- 6 -
Leeuwarden aangewezen is als stadsgewest het ruimtelijk beleid van zowel
de gemeente als de provincie erop gericht zal moeten zijn o.a. met
betrekking tot de vestiging van bedrijven c.q. kantoren een concentratie
beleid te voeren hetgeen in zal moeten houden dat nieuwe werkgelegenheid
moet worden geconcentreerd in het stadsgewest.
Wil Leeuwarden profijt hebben van de stadsgewest-status dan zal de
gemeente mogelijkheden moeten creëren bedrijven en kantoren binnen haar
grenzen te huisvesten. Het hebben van een gevarieerd aanbod aan kantoor-
en bedrijfsruimtes c.q. lokaties is dan een van de noodzakelijke voorwaar
den.
De toekomstige behoefte aan kantoorruimte mag derhalve hoger geraamd wor
den.
Een andere ontwikkeling als gevolg waarvan de behoefte aan kantoorruimte
hoger uit zal vallen is de toenemende invloed van de informatietechnolo
gie. Op het terrein van de informatica doen zich tal van ontwikkelingen
voor; de toepassing van nieuwe technologieën neemt sterk toe. Dit heeft
ook voor de arbeidsmarkt consequenties. Toepassing van de informatica
vindt voor een groot deel plaats in de produktie-begeleidende en informa-
tieverschaffende diensten.
De Friese regio heeft op dit terrein nog een achterstand in te halen in
vergelijking met andere landsdelen.
In de onderwijssector met name in de m.b.o. en h.b.o.-opleidingen, zal in
de komende jaren de informatica een steeds grotere rol gaan spelen. In de
komende jaren zal in de Friese hoofdstad een toenemende concentratie en
clustering van hogere onderwijsvoorzieningen plaatsvinden. Deze concentra
tie van hogere onderwijsvoorzieningen zal haar weerslag hebben op de komst
van bedrijven die gericht zijn op, of werken met deze informatietechnolo
gieën naar Leeuwarden.
Het is voor Leeuwarden van het grootste belang in te spelen op deze ontwik
kelingen. De gemeente zal initiatieven moeten ontplooien om dergelijke
bedrijven en instellingen naar Leeuwarden te halen. In de dienstverlenende
sfeer kan een scheiding worden aangebracht tussen bedrijven c.q. instellin
gen die zich richten op produktie en die, die zich richten op de consu
ment. Deze laatste consument-gerichte bedrijven zullen zich vanwege het
aanwezig zijn van bevolkingsconcentraties, met name vestigen in de Rand
stad.
De eerstgenoemde bedrijven (de produktie met behulp van informatietechnie
ken) worden gevestigd op lokaties die om andere redenen - gunstige vesti
gingsplaatscondities - interessant zijn.
Leeuwarden kan voor dit soort van activiteiten een geschikte lokatie zijn.
De potentiële vestigingscondities vragen dan wel om verdere uitwerking en
promotie.
Bij het ramen van de toekomstige benodigde kantoorruimte is het van belang
met deze ontwikkelingen rekening te houden.
De Kantorennota richtte zich op de periode 1981-1991, momenteel zal de raming
zich moeten richten op de periode 1986-1996.
Aangezien de in de afgelopen vijf jaar *81 »86) gerealiseerde kantoorvloerop
pervlakte past binnen de prognose, gegeven in de Kantorennota, kunnen de in 1981
gehanteerde behoefte ramingen aan kantoorruimte voor een periode van tien jaar
respectievelijk 100.000 m2 (ondervariant) en 128.000 m2 (bovenvariant) als
uitgangspunt genomen worden voor de periode 1986-1990. Bij deze ramingen moeten
echter als gevolg van de in het hiervoor aan de orde gestelde (gewijzigde)
variabelen, de nodige m2 kantoorruimte worden toegevoegd.
ad a) De verschuiving in de werkgelegenheidssectoren blijkt zich met name te
hebben voorgedaan in de zakelijke dienstverlening. Indien deze trend zich
voortzet zoals in de afgelopen 5 jaar betekent dit op zijn minst een groei
van arbeidsplaatsen (ca. 1000) in de kantorensector. Dit zou een extra
behoefte aan kantoorruimte betekenen van 20.000 a 25.000 m2.
ad b) In de ondervariant zijn de gevolgen van het spreidingsbeleid m.b.t. de
rijksdiensten meegenomen. In de bovenvariant zouden deze ook afzonderlijk
moeten worden opgenomen, hetgeen voor die variant een extra behoefte aan
kantoorruimte van 8.000 m2 met zich brengt,
ad c) De toenemende ruimtebehoefte per werknemer zal in de komende 10 jaar circa
10.000 m2 aan kantoorruimte met zich meebrengen,
ad d) Ten gevolge van een vervangingspercentage van 2 in plaats van 1,5 zal in
de periode 1986-1996 een extra vraag naar kantoorruimte van 15.000 m2
ontstaan. De uitbreidingsbehoefte zal de behoefte aan kantoorruimte in de
komende periode met nog eens 10.000 m2 te verhogen. Tenslotte zal de aan
wijzing van Leeuwarden tot stadsgewest samen met de concentratie van
hogere onderwijsvoorzieningen en de invloed die de informatietechnologieën
ook op de Leeuwarder werkgelegenheid zullen hebben, eveneens de behoefte
aan kantoorruimte doen stijgen. Uitgaande van een stijging van het aantal
arbeidsplaatsen in Leeuwarden met circa 400 in de komende tien jaar ten
gevolge van bovenstaande ontwikkelingen zal de behoefte aan kantoorruimte
met 10.000 m2 toenemen.
Het resultaat van het voorafgaande is dat de ramingen (de zogenaamde onder- en
bovenvariant) m.b.t. de behoefte aan kantoorruimte (m2) nu gesteld worden voor
de periode 1986-1996 op:
ondervariant
100.000
65.000
165.000 m2
bovenvariant
128.000
78.000
206.000 m2
Op grond van het bovenstaande mag ervan uit worden gegaan dat in de komende 10
jaar rekening gehouden moet worden met een behoefte aan kantoorruimte van circa
185.500 m2.
Hierbij moet evenwel opgemerkt worden dat de "basis" ramingen (100.000 en
128.000 m2) gebaseerd zijn op onderzoek dat op zijn beurt weer uitgaat van
bepaalde vooronderstellingen.
De extra behoefte aan kantoorruimte ten gevolge van de gewijzigde c.q. nieuw
ingevoerde variabelen moet eveneens met de nodige voorzichtigheid gehanteerd
worden. Te wijzen valt bijvoorbeeld op de te verwachten toegenomen behoefte aan
kantoorruimte ten gevolge van de stadsgeweststatus van Leeuwarden. De geraamde
behoefte aan kantoorruimte van 10.000 m2 ten gevolge van de aanwijzing tot
stadsgewest zou wel eens hoger of lager uit kunnen vallen. De gehanteerde
ramingen mogen echter wel, zeker gelet op het feit dat gewerkt is met een onder
en bovenvariant, als richtlijnen gehanteerd worden. Hierbij moet bedacht worden
dat afwijkingen naar boven of beneden, ook al gezien de vaak onverwachte gebeur-
