BESTUURLIJKE VERHOUDINGEN
Algemeen
In de Friese bestuurscultuur is het beginsel van 'verdelende rechtvaardigheid' sterk
ingeburgerd. Van de uitdrukking 'op z'n elf en dertigst' wordt wel gezegd dat die van
oorsprong uit de Friese bestuurscultuur stamt. Op zich vergde het bijeenroepen van de Staten
van Friesland al de nodige tijd. Vertegenwoordigers van de ELF steden en de DERTIG
grietenijen moesten niet alleen bijeen komen maar na de bijeenkomst moest men ook weer de
achterban raadplegen. Alvorens er overeenstemming was bereikt en er een besluit genomen
kon worden, was er de nodige tijd verstreken.
Daarbij komt dat, zoals dit zichtbaar is bij veel provinciale hoofdsteden, er een natuurlijke
spanning is tussen het bestuur van de provincie en het bestuur van de hoofdstad. Dat maakt
de positie van Leeuwarden er niet eenvoudig op. Als Leeuwarden iets wil bereiken binnen de
provincie wordt dit al snel door de andere gemeenten ervaren als 'Leeuwarden wil alles
hebben'. Zodra echter de positie van Leeuwarden binnen Nederland in het geding is, is er
sprake van eensgezindheid. Een voorbeeld daarvan is de aanwijzing door het kabinet van
Netwerksteden; dan is Leeuwarden wel de primus inter pares. Maar ook de positie van
Leeuwarden als één van de G25-steden in het kader van het Grote Steden Beleid (GSB) heeft
bijvoorbeeld geleid tot een apart convenant tussen de provincie Fryslan en Leeuwarden ter
versterking van de positie van Leeuwarden.
Stadsregio Leeuwarden
De sterke hang naar het verdedigen van de eigen autonomie maakt het niet eenvoudig om
functionele afspraken te maken in regionaal verband. Hoewel de bedoelingen van alle
participanten zeer positief zijn, was de bestuurlijke vormgeving van het voormalige
Stadsgewest (Leeuwarden plus omliggende gemeenten) niet veel verder gekomen dan een
bestuurlijk overlegplatform waar veel zaken besproken worden maar het accent nog erg sterk
ligt op het eigen directe belang; het afgeleide belang verkregen door het over de schutting
kijken en handelen, was nog maar marginaal ontwikkeld.
Mede naar aanleiding van een herindelingdiscussie midden negentiger jaren en het project
Bestuurlijke Vernieuwing Friesland is in de regio gediscussieerd over de versterking van
de positie van de hoofdstad Leeuwarden. Dit heeft geleid tot een op initiatief van BZK
gemaakt Ontwikkelingskader met daarin twee belangrijke instrumenten:
1op uitvoering gerichte bindende afspraken met de buurgemeenten en de provincie
2. sterkere sturende regierol van de provincie
De hiervoor geschetste situatie vereist van Leeuwarder bestuurders een hoog gehalte van
tactisch handelen. Het realiseren c.q. in stand houden van goede bestuurlijke en persoonlijke
verhoudingen is daarbij van groot belang. En dat werkt.
6
