Op het koppelingsbeginsel zijn drie uitzonderingen geformuleerd:
-1- Aan illegale vreemdelingen die leerplichtig zijn, zal onderwijs niet onthouden worden. Illegalen die de grens van 18
jaar passeren en hun opleiding nog niet voltooid hebben, mogen die afmaken.
-2- Ook het verstrekken van rechtsbijstand wordt uitgezonderd van koppeling aan legaal verblijf. Het is voor illegalen
echter wel een gecompliceerd proces om rechtsbijstand te krijgen, omdat zij niet geregistreerd staan.
-3- De derde uitzondering is (al) in de Nederlandse rechtsorde verankerd. Het gaat om verlening van medische zorg in
een situatie van acute nood, omdat het leven van de betrokkene gevaar loopt of omdat de Nederlandse rechtsorde in
gevaar is.
12 KRITIEK OP DE KOPPELINGSWET
Onderstaande kritiekpunten worden naar voren gebracht door verschillende (maatschappelijke) organisaties (zie bijlage
1).
Het eerste kritiekpunt op de Koppelingswet is dat het 'probleem' van het misbruik dat illegalen maken van collectieve
voorzieningen, helemaal niet zo nijpend is dat er een wet voor nodig is. Uit verschillende onderzoeken die er in de afgelo
pen jaren naar dit onderwerp zijn verricht, blijkt dat fraude of misbruik onder illegalen nauwelijks voorkomt.
Een tweede punt van kritiek is dat de Koppelingswet de gezondheidszorg voor illegaal in Nederland verblijvende
vreemdelingen niet ten goede zal komen en indirect zelfs een gevaar kan vormen voor de algehele volksgezondheid. De
overheid zal voorzien in een zekere dekking van de risico's door het instellen van een fonds, dat 11 miljoen gulden zal
bevatten. Benadrukt wordt dat de getroffen financieringsmogelijkheid alleen zal gelden voor "aan illegalen in medische
noodsituaties verleende zorg". Of de middelen in dit noodfonds voldoende zijn wordt betwijfeld.
Niet minder belangrijk is dat de koppelingswet geen enkele oplossing biedt voor de niet-spoedeisende gezondheidszorg
voor illegalen, kinderen van illegalen niet uitgezonderd. Het ontbreken van preventieve en prenatale zorg kunnen de
ontwikkeling van deze kinderen ernstig schaden.
10
Preventieve zorg is overigens niet alleen belangrijk met het oog op de zorg voor (kinderen van) illegalen zelf. Ook voor de
algemene volksgezondheid kan preventieve zorg voor illegalen waardevol zijn.
Een derde kritiekpunt is op welke gronden patiënten, leerlingen, woningzoekenden, etc. wordt gevraagd naar hun
verblijfspositie. Het ligt voor de hand dat niet een ieder de vraag naar een verblijfspositie gesteld zal worden. Er wordt dus
geselecteerd. Vervolgens is dan de vraag aan de orde waarop er geselecteerd zal worden.Dit zal naar alle
waarschijnlijkheid gebeuren op basis van het uiterlijk: huidkleur, manier van praten, etc. Dit zijn subjectieve redenen
waarbij de vraag gesteld moet worden, wat er de achtergrond van is en welke effecten dit kan hebben voor iemand die
aan een 'loket' komt. Medewerkers van organisaties die op basis van de Koppelingswet verplicht worden om de
verblijfspositie van cliënten te controleren dienen dan ook goed te beseffen welke effecten dit kan hebben en hoe dit kan
overkomen bij mensen die aanspraak willen maken of blijven maken op een voorziening.
13 DE ROL/ VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE GEMEENTERAAD RAADSLEDEN IS:
-» Mensen die 'niet meewerken' worden naar verwijdercentrum Ter Apel gestuurd. De gemeente kan hier de
'zorgvuldigheidstoets' inzetten.
-» Veel mensen durven niet naar Ter Apel en komen op straat terecht. Daarnaast is er een groep die wel naar Ter Apel
gaat, maar die bijvoorbeeld technisch onverwijderbaar is en toch weer op straat terecht komt. De volgende situaties
kunnen dan ontstaan.
Gemeente Straat
i i a I
Gemeente Ter Apel Straat Gemeente
Deze laatste situatie laat dus zien dat het heel goed mogelijk is, dat nadat iemand naar verwijdercentrum Ter Apel is
gestuurd, hij toch uiteindelijk in de gemeente op straat belandt.
11
i^I
