k p mg
k p mg
2. Fryslan kiest voor zelfevaluatie
Conform het provinciaal beleidsprogramma 2000-2003 heeft de provincie Fryslan door een
extern onderzoeksbureau in 2001 een verkenning laten uitvoeren naar de organisatie en het
huidig functioneren van het lokaal bestuur in de provincie. Dit onderzoek heeft geleid tot het
rapport 'It lokaal bestjoer yn Fryslan en hoe fierder'. Het rapport concludeert dat de Friese
gemeenten in mindere of meerdere mate worden geconfronteerd met problemen die te maken
hebben met de beperkte schaal waarop zij opereren.
Het rapport draagt drie oplossingsrichtingen aan om de geconstateerde schaalproblemen op te
lossen. Dit zijn het handhaven van de status quo (vrijblijvende samenwerking), het verbeteren
en intensiveren van de intergemeentelijke samenwerking en gemeentelijke herindeling. De
eindconclusie van het rapport is dat herindeling de enige mogelijkheid biedt om de knelpunten
op effectieve en democratisch gelegitimeerde wijze op te lossen.
Tijdens een bijeenkomst met bestuurders en fractievoorzitters van Friese gemeenten in
december 2001 bleek dat de probleemanalyse en de conclusies van het rapport door de
aanwezigen op hoofdlijnen werd herkend. Wel werd betwijfeld in hoeverre de gesignaleerde
kwetsbaarheden en knelpunten rechtstreeks samenhangen met de schaal waarop gemeenten
functioneren. Ook werd geconstateerd dat het rapport geen representatief en allesomvattend
beeld van de problemen en kwetsbaarheden van Friese gemeenten bevat. Om op zinvolle
wijze over oplossingsrichtingen te kunnen discussiëren, zou een nadere analyse van feitelijke
situaties en problemen nodig zijn.
Op basis van deze bevindingen en na overleg met de Vereniging van Friese Gemeenten
(VFG) heeft de provincie besloten een proces in gang te zetten waarin de huidige prestaties
van gemeenten nader in beeld worden gebracht en geanalyseerd. Daarbij zouden vragen aan
de orde moeten komen als: op welke gebieden presteren de gemeenten goed en waar kan het
beter? Hoe kunnen eventuele knelpunten worden verklaard? En van welke oplossingen mogen
we verwachten dat zij bijdragen aan kwaliteitsverbetering? Daarbij dienen ook andere
oplossingen dan herindeling nadrukkelijk aandacht te krijgen. De provincie heeft hierbij
bewust gekozen voor de weg van zelfevaluatie. Op deze wijze worden gemeenten zelfva de
gelegenheid gesteld om hun prestaties in beeld te brengen en om een analyse uit te voeren. De
zelfevaluatie verschaft gemeenten niet alleen concrete aangrijpingspunten voor een verdere
verbetering van de prestaties, maar biedt in het tijdperk van 'dualisme' tevens een goede basis
voor het afleggen van publieke verantwoording aan de raad en de burger.
Het proces van zelfevaluatie laat overigens onverlet dat provincie een eigenstandige
verantwoordelijkheid behoudt voor de bestuurlijke organisatie in de provincie. De
zelfevaluatie biedt gemeenten maximaal de ruimte om zelf bestuurlijke conclusies te trekken
uit de eigen analyse van prestaties en oplossingsrichtingen. Mochten uit de onderzoeken
tegenstrijdigheden of strijdige belangen tussen gemeenten naar voren komen, dan zal de
provincie het initiatief nemen om in overleg met de gemeenten tot een passende oplossing te
3
komen. Daarbij staat het streven naar maatwerk centraal. Indien er bestuurlijke impasses
ontstaan zal de provincie zijn verantwoordelijkheid nemen en knopen doorhakken.
De Vereniging van Friese Gemeenten (VFG) heeft te kennen gegeven aan het proces van
zelfevaluatie te willen meewerken en aangedrongen op het gezamenlijk formuleren van een
normatief afwegingskader met duidelijke beoordelingscriteria. De provincie heeft inmiddels
in overleg met de VFG een concept afwegingskader opgesteld, dat voor commentaar is
verzonden naar alle gemeenten. Dit afwegingskader werkt een aantal kwalitatieve eisen uit die
aan gemeenten kunnen worden gesteld:
het realiseren en instandhouden van een veilige, leefbare en geordende woonomgeving;
het bieden van uitzicht en zingeving aan groepen burgers via voorzieningen als sociale
zorg, onderwijs, jeugdbeleid en sociaal-economisch beleid;
het bieden van een klantgerichte en dienstverlenende organisatie aan de inwoners;
het hebben van voldoende omvang (ruimtelijk, organisatorisch en financieel, draagvlak
etc) om ook in de komende decennia een volwaardige speler te kunnen zijn in het publieke
domein, dat wil zeggen voldoende competent om - ook bij verdere decentralisatie
nieuwe taken aan te kunnen.
De provincie heeft de gemeenten gevraagd voor 1 oktober 2002 te reageren op het concept
afwegingskader. Alle gemeenten hebben inmiddels hun reactie kenbaar gemaakt. Na
verwerking van de reacties wordt het definitieve afwegingskader op 18 december 2002 door
provinciale staten vastgesteld. Het afwegingskader zal vervolgens worden vertaald naar een
concrete vragenlijst, die kan dienen als hulpmiddel bij het uitvoeren van de zelfevaluatie door
gemeenten naar hun eigen bestuurskwaliteit. Op deze wijze dient binnen gemeenten een
proces van kritische zelfreflectie en van discussie over oplossingen voor de gesignaleerde
belemmeringen en kwetsbaarheden op gang te worden gebracht.
4
Provinsje Fryslan
Zelfevaluatie Bestuurskwaliteit
11 december 2002
Nadere analyse gewenst
Afwegingskader als basis voor zelfevaluatie
Zelfevaluatie bestuurskwaliteit
Provinsje Fryslan
Zelfevaluatie Bestuurskwaliteit
11 december 2002
Zelfevaluatie bestuurskwaliteit
