2. TYPERING VAN DE NOORDRAND
2.1 Vrijheidswijk
Algemeen
De bewoners
Werken en inkomen
Wonen
2.2 Bilgaard
Algemeen
De bewoners
Werk en inkomen
Wonen
Het stedelijk vernieuwingsgebied de Noordrand bestaat uit de Vrijheidswijk en Bilgaard. In dit
hoofdstuk wordt ingegaan op de samenstelling van de verschillende wijken. In hoofdstuk 3
wordt een probleemanalyse voor het gehele gebied gegeven. In bijlage 1 zijn alle statistische
gegevens samengebracht.
De Vrijheidswijk voormalig Lekkumerend) ligt ten oosten van Bilgaard en vormt samen met die
wijk de afsluiting van de noordelijke stadsrand. De wijk is gebouwd tussen 1965 en 1975.
Op 1 januari 1999 had de Vrijheidswijk 4315 inwoners (op 1 januari 2000 4383). In 1995 waren
dit er nog 4095. De Vrijheidswijk kent een overwegend jonge bevolking. Een kwart van de
inwoners is tussen de 18 en 23 jaar. Met name de groep tussen 35 en 54 jaar is een stuk
kleiner in de Vrijheidswijk. Er wonen slechts weinig echtparen met en zonder kinderen in de
Vrijheidswijk. De groep eenoudergezinnen ligt boven het Leeuwarder gemiddelde.
Opvallend is het lage aantal huishoudens dat bestaat uit echtparen: 26%. Dit ligt onder het
gemiddelde aantal zogenaamde "echtelijke" huishoudens in Leeuwarden: 40%. Verklaarbaar is
het cijfer overigens wel als we het in verband brengen met het hoge aantal éénoudergezinnen
en het aantal meerpersoons huishoudens. De éénoudergezinnen zijn ruim vertegenwoordigd,
als we kijken naar het Leeuwarder gemiddelde. Het aantal jonge kinderen is relatief hoog in
vergelijking tot de rest van de stad. Het bovengemiddelde aantal van de
meerpersoons(studenten) huishoudens concentreert zich meer in het westelijk deel van de wijk.
In het oostelijke deel van de wijk is de groep jongvolwassenen tussen de 18-34 jaar klein te
noemen, terwijl de groep van 65 jaar en ouder hier fors vertegenwoordigd is (34%). In het
westelijke deel zien we precies het omgekeerde. De jongere groep van
18-34 jaar is hier groot (51 en de oudere groep van 65 jaar (en ouder) is juist erg klein (4%).
De Vrijheidswijk kent een grote allochtone bevolkingsgroep (29%). De jongste GSB-cijfers
geven aan dat de groep allochtonen in deze wijk groeiende is en nu ongeveer 35% bedraagt.
Dit betekent dat ruim een derde deel van de bevolking uit diverse allochtone groepen is
opgebouwd. Uit de GSB-cijfers maken we op dat de Surinamers, de Marokkanen en de
Antillianen hier redelijk grote groepen vormen, maar dat de groep overige allochtonen het
grootste is: 13,7%. Deze groep is helaas niet nader benoemd. Uit het overleg van de
wijkprojectgroep blijkt, dat de onderlinge samenstelling van deze overige groep allochtonen
sterk aan wisselingen onderhevig is. Op dit moment is de groep Irakese Koerden redelijk groot,
gevolgd door een grote groep Somaliërs en Bosniërs. Het verloop onder de bevolkingsgroepen
is groot: vandaag hebben we te maken met het bovengenoemde beeld van de
bevolkingsgroepen, morgen kan dit beeld weer gewijzigd zijn; 30% van de bewoners verhuist
binnen één jaar.
Een grote groep bewoners is kort, dan wel langdurig werkzoekend, totaal ongeveer 25%. Veel
huishoudens maken gebruik van individuele huursubsidie: 40%. De groep
bijstandsgerechtigden schommelde rond de 20% in 1998. Dit percentage is weliswaar gedaald
in 1999 naar 11,2% (=482 personen) maar dat is nog altijd ruim twee keer zo hoog als het
stedelijk gemiddelde (5,6%).
Het inkomen in de Vrijheidswijk blijft sterk achter bij de rest van Leeuwarden. De langdurig
bijstandsgerechtigden in de groep 15-64 jarigen is hardnekkig en uit de GSB- cijfers lezen we
dat deze in de achterstandswijken zelfs toeneemt. 60% heeft een netto-inkomen dat onder de f
2.250,- per maand ligt. Bijna een derde van de bevolking in deze wijk geniet een inkomen dat
netto tussen de f 2.000,- en f 3.000,- ligt.
De hogere inkomens zijn in de Vrijheidswijk vrijwel afwezig; 4% van de wijkbevolking heeft een
netto maandinkomen van f 4.500,- of meer (in Leeuwarden gemiddeld 19%).
8
Voor het merendeel wonen de mensen in deze wijk in galerijflats, een derde deel van de
woningen bestaat uit laagbouw. Het bezit aan woningen is verdeeld over de
woningbouwcorporaties Beter Wonen Leeuwarden (BWL) en Nieuw Wonen Friesland (NWF).
Een klein deel van de woningen is in eigen bezit. De huurprijzen zijn hoog, een groot deel van
de bewoners (58%) huurt een woning voor meer dan f 500,- per maand. In een aantal gevallen
zal de huur door meer personen worden opgebracht. Zoals gezegd, veel mensen komen in
aanmerking voor individuele huursubsidie. In het algemeen kan gezegd worden, dat de positie
van de wijk op de woningmarkt niet echt goed te noemen is. Onder de bewoners is de wijk niet
populair, gelet op het aantal mensen dat aangeeft niet gehecht te zijn aan de wijk (70%).
Bilgaard is een van de grootste wijken van Leeuwarden en ligt in het noorden van de stad
tussen het Valeriuskwartier en de Vrijheidswijk. De wijk is gebouwd tussen 1965 en 1975.
Op 1 januari 1999 had Bilgaard 6046 inwoners 6099 inwoners in 2000). In januari 1995 waren
dit nog 6459. Bilgaard kent een vrij oude bevolking. Ongeveer een derde van de inwoners is
ouder dan 55 jaar. Het aandeel van de leeftijdsgroepen tussen 18 en 55 jaar ligt lager dan het
gemiddelde in Leeuwarden. De groep gezinnen met kinderen en de alleenstaanden ligt iets
beneden gemiddeld, terwijl het eenoudergezinnen beduidend hoger ligt. Het aandeel
eenoudergezinnen is bijna twee keer zo groot als het Leeuwarder gemiddelde. Daarnaast
wonen er in Bilgaard relatief veel gescheiden personen (11% ten opzichte van 7% gemiddeld in
Leeuwarden).
In Bilgaard wonen relatief veel allochtonen. Er zijn redelijk grote groepen Surinamers,
Marokkanen en vluchtelingen. Ruim eenderde deel van alle in Suriname geboren Leeuwarders
woont in Bilgaard en de Vrijheidswijk. De grootste groep bestaat uit de categorie "overige
geboortelanden" (48% van de niet in Nederland geboren inwoners van Bilgaard).
De bevolking in Bilgaard heeft gemiddeld meer contact met buren en buurtgenoten dan in
Leeuwarden als geheel. Daarbij vindt een groot deel van de bewoners dat de buurt is
vooruitgegaan. Maar er is nog steeds een kwart van de bevolking da vindt dat buurt achteruit is
gegaan. Bilgaard steekt ongunstig af tegen het Leeuwarder gemiddelde op het gebied van
veiligheid. Van de inwoners voelt 16% zich 's avonds meestal niet of nooit veilig in de eigen
woonomgeving.
Het inkomen in Bilgaard blijft achter bij de rest van Leeuwarden. Er is een zeer grote groep
inwoners, 45% met een laag inkomen (f2.250,00 of minder netto per maand): 24% heeft zelfs
een inkomen beneden de f 1.800,- netto per maand). De hogere inkomensgroepen zijn
ondervertegenwoordigd: 10% van de huishoudens heeft een inkomen boven de f.4.500,- per
maand. Het aandeel personen met een bijstandsuitkering was op 1 januari 1999 in Bilgaard
10%. Dit is bijna 2 keer zoveel als het Leeuwarder gemiddelde.
Voor het merendeel wonen de mensen in Bilgaard in galerijflats. Ongeveer eenderde van de
woningen is laagbouw. Het bezit aan woningen is verdeeld over Nieuw Wonen Friesland en
Beter Wonen Leeuwarden. Een klein deel van de woningen is in particulier bezit. Aan de
noordzijde van Bilgaard is onlangs een kleine nieuwbouwwijk "Het Havankpark" gereed
gekomen.
De leegstand in Bilgaard bedroeg op 1 juli 1999 3%, op 1 juli 1998 was dit 7%. De gemeente
Leeuwarden kende in diezelfde periode een leegstand van 5%. Het aantal reacties per
opgezegde huurwoning ligt in Bilgaard beduidend lager dan het gemiddelde.
