Lokale Agenda voor de Toekomst
Als toetreding tot de reguliere arbeidsmarkt niet haalbaar is, zal nagegaan worden of op
een andere manier de betrokkenheid bij de maatschappij kan worden bevorderd via
aanbod van gesubsidieerd werk of inschakeling bij vrijwilligerswerk. De gemeente heeft
de taak om gesubsidieerd werk te organiseren. Daarbij staan doorstroom en uitstroom
altijd voorop.
Door de belemmeringen van de cliënt kan bemiddeling naar werk (nog) niet lukken.
Dan wordt er hulp geboden om in die situatie zo mogelijk verandering te brengen of om
verdere opeenstapeling van problemen te voorkomen. Een reïntegratietraject kan zo
bestaan uit arbeidsmarkttoeleiding, maatschappelijke activering en hulp- en
zorgverlening.
Een belangrijk onderdeel van het gemeentelijk reïntegratiebeleid is de Sluitende
Aanpak, waarbij iedereen die werkloos wordt en niet zelf aan het werk kan komen
binnen 12 maanden na instroom een arbeidsmarktgericht aanbod krijgt. Uit de evaluatie
van het Taakstellend Activeringsbeleid blijkt dat de Sluitende Aanpak voor iedereen die
nieuw in de bijstand is ingestroomd vanaf 1-1-1999 al is gerealiseerd. Het continueren
van deze sluitende aanpak van de nieuwe instroom is één taak waar Leeuwarden voor
staat. Daarnaast zal ook de sluitende aanpak voor het zittende bestand beleidsprioriteit
zijn.
De gemeente Leeuwarden voert geen specifiek allochtonenbeleid. De
basisvoorzieningen die de gemeente in stand houdt (de eerste LSB doelstelling) zijn
voor iedereen, dus ook voor allochtonen. Activiteiten gericht op het bestrijden van
achterstanden bij mensen die onder de gemeentelijke verantwoordelijkheid vallen (de
tweede LSB doelstelling), worden gekenmerkt door een aanpak van individueel
maatwerk. Iedereen komt aan de beurt en krijgt precies dat traject dat hij of zij nodig
heeft om zijn positie te verbeteren. Op deze wijze worden ook alle allochtonen met hun
eventueel specifieke behoeften bediend.
Dit neemt niet weg dat de gemeente erkent dat allochtonen op dit moment nog een
achterstandsgroep vormen, waarvan de positieverbetering bewaakt moet worden. Punt
van aandacht blijft het toezien op een evenredig gebruik van reïntegratie-instrumenten
door allochtonen en met name het bewerkstelligen van een evenredige uitstroom van
deze groep. Daarnaast is er de mogelijkheid om alsnog extra in te zetten op specifiek
allochtonenbeleid.
3.2 Regierol
Voor de achterstandsbestrijding is in Leeuwarden een regiemodel in gebruik dat de
vraag van de hulpvrager (cliënt) centraal stelt. Toegespitst op de vaak meervoudige
problematiek van de individuele cliënt regisseert de gemeente de volledige keten van
zorg- en hulpverlening, maatschappelijke participatie en arbeidsmarkttoeleiding.
Hiervoor stelt de gemeente één (of meerdere) 'hoofdaannemers' aan, die
verantwoordelijk zijn voor de begeleiding van het gehele reïntegratietraject van een
cliënt. De hoofdaannemer heeft tot taak om in samenspraak met die cliënt het
individuele pakket te realiseren door verschillende onderdelen in te kopen bij andere
deskundigen. Deze manier van werken, ook wel de ketenbenadering genoemd, past
goed in de lijn van de de SUWI-wetgeving, waarin de gemeentelijke rol omschreven is
als organisator van de keten van dienstverlening.
18
Lokale Agenda voor de Toekomst
3. 3 Extra inzet
Om de ambitie waar te kunnen maken dat elke (bijstands)cliënt in het arbeidsproces
wordt opgenomen of maatschappelijk participeert is het van belang om te weten wie
nog een arbeidsmarktgericht aanbod moet hebben. Op basis van de omvang en
kenmerken van deze groep kunnen we dan concrete doelen stellen voor het aantal te
realiseren trajecten en de uitstroomkansen.
In 2001 is bijna driekwart van alle bijstandsgerechtigden ingedeeld in fase 4. Daarnaast
is de verwachting dat bijna tweederde van de jaarlijkse nieuwe instroom ook tot fase 4
behoort. Gezien het zittende bestand en de kenmerken van de nieuwe instroom zal de
komende jaren primair de aandacht uit moeten gaan naar uitkeringsgerechtigden met
een grote afstand tot de arbeidsmarkt (fase 4). Deze bijstandsgerechtigden hebben veelal
meervoudige belemmeringen, zoals langdurige werkloosheid in combinatie met een
gebrekkige opleiding en weinig werkervaring of taal- en gezondheidsproblemen in
combinatie met arbeidsongeschiktheid en/of schuldenproblematiek. Uit onderzoek is
gebleken dat ongeveer tweederde van de fase 4 uitkeringsgerechtigden een vrijstelling
van de arbeidsverplichtingen heeft, waarvan een meerderheid als gevolg van
arbeidsongeschiktheid. De aard van de belemmeringen van deze groep geeft het belang
aan van het organiseren van een sluitende keten van zorg- en hulpverlening, sociale
activering en arbeidsmarkttoeleiding.
Casemanagement
Casemanagement wordt alom als dè geschikte werkvorm geacht om deze groep cliënten
een aanbod te kunnen doen en te kunnen blijven volgen.
De casemanager vertegenwoordigt in Leeuwarden de publieke verantwoordelijkheid
voor de reïntegratie van personen, die privaat wordt uitgevoerd. De casemanager is
dan ook het aanspreekpunt voor burgers van de gemeente Leeuwarden die een beroep
doen op een gemeentelijke inkomensvoorziening en dus een beroep doen op werk. Want
het belangrijkste uitgangspunt in het nieuwe SUWI stelsel is: Werk boven inkomen.
Het uitgangspunt voor nu en in de toekomst is een klantgerichte dienstverlening, met
één aanspreekpunt voor de cliënt. Op het terrein van reïntegratie is de casemanager op
individueel niveau regisseur van de reïntegratietrajecten. De casemanager draagt de
verantwoordelijkheid voor een gemotiveerde toeleiding van de cliënt, voor het
goedkeuren en volgen van het reïntegratietraject en voor de samenloop van traject en
uitkering (bijvoorbeeld bij sancties).
Met het organisatie-ontwikkelingstraject van de sector is de ontwikkeling in gang gezet
om de uitkeringsverstrekking zoveel mogelijk te verzorgen in de back-office
onderdelen. Deze ontwikkeling zal worden doorgezet. Het streven is om de inhoudelijk
uitvoerende taken van de casemanager te beperken en deze zoveel mogelijk uit te laten
voeren door een backoffice (inkomen) of een reïntegratiebedrijf (werk). De publieke
taak zal zich in de toekomst vooral concentreren op het organiseren en aanbieden van
werk voor personen die grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt en op een efficiëntie
verbetering van een rechtmatige inkomensvoorziening. Gezien deze ontwikkeling zal de
uitkeringsverstrekking in Leeuwarden in toenemende mate verschuiven naar de
backoffice-organisatie, zodat er ruimte ontstaat voor een breed (integraal)
dienstverlenend maar niet gespecialiseerd takenpakket van de casemanager, waarbij de
nadruk op werk en activering komt te liggen.
19
