde omstreeks f.1.5 miljoen bedraagt. De jaarlijk
se opbrengst hiervan bedraagt ongeveer f.50.000.van welk bedrag plm.
f.20.000.moet worden besteed voor de onderhouds- en overige lasten van do
bezittingen en voor andere vaste lasten. Een overzicht van do aam-rozige bezit
tingen ligt ter inzage. De vraag, of een meer rendabele en niettemin voldoe do
veilige belegging mogelijk is, zal het na de reorganisatie optredende bcsruur
van do stichting moeten beantwoorden.
Onder verwijzing naar het advies van de Financiële Commissie, die zich met
dit voorstel kan verenigen, stellen wij U voor te besluiten overeenkomstig do
hierbij gevoegde ontxrorp-bcsluitcn.
Burgemeester en Wethouders van Leeuwarden,
J.Tiekstra, 1.-Burgemeester.
dc Jong
Secretaris
