Blad 2
De Algemene Begraafplaats werd in 196 7 ingeschreven in het
register van beschermde rijksmonumenten (registernr.
24368) Het betreft een begraafpark uit 1829 in de toen in
zwang zijnde landschapsstijl naar ontwerp van de
belangrijke tuinarchitect Lucas Pieters Roodbaard. De
bestaande registeromschrijving is van een uiterste beknopt
heid en biedt volstrekt onvoldoende aanknopingspunten voor
het formuleren van heldere uitgangspunten die aan een
conserveringsplan ten grondslag zouden moeten liggen
(Bijlage II: huidige registratie Algemene Begraafplaats).
Zo blijkt bijvoorbeeld een zeer charmant, uit de tweede
helft van de negentiende eeuw daterend haarhuisje van de
tekentafel van stadsarchitect Thomas Romein niet eens
genoemd te worden in de registeromschrijving, terwijl alle
bij het opstellen van het conserveringsplan betrokkenen het
erover eens zijn dat dit juridische bescherming en verant
woord bouwkundig herstel verdient
De gebrekkige registeromschrijving vormde aanleiding voor
de gemeente (Groen en Monumentenzorg) om bij de Rijksdienst
voor de Monumentenzorg te bepleiten een volwaardiger, meer
de lading dekkende versie op te stellen. Bij de voorberei
dingen daarvoor zijn kunsthistorici van de Rijksdienst tot
de conclusie gekomen dat de Joodse Begraafplaats dan meteen
zou moeten worden 'meegenomen'omdat deze deel uitmaakt
van het oorspronkelijke ontwerp van Roodbaard en dus in
feite een onlosmakelijk geheel vormt met de Algemene
Begraafplaats. Het voor u liggende voorstel tot hernieuwde
aanwijzing van de Algemene Begraafplaats en tot nieuwe
aanwijzing van de Joodse Begraafplaats wordt derhalve
gedaan door de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
Voorstel Rijksdienst voor de Monumentenzorg
Geconstateerd kan worden dat de voorgestelde nieuwe
registratie van de Algemene Begraafplaats overwegend
aanmerkelijk meer recht doet aan de cultuurhistorische
kwaliteiten dan de oude versie. De begraafplaats is op een
uiterst gedetailleerde, deskundige wijze beschreven door de
Rijksdienst, biedt een betere juridische basis voor de
bescherming en geeft goede aanknopingspunten voor een
toekomstige wijze van omgaan met het complex. Hierbij moet
echter een voorbehoud worden gemaakt. Op bladzijde 6,
Omschrijving onderdeel 1. is een contradictie te
signaleren, die tot uiteenlopende interpretaties van de
beschermenswaardigheid van bepaalde onderdelen kan leiden.
Halverwege de tekst wordt geconstateerd: "Het belang van de
over het algemeen vrij sobere hardstenen graftekens (-)
ligt niet zozeer in de individuele waarde alswel in de
collectieve betekenis die zij, met name door materiaal
gebruik en plaatsing, hebben voor het zo typisch 19de-
eeuwse karakter van deze begraafplaats"
Blad 3
Aan het eind van de Omschrijving wordt echter gesteld, dat
"de graftekens (-) van lokaal/regionaal belang [zijn] en
(-) niet van rijkswege [worden] beschermd". Onzes inziens
vallen deze zinsneden c.q. opvattingen niet goed met elkaar
te rijmen en leiden ze tot verwarring. De tweede lijkt in
beginsel de mogelijkheid open te laten om in geval van
vergaand verval tot opruiming van graven te besluiten. Dan
zou echter tegelijk de collectieve betekenis voor het 19de-
eeuwse karakter geweld worden aangedaan. Het ligt in de
rede om de minister te adviseren de Omschrijving op dit
punt aan te passen. Op welke manier zal in het vervolg van
dit voorstel worden aangegeven.
Voor wat de Joodse Begraafplaats betreft, kunnen wij ons
geheel verenigen met de inhoud van het voorstel. Wellicht
ten overvloede merken wij op dat weliswaar in de aanhef van
het adviesverzoek aan de gemeenteraad als gemeenschap
pelijke adressering voor Joodse en Algemene Begraafplaats
Spanjaardslaan 76 wordt opgevoerd, doch dat in de complex
omschrijving de Joodse Begraafplaats correct wordt
gesitueerd aan de Jelsumerstraat
Planologische aspecten
De Algemene en Joodse Begraafplaats liggen in een gebied
waarvoor sinds 1960 een bestemmingsplan in hoofdzaak geldt,
bestemmingsplan 't Ielan. Dit is op 13 mei 1959 door de
gemeenteraad vastgesteld, op 20 juli 1959 goedgekeurd door
Gedeputeerde Staten en op 4 april 1960 onherroepelijk
geworden. Voor de percelen van de Algemene en Joodse
Begraafplaats geldt geen voorbereidingsbesluit
Wel is op dit moment een Structuurvisie Rengerspark-gebied
in procedureDeze procedure zal volgens de planning in
december van dit jaar worden afgerond en worden gevolgd
door het maken van een nieuw bestemmingsplan (geplande
voltooiing eind 1998)In de Structuurvisie wordt een
'upgrading' van het Rengerspark-gebied als groene long
voorgestaan. Eventuele aanwijzing van de Joodse Begraaf
plaats tot rijksmonument bijt op generlei wijze met de
ideeën uit de Structuurvisie.
Conlusie: er zijn geen planologische bedenkingen tegen
herregistratie van de Algemene Begraafplaats en aanwijzing
van de Joodse Begraafplaats
Advies Monumentencommissie Hüs en Hiem en hoorzittingen
Gelet op het belang van herregistratie en aanwijzing van
respectievelijk de Algemene en de Joodse Begraafplaats
hebben wij mede advies ingewonnen van de Monumenten
commissie van Hüs en Hiem. De monumentencommissie heeft ons
