Risico's in perspectief
Begripsbepaling
Zelfanalyse risico's
Het college geeft de gemeentesecretaris opdracht een brede
inventarisatie naar risicogebieden binnen de organisatie op te
zetten en daarover te rapporteren aan het college.
Over het karakter van dit onderzoek en de fasering die daarin is aangebracht
hebben wij met de gemeenteraad overleg gevoerd en de gehanteerde aanpak is
vastgesteld in de raadsvergadering van 10 september jl.
We hebben de risico-inventarisatie de vorm gegeven van een zelfanalyse. Als
voordeel een dergelijke aanpak geldt dat we de risico-inventarisatie en vooral de
aanpak om risico's te beperken in verband kunnen brengen met de eerder
ingezette bestuurlijke en ambtelijke ontwikkelingen. Bovendien verankeren we
via deze aanpak de verbeteringsacties stevig in de ambtelijke organisatie.
Het resultaat van deze rapportage, na vaststelling ervan, is:
de interne risico's zijn beschreven,
een nieuw risicoprofiel is vastgesteld;
een plan van aanpak voor beheersing van ongewenste risico's, inclusief
projectorganisatie is vastgesteld:
de risicoaanpak wordt geïmplementeerd in de organisatieontwikkeling.
5
Zelfanalyse risico's
Bij een onderwerp als risico's komt al snel de behoefte naar voren om af te
bakenen wat onder het begrip wordt verstaan en welke reikwijdte het kent. De
definitie die in de Van Dale wordt gehanteerd luidt als volgt: "gevaar voor schade
of verlies". Bij een risico gaat het volgens het woordenboek om 'de gevaarlijke
kans die zich bij iets voordoet'.
In deze omschrijving van het begrip steekt een toon van bedreiging: schade en
verlies wil niemand leiden en gevaren gaan we bij voorkeur uit de weg. Tege
lijkertijd zijn we ons er van bewust, dat zoals een schrijver eens ironisch
opmerkte "we risico's nemen bij alles wat we doen, maar dat we nog grotere
risico's nemen als we niets doen". Risico's zijn onlosmakelijk verbonden aan het
ondernemen van zaken. Ze zijn de contramal van de positieve gevolgen die we
nastreven met ons handelen (kansen, voordelen, 'winst') en vormen een factor
waarmee in het dagelijkse leven rekening moet worden gehouden
Bij het functioneren van het lokaal bestuur staan de doelen voorop die de
gemeente heeft benoemd, zoals neergelegd in het bestuursprogramma en
beleidsplannen, en de verwachtingen die bestaan van de te behalen resultaten.
Het krachtenveld waarin de gemeente opereert bij het nastreven van haar
doelen wordt bezet door een veelheid aan actoren: vanuit de samenleving
(mondige burgers, betrokkenheid, normen en waarden), de markt (kwaliteits
bewustzijn, netwerken) en de wetgeving (aansprakelijkheid milieu, arbo).
Risico's zijn te 'managen' en met dit begrip wordt aangeduid, dat gezocht wordt
naar een balans tussen de verschillende risicoaspecten van de organisatie en
het treffen van daarop afgestemde maatregelen (procesbeheersing).
De terreinen waarop bedreigingen voor de organisatie zich afspelen reiken
verder dan alleen 'geld goederen'. Het bereik loopt van:
technische risico's (infrastructuur, gegevensverzamelingen),
juridische risico's (contracten, regelgeving, overeenkomsten),
organisatorische risico's (bevoegdheden, procedures),
economische risico's (aansprakelijkheid, niet gedekte schade),
maatschappelijke risico's (uitval van dienstverlening, aantasting naam en
faam, milieuaantasting)
De gevaren en bedreigingen kunnen leiden tot allerlei vormen van
gevolgschade, zoals:
stagnatie
aantasting van imago
verlies van geldstromen, verlies van belangrijke onvervangbare gegevens
uitval of overbelasting van mensen.
6
