Beleidsplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2003
1 WERK
In het meerjarenbeleidkader de Lokale Agenda voor de Toekomst 2001 - 2004 staat de
gemeentelijke visie op reïntegratie als volgt beschreven:
De gemeente Leeuwarden voert een actief beleid op het gebied van reïntegratie van
werkzoekenden. Daarbij staat het begrip 'enabling' uit het Lokaal Sociaal Beleid
centraal. Dit betekent zoveel als 'mensen in staat stellen hun eigen situatie te
verbeteren'. Waar het om gaat is dat burgers de middelen krijgen aangereikt om zelf
veranderingen aan te brengen in hun levensomstandigheden in de door henzelf gewenste
richting. Enerzijds biedt de gemeente een aantal basisvoorzieningen aan die voor
iedereen toegankelijk zijn, anderzijds biedt de gemeente individueel maatwerk om
achterstandsituaties van personen te verbeteren. Het reïntegratiebeleid is
achterstandsbestrijding en is erop gericht om iedereen een hulpaanbod te doen om - zo
mogelijk - niet afhankelijk te zijn of worden van gemeentelijke ondersteunende
voorzieningen als gesubsidieerd werk of een bijstandsuitkering. Dat hulpaanbod kan
betrekking hebben op opleiding en training maar ook op het wegnemen van
belemmeringen en het bieden van zorg- en hulpverlening. In alle gevallen gaat het om
een persoonsgerichte begeleiding bij het oplossen van problemen en het zoeken van
passend werk.
Doel van het reïntegratiebeleid is waar mogelijk mensen die tot de gemeentelijke
doelgroep behoren te helpen regulier werk te vinden en waar dat nog niet kan alles in
het werk te stellen om belemmeringen weg te nemen, problemen op te lossen,
uitstroomkansen te vergroten en (intussen) sociaal isolement te voorkomen.
1.1 Aan het werk met minder regels
Op het terrein van Werk en Inkomen hebben gemeenten geen volledige beleidsvrijheid.
Door de uitvoering van wetgeving in medebewind zijn gemeenten sterk afhankelijk van
de beschikbare instrumenten en budgetten van de Rijksoverheid. Om die reden is de
presentatie van de eerste Sociale Nota van de nieuwe (en inmiddels demissionaire)
regering een belangrijk moment voor de gemeenten. In deze Sociale Nota zet de
regering uiteen welke beleidsplannen en bezuinigingen er in de regeerperiode zullen
worden gerealiseerd. Inmiddels is de regering gevallen en zullen er in januari nieuwe
verkiezingen worden gehouden. Ondanks de snelle val van het kabinet Balkenende is de
verwachting dat veel van de geformuleerde beleidsvoorstellen uit het Strategisch
Akkoord zullen worden gehandhaafd. De invoering zou enigszins meer gefaseerd plaats
kunnen vinden. Om deze reden volgt liieronder een korte schets van de sociaal
economische koers van het demissionaire kabinet Balkenende.
1
Beleidsplan Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2003
Sociaal Economisch Rijksbeleid 2003 - 2006
Het nieuwe Rijksbeleid gaat met ingang van 2004 uit van een terugdringing en
vereenvoudiging van de complexe wet- en regelgeving op het terrein van Werk en
Inkomen. Daartegenover staat invoering van een maximale eigen (financiële)
verantwoordelijkheid en vergaande bezuinigingen op gesubsidieerde arbeidsplaatsen (al
in 2003en op bijstandslasten in 2004. Gemeenten krijgen meer vrijheid bij het
inzetten van minder middelen om bijstandsgerechtigden aan het werk te helpen. Er komt
één flexibel en vrij besteedbaar reïntegratiebudget. Dit alles moet er toe leiden dat er
meer mensen uit de bijstand doorstromen naar een reguliere baan.
De nieuwe regering heeft haast met het realiseren van de voornemens. Het tempo ligt
zelfs zo hoog dat al in 2002 met terugwerkende kracht delen van toegekende budgetten
en arbeidsplaatsen zijn teruggedraaid.
Gevolgen voor gemeente Leeuwarden
De gevolgen van deze operatie zijn voor de gemeente Leeuwarden omvangrijk. Op
basis van het Leeuwarder aandeel in de begroting van SZW kan een inschatting worden
gemaakt van de omvang van de bezuinigingen. De voorgenomen bezuiniging leidt dan
voor Leeuwarden tot een taakstelling van 10 miljoen voor de komende 4 jaar, waarvan
er circa 3 miljoen in 2003 geëffectueerd moet zijn.
Inmiddels heeft Staatssecretaris Rutte de gemeente Leeuwarden de beschikkingen
afgegeven voor de financiering van de Wiw-dienstbetrekkingen en I/D banen. De
bezuiniging zal een teruggang betekenen van meer dan 200 gesubsidieerde
arbeidsplaatsen.
De forse bezuinigingen van het Rijk hebben ook voor de gemeente tot gevolg dat er
minder reïntegratietrajecten gerealiseerd kunnen worden en er minder
bijstandsgerechtigden kunnen uitstromen naar regulier en gesubsidieerd werk. Daardoor
komen de met het Rijk gemaakte afspraken uit de Lokale Agenda voor de Toekomst in
het gedrang. Hierin is afgesproken dat jaarlijks ongeveer 1.000 reïntegratietrajecten in
uitvoering zullen worden genomen, teneinde het beroep op bijstand met 10% te
verminderen. Dit soort afspraken hebben zich vertaald in meerjarige contracten met
reïntegratiebedrijven, conform de verplichting uit de SUWI-wetgeving. Ook wordt met
deze middelen Europese subsidies binnengehaald. Door de aangekondigde bezuiniging
ontstaat dan ook een 'domino-effect' voor de gemeente: minder trajecten, contractbreuk,
verminderde inkomsten Europese subsidies, lagere vergoeding van het Rijk voor
uitvoeringskosten van casemanagement, een afname van de uitstroom uit de bijstand en
uiteindelijk een verhoging van de instroom van de bijstand met een 100% gemeentelijk
risico voor de uitputting van het bijstandsbudget.
Dit domino-effect mondt uit in de elementaire vraag of de gemeente Leeuwarden in de
nabije toekomst nog wel de middelen en instrumenten heeft om iedere
bijstandsgerechtigde een passend aanbod naar zorg, scholing of werk te doen.
Zo ja, kan dat langs de huidige werkwijze. Zo nee, welke groepen krijgen dan
'voorrang' in reïntegratie?
2
