4 VOLWASSENEN (18-55)
40
Inleiding
Bij de groep volwassenen spelen gezondheidsproblemen in grotere mate dan bij de
jongeren. In 4.1. wordt een beeld geschetst van deze gezondheidsproblemen. Ook hier is
aandacht voor de leefstijl. Vervolgens wordt in 4.2 ingegaan op het beleid van de ge
meente Leeuwarden voor de groep volwassenen. In 4.3 wordt een vernieuwende ont
wikkeling in het gemeentelijk beleid beschreven. Het gaat hier om de sociale teams.
Deze teams worden, dekkend voor geheel Leeuwarden, opgezet om een efficiëntere
hulpverleningstructuur te kunnen bieden aan mensen met meervoudige problematiek.
4.1 Gezondheidsthema's met betrekking tot volwassenen
Ziekte en sterfte van volwassenen
Hart- en vaatziekten vormen de belangrijkste doodsoorzaak (37%), gevolgd door kanker
(27%). Bovendien veroorzaken hart- en vaatziekten het grootste verlies in aantal levens
jaren. Dankzij de lagere sterfte aan longkanker (met name bij vrouwen) lag de totale
sterfte in Fryslan lange tijd iets onder het landelijk gemiddelde. Op dit moment bestaat
het verschil in sterfte tussen Fryslan en Nederland niet meer. De sterfte aan longkanker
in Nederland (en ook in Fryslan) is de laatste jaren met name bij vrouwen behoorlijk
gestegen. Dit is waarschijnlijk toe te schrijven aan het groter aantal vrouwen dat in de
jaren zeventig is gaan roken. Momenteel sterven per jaar in Fryslan gemiddeld 2167
mensen aan hart- en vaatziekten en 324 aan longkanker.
Uit de gezondheidsenquête van de GGD Fryslan uit 1998 blijkt dat ongeveer 46% van
de volwassen bevolking met één of meer langdurige aandoeningen te kampen heeft. Het
zijn vooral chronische aandoeningen die bijdragen aan de ongezonde levensjaren.
Daarnaast heeft 30% van de Friezen last van psychische klachten.
De gezondheidsbeleving, de zogenaamde ervaren gezondheid, is ook een belangrijke
gezondheidsmaat. In Fryslan is deze voor het laatst gemeten in 1998. Toen bleek dat
80% van de volwassen Friezen de eigen gezondheid als goed tot zeer goed ervaart.
Fryslan verschilt hierin niet van de rest van Nederland.
Voor de Leeuwarder bevolking gelden dezelfde gezondheidsgegevens als voor de Friese
bevolking in het algemeen. Het is dus niet zo dat de Leeuwarder bevolking op een aan
tal gezondheidsaspecten gezonder of ongezonder 'scoort'.
20
Leefstijl
De afgelopen jaren is de trend in gezond gedrag in Nederland zich negatief gaan ont
wikkelen. Bovendien blijkt ongezond gedrag bij volwassenen de belangrijkste oorzaak
te zijn van het achterblijven van de toename van de levensverwachting bij overige EU
landen. Enkele belangrijke risicofactoren zoals overgewicht, lichamelijke inactiviteit en
roken (bij vrouwen) ontwikkelen zich ongunstig. Zo is in Nederland bijna 15% van de
sterfgevallen toe te schrijven aan roken.
Ook in Fryslan vormen ongezonde leefgewoonten een belangrijk aandachtspunt. Het
gaat hier om de volgende risicofactoren:
Roken. In Fryslan en Leeuwarden rookt 35% van de volwassen bevolking. Dit
percentage is vergelijkbaar met het percentage rokers in heel Nederland.
Overgewicht en lichamelijke inactiviteit. Net als in Nederland, is meer dan 40%
van de volwassen Friezen en Leeuwarders te dik en kampt bijna 10% met ernstig
overgewicht. Bovendien komt ernstig overgewicht veel vaker voor bij laagopgelei
den dan bij hoogopgeleiden. Echte bewegingsarmoede komt voor bij zo'n 30% van
de Friezen en Leeuwarders.
Eetgedrag. Ruim 80% van de Friezen eet minder dan 2 stuks fruit per dag. Leeu
warders doen dit nog minder vaak: bijna 90% eet geen 2 stuks fruit per dag.
(overmatig) Alcoholgebruik. Van de Friezen gebuikt 6% excessief of zeer exces
sief alcohol. Voor Leeuwarders gelden dezelfde percentages.
Kwetsbare groepen
Binnen elke maatschappij zijn er mensen die door problemen buiten de boot vallen. Het
kan gaan om mensen die geen werk hebben, psychische of sociale problemen hebben of
verslaafd zijn. Ook kan het vrouwen betreffen die door een gewelddadige thuissituatie
moeten vluchten. Mensen die door een opeenstapeling van problemen in een negatieve
spiraal terechtkomen en zichzelf -al dan niet tijdelijk- niet zonder hulp staande kunnen
houden. Ook in Leeuwarden en Friesland is dit het geval.
Dak- en thuislozen, harddrugsvers laafden
Uit een inventarisatie van het Groninger onderzoeksbureau 'Intraval' in 2003 is meer
duidelijk geworden over de omvang van harddrugsverslaafden en dak- en thuislozen in
Friesland. Wat betreft harddrugsverslaafden wordt voor Leeuwarden een schattingge-
maakt van 389 verslaafden. Voor dak- en thuislozen wordt geschat dat er in Leeuwarden
ten minste 206 daklozen zijn, waarvan 37 tot de zogenaamde harde kern behoren.
Uit een onderzoek van het Trimbos-instituut (2002) blijkt dat de feitelijk daklozen er het
slechtst aan toe zijn. Van hen heeft 53% een actuele harddrugsverslaving, 22% een
alcoholdiagnose en lijdt 29% aan depressie. Veel dak- en thuislozen geven aan lichame
lijke klachten te hebben die hun leven voortdurend beïnvloeden.
Huiselijk geweld
Uit grootschalig Nederlands onderzoek bleek dat 27% van de ondervraagden ooit
slachtoffer was van huiselijk geweld dat zich wekelijks of dagelijks manifesteerde. Niet
alleen vrouwen maken huiselijk geweld mee, ook jongens en mannen. Bij vrouwen
blijkt het geweld echter een hogere intensiteit te hebben dan bij mannen. Bovendien is
het geweld tegen vrouwen vaker seksueel van aard. Mannen zijn vooral op jeugdige
leeftijd vaak het slachtoffer van huiselijk geweld.
21
