Daarnaast hebben twee brainstormdiscussies in de raadsadviescommissies ESZ en
O en S materiaal opgeleverd om tot een keuze voor vernieuwende accenten te
komen.
Op basis van bovenstaand leggen wij u hierbij de contouren van de keuzen voor.
Waarom slechts de hoofdlijnen? In de verschillende discussies die hierover zijn
gevoerd, is weliswaar ook de nodige aandacht besteed aan de wijze waarop een
aantal van onze keuzen, nadere geconcretiseerd zou kunnen worden. Echter, tegen de
achtergrond dat wij burgers en het maatschappelijk middenveld nadrukkelijker willen
betrekken bij het signaleren van problemen en het aandragen van oplossingen, kan
hieraan thans nog geen invulling worden gegeven. Overigens bevordert voornoemde
werkwijze ook de klantgerichtheid en de eigen verantwoordelijkheid van instellingen
en gebruikers. Op basis hiervan past het niet om nu al een gedetailleerd kader aan u
voor te leggen. In het onderstaand stuk zal een en ander nog duidelijker worden.
Er van uitgaande dat het bestaand beleid genoegzaam bekend mag worden veronder
stelt, gaan wij in het onderstaande direct in op de door ons gekozen accenten en
geven wij aan op basis waarvan wij tot deze keuzen zijn gekomen. Ook wordt
aangegeven welke conclusies uit de evaluatie aanleiding zijn om op onderdelen ons
beleid en de wijze waarop wij dit tot nu toe hebben vorm gegeven, zullen bijstellen.
DE KEUZE VOOR DE KOMENDEJAREN.
Wij stellen voor om in de komende jaren extra inspanningen te richten en ook
financiële middelen van de sociale vernieuwing in te zetten, op het bestrijden en/of
voorkomen van sociaal isolement. Dit betekent dat activiteiten en nieuwe vormen
van maatschappelijke initiatieven die in het kader van de sociale vernieuwing zullen
worden ondersteund, onder meer getoetst zullen worden aan de mate waarin zij een
bijdrage leveren aan vermindering en/of voorkoming van het sociaal isolement.
SOCIAAL ISOLEMENT.
Sociaal isolement is in de belangstelling gekomen nadat de uitkomsten bekend werden
van een onderzoek van een aantal Utrechtse sociale wetenschappers: Hortulanus c.s.
in Dordrecht. Dit was het eerste grote onderzoek, waarin binnen de grenzen van een
stad nagegaan is in welke mate de aspiraties van het lokale welzijnsbeleid overeen
komen met de wensen en behoeften onder de plaatselijke bevolking. Overigens
hebben wij in het kader van het laatste Uitvoeringsprogramma aan dit onderzoek en
de uitkomsten ervan aandacht besteed in de vorm van een studiemiddag. Dit heeft
geleid tot een richtinggevende keuze voor activiteiten binnen de cirkel Zorg.
Wat moeten wij verstaan onder sociaal isolement?
Ter gedachte bepaling nog even de kernpunten (uit het onderzoek) op een rij.
Het meest wezenlijke voor het individuele welzijn van mensen is hun sociaal
psychologische weerbaarheid. Bij weerbaarheid gaat het vooral om zelfred
zaamheid en zelfrespect. Weerbare mensen kunnen zich in de maatschappij
beter handhaven en kunnen tegenslagen het best de baas. Andersom gerede
neerd kan gesteld worden dat sociaal isolement een belangrijke bedreiging
4
vormt voor welzijn. Voor dit gegeven is tot nu toe weinig aandacht geweest in
het beleid van overheid en instellingen.
De maatschappelijke positie van mensen (toegespitst op inkomen en werk) is
niet het belangrijkste voor de individuele welzijnsbeleving. Vanuit die invals
hoek bezien heeft "werk" overmatig veel aandacht in het overheidsbeleid
gekregen. Voor de burger gaan de partner, gezondheid, geloof, persoonlijke
interesses en sociale contacten voor.
Sociaal isolement is niet exclusief aan bepaalde groepen gebonden, met één
uitzondering namelijk alleenstaande vrouwen met kinderen.
Wat betekent het dat mensen melden dat sociaal isolement voor hen een van de
belangrijkste bedreigingen vormt? Dit betekent dat het sociale niet meer vanzelf
sprekend is. Het is voor een categorie mensen een ongewis terrein geworden,
waarin - zeker als het ze op een of ander manier niet meer voor de wind gaat- niet
meer zonder meer de weg weten.
Met name als hij of zij op zichzelf wordt teruggeworpen omdat hij of zij alleen
staand, zonder werk, of weduwnaar is of slechts verre familieleden heeft, dreigt
eenzaamheid, isolement en onzekerheid. De geïndividualiseerde samenleving heeft
misschien wel het sterkst "huisgehouden" in de onmiddellijke sociale omgeving van
het individu.
KRITISCHE SUCCESFACTOREN.
Hiervoor is al genoemd dat uitgaande van het individu, de sociaal psychologische
weerbaarheid, een van de
belangrijkste kritische succesfactoren is. Sociaal psychologische weerbaarheid heeft
te maken met de mate van zelfrespect en zelfredzaamheid. Weinig zelfrespect en
een lage mate van zelfredzaamheid leiden ertoe dat hij/zij problemen rond het
welzijn, slecht de baas kan. Sociaal isolement dreigt. Ook andere factoren spelen
hierbij nog een rol, in belangrijkheid gerangschikt zijn dat de volgende factoren:
Traumatische ervaringen;
het niet of in onvoldoende mate hebben van waardevolle en betekenis
volle contacten;
burgelijke staat;
toekomstperspectief;
gezondheid;
inkomen;
leeftijd;
werk.
KENMERKEN VAN MENSEN DIE IN EEN SOCIAAL ISOLEMENTVERKEREN
Mensen die in een sociaal isolement verkeren:
kunnen slecht omgaan met stress;
interpreteren hun sociale omgeving vaak op een negatieve manier;
hebben een lage waardering van hun sociaal welzijn en zijn vaker
ongelukkig;
zijn niet meer trots op zichzelf;
hebben vaker een lage maatschappelijke positie;
