Do onlangs opnieuw door dc Raad uitgeoefende drang om to konen tot
oen zelfstandige stedebouwkundigo dienst is voor ons aanleiding
geweest elders in den lande bij gemeenten, welke in grootte net
Leeuwarden ongeveer vergelijkbaar zijn, te informeren naar de wijze,
waarop aldaar dc stedebouwkundigo werkzaamheden zijn georganiseerd.
Van de dertien geneentc-n, welke door ons daaromtrent zijn aangeschreven,
hebben wij in 6 gevallen een reactie ontvangen. De verkregen inlich
tingen zijn voor U ter inzage gelegd.
Daaruit nogo blijken, dat in bijna alle gemeenten de stedebouwkundigo
werkzaamheden worden verricht door een afdeling, welke oen onderdeel
vormt van een dienst openbare werken c.q. gemeentewerken.
Voor zover er gemeenten zijn, die een van hot algemene beeld afwijkende
organisatiestructuur hebben opgebouwd, betreft het naar ons bekend is,
gemeenten, welke qua inwoneraantal aanmerkelijk boven dat van Leeuwarden
uitstijgen.
Vij menen daarbij te mogen veronderstellen, dat de bijzonder snelle
ontwikkeling van deze gemeenten de omvang van het stedebouwkundig werk
dusdanig heeft doen toenemen, dat de betreffende gemeentebesturen zich
daardoor uit praktische overwegingen genoodzaakt hebben gezien tot do
instelling van oen afzonderlijke stedebouwkundigo dienst over te gaan,
hoewel men zich er terdege van bewust gei/eest is, dat daaraan grote
bezwaren verbonden zijn. Vij zijn van oordeel, dat Leeuwarden zich
thans nog niet in een met deze gemeenten vergelijkbare situatie bevindt.
Los van do gehouden onquctc hebben wij bezien, welke voor- en nadelen
aan hot formeren van oen aparte stedebouwkundigo dienst verbondon zijn.
Als voordeel sou kunnen worden aangemerkt, dat aan de behartiging van
het stedebouwkundigo werk in ongore zin dc hoogste prioriteit kan worden
toegekend, aangezien alsdan vermenging van deze werkzaamheden mot an
dere taken, dc stadsuitleg betreffende, niet moor plaats vindt.
Ook zal de verantwoordelijkheid voor do verschillende werkzaamheden,
in hot kader van de stadsuitleg te verrichten, in uio situatie tussen
do daarbij betrokken diensten duidelijk kunnen worden vastgelegd.
Vellicht kan men nog opwerpen, dat de salariëring van degene, die
mot de leiding van het stodebouwkundig werk is belast, in het kader
van oen afzonderlijke stodebouwkundige dienst meer perspectieven biedt.
Bij hot ecrstvormeldo voordeel menen wij te moeten opmerken, dat ook
een verzelfstandiging c.q. verzwaring van de stedebouwkundigo dienst
binnen het kader van de Dienst Openbare Verken er ongetwijfeld toe
zal leiden, dat het stodebouwkundig vork, meer dan vroeger, in deze
dienst een eigen plaats gaat innemen en zich naar buiten boter zal
kunnen presenteren.
Vij wijzen er hierbij op, dat voor dc te benoemen adjunct-directeur
voor do stcdebouw juist op dit punt oen bijzondere taak zal zijn
weggelegd.
Tegenover deze voordelen zien wij een aantal nadelen, welke hoofdzake
lijk samenhangen mot het sinds do laatste jaren gewijzigde inzicht om
trent do taak en functie van do stcdobouwkundig-ontwerper.
Had vroeger do stedebouwkundigo, nadat het uitbreidingsplan rechts
kracht had verkregen, mot do wijze waarop dit plan werd uitgevoerd
nagenoeg geen bemoeienis moor, thans heeft in sterke mate de over
tuiging post gevat en is ook in de praktijk gebleken, dat voor een har
monieuze realisering van hot bestemmingsplan het ten zeerste aanbeveling
verdient, dat do stodebouwkundig ontwerper ook bij de uitvoering van
het plan ton nauwste betrokken blijft.
- 3 -
Omgekeerd is hot zo, dat hot voor do praktische verwezenlijking van
hot plan van groot belang is, dat reeds van hot begin af aan mot be
trekking tot hot te ontworpen plan bij voortduring contacten worden
onderhouden tussen de ontwerper en degenen, die het plan zullen uit
voeren, zoals:
do functionarissen, die belast zijn met het grondonderzoek, de riolering,
do weg- en waterbouw, dc bouwtechnische zaken, verkeerszaken en do
exploitatie van hot bestemmingsplan.
Het is dan ook om deze reden, dat men, zodra het plan van dc ont
werpfase overgaat in dc uitvoeringsfase, in voel gemeenten bom/teams
tot stand ziet komen, waarin allo bij het plan betrokken disciplines
zijn vertegenwoordigd.
In oen dergelijk bom/team worden naast do hierboven genoemde gemeen
telijke functionarissen tevens betrokken do opdrachtgever, belegger
en architect, en zo mogelijk de toekomstige bewoners van do te bouwen
woningen o.a.
V/ij hebben gemeend op een en ander in het hiervoorgaande iets uit
voeriger te moeten ingaan, teneinde LT duidelijk het bestaan aan te
tonen van oen constante wisselwerking tussen do stodebouwkundige en
de uitvoerders gedurende alle fasen, welke het plan vanaf het eerste
ontwerp tot en met de uitvoering daarvan dient te doorlopen.
Het realiseren van bestemmingsplannen in deze zin is slechts mogelijk,
indien hot bestemmingsplan zelf niet in details en exact vastlegt,
op welke wijze het plan in concreto dient te worden uitgewerkt
De wet op do ruimtelijke ordening heeft daarvoor het kader geschapen.
Te denken valt hierbij aan de mogelijkheid globale bestemmingsplannen
op te zotten, waarbij, onder bepaalde voorwaarden, oen bevoegdheid
tot uitwerking en wijziging voor het gemeentebestuur kan worden inge
bouwd.
De stodebouwkundige en degenen, die mot do uitvoering van bestemmings
plannen zijn belast, dienen derhalve in oen zoor nauwe relatie tot
elkaar te staan.
Houden do stedebouwkundigo werkzaamheden van do Dienst Openbare './erken
moeten worden afgesplitst, dan zal daarvan naar onze overtuiging oen
toenemend aantal fricties en coördinatieproblemen het gevolg zijn.
In het bijzonder vrezen wij:
a. dat de door ons zoor belangrijk geachte beïnvloeding van
eikaars opvattingen over do wijze waarop oen plan dient
te worden opgezet en uitgevoerd, voor oen groot deel
verloren zal gaan; voorts dat hot oplossen van dc problemen,
welke als gevolg daarvan zullen voorkomen, op een minder ef
fectieve en soepele wijze zal kunnen plaats vindon;
b. dat tengevolge van hot afsplitsen van do stodebouwkundige werk
zaamheden en do daarmede aan te brongen scheiding van verantwoor
delijkheden oen discontinuïteit kan ontstaan in do noodzakelijke
wisselwerking tussen ontwerp en uitvoering van het plan.
Zelfstandige diensten met eigen verantwoordelijkheden verlangen
terecht duidelijke, concrete opdrachten. Hen en ander brengt oen
toename van administratieve werkzaamheden moe, hetgeen extra
tijd kost;
- c.
