De werkgelegenheidsgroei in de periode 1995-2003 is sterk geweest (19,5%). Het jaar 2003 gaf in
deze periode een kentering te zien. De werkgelegenheid in Leeuwarden daalde tussen april 2002 en
april 2003 namelijk met circa 1%. De groei in de periode 1995-2003 komt niet in aile sectoren in gelijke
mate voor. Ook in deze periode van sterke groei zijn er duidelijk krimp- en groeisectoren aan te wijzen:
Krimpsectoren
Groeisectoren
Industrie (van 6520 naar 5450 banen);
Vervoer, opslag en communicatie (van 2430 naar
1900);
Landbouw (van 610 naar 430).
Gezondheids- en welzijnszorg (van 5570 naar
8800).
Overige zakelijke dienstverlening (van 5570 naar
8800).
Financiële instellingen (van 5000 naar 6600)
Openbaar bestuur (van 7050 naar 8300)
Bovenstaande tabel laat zien dat de groei in de dienstverlening meer dan compensatie biedt voor het
verlies van arbeidsplaatsen in krimpsectoren. Deze verschuivingen hebben gevolgen voor het
gemiddelde opleidingsniveau. Circa 2/3 deel van de banen in Leeuwarden bevinden zich nu op
minimaal MBO-niveau. Industrie, bouwnijverheid, handel en horeca, vervoer, opslag en communicatie
hebben veel arbeidsplaatsen onder MBO-niveau.
Bedrijventerreinen
Leeuwarden beschikt over 5 grotere bedrijventerreinen en enkele kleinere locaties voor
bedrijfsvestiging. Voor zowel vestiging op bedrijventerreinen als in kantoren geldt dat de kosten van
huisvesting in Leeuwarden relatief laag zijn ten opzichte van andere grote steden.
Twee terreinen, Leeuwarden-Oost en Leeuwarden-West zijn oudere terreinen waar revitalisering aan
de orde is. Op bedrijventerrein Leeuwarden-Oost wordt binnen de huidige GSB-periode een
revitaliseringproject uitgevoerd. Voor Leeuwarden-West is in 2004 een revitaliseringplan opgesteld, dat
bij toekenning van de aangevraagde subsidies in 2004 nog kan worden gestart.
Per april 2004 is de vraag ten aanzien van de Leeuwarder bedrijventerreinen als volgt:
In de nota "Bedrijventerreinen Leeuwarden 2001-2010" worden twee scenario's gehanteerd. Een
gematigd en een optimistisch scenario. Gegeven de huidige conjunctuur en rekening houdend met de
tendens naar een minder extensief ruimtegebruik voor bedrijfshuisvesting, wordt in dit verband
gerekend met het gematigd scenario. Dat scenario is gebaseerd op de gemiddelde (historische)
uitgifte over 11 jaar 1990 t/m 2000). Het betreft hier de categorieën 'zwaar', 'modern gemengd',
'representatief'. De gemiddelde uitgifte per ha per jaar per categorie was
Zwaar
Modern gemengd
Representatief
Totaal
1
9
1,5
11
In de jaren 2001 t/m 2003 was de gemiddelde uitgifte eveneens 11 ha per jaar.
Bovenop deze extrapolatie moet cfm. landelijke en provinciale normen nog gerekend worden met een
benodigde 'ijzeren voorraad' van 35% van het uitgiftetempo in de afgelopen 10 jaar.
Op basis van het gematigd scenario ijzeren voorraad is benodigd in de periode 2005 - 2015
Zwaar
Modern gemengd
Representatief
Totaal
10
90
15
115
3,5 voorraad
31,5 voorraad
5,25 voorraad
40,25 voorraad
13,5
121,5
20,25
155,25
Op dit moment wordt ervan uitgegaan dat Leeuwarden niet meer mikt op specifieke bedrijvenlocaties
voor de categorieën 'zwaar'.
Conclusie: benodigd is 121,5 ha modern gemengd en 20,25 ha representatief
Concept MOP Leeuwarden 2005-2009
12
Het aanbod van bedrijventerreinen is per april 2004 is:
Locatie
Totaal
in reservering/optie
vnj
Businesspark 1 &2 (repr.)
7,2
3,2
4
Businesspark 3 (repr.)
3,8
1,1
2,7
Hemnk (mod. gem.)
9,2
4,4
4,5
Newtonpark 1
-
1,4
-
Newtonpark 2 (mod.gem)
-
1,4
-
Totaal
23,-
11,8
11,2
Conclusie: er is vrij beschikbaar in de categorie modern gemengd 4,5 ha en in de categorie
representatief 6,7 ha.
Bij de categorie 'modern gemengd' moet vastgesteld worden dat het gaat om de laatste kavels op de
Hemrik die allen kleiner zijn dan 1 ha.
Toekomstig aanbod van bedrijventerrein
In de categorie modern gemengd is gepland:
Newtonpark 4, fasen 1 en 2, netto 30 ha, uitgeefbaar vanaf 2006)
Herwinnen van kavels bij de revitalisering van het bedrijventerrein Leeuwarden west, uitgeefbaar
vanaf 2007, ca. 9 ha.
Voor de categorie 'representatief' is de realisatie van Businesspark 4, netto 10 ha, in voorbereiding,
(uitgeefbaar per medio 2005)
Innovatie
In 2003 zegt ruim de helft van de Leeuwarder bedrijven aan vernieuwing te doen. Dat kan zijn op het
vlak van product, proces dan wel organisatie. Binnen Friesland staat Leeuwarden bovenaan. Uit
onderzoek van de RU Groningen blijkt echter dat Friesland in het algemeen achterblijft met innovatie
ten opzichte van het landelijke gemiddelde.
Bij het begrip innovatie wordt hier de omschrijving van de econoom Schumpeter gevolgd, namelijk dat
innovatie betekent: de dingen anders doen. In grote lijnen wordt deze invulling ook gevolgd bij de
jaarlijkse ERBO-enquete van de Kamer van Koophandel.
Export en winstgevendheid
Er zijn volgens de ERBO-enquête van de Kamer van Koophandel relatief weinig bedrijven in
Leeuwarden met export (8% tegen 9% in de provincie en 13% landelijk). Ten opzichte van het
landelijke bedrijfsleven blijft ook het exportaandeel in de omzet achter (18% om 23%). Een verklaring
hiervoor kan zijn dat Leeuwarden relatief veel dienstverlening kent die niet gericht is op export. Het
percentage winstgevende en voldoende renderende bedrijven is conform het landelijke beeld. Het
aandeel investerende bedrijven ligt duidelijk hoger dan landelijk.
Arbeidsmarkt
Leeuwarden kent een ruime arbeidsmarkt (beroepsbevolking bedraagt 41.000 personen) met goed
opgeleide mensen. De kosten voor arbeid en het ziekteverzuim zijn in Leeuwarden relatief laag ten
opzichte van de Randstad.
Er bestaan enkele cijfers en verwachtingen betreffende de arbeidsmarkt voor het jaar 2004 met
daaraan gekoppelde verwachtingen tot en met 2008 als het gaat om groei en krimpsectoren. Volgens
de Noordelijke Arbeidsmarktverkenningen zal het Noorden in 2004 een ruime arbeidsmarkt kennen,
maar zijn er wel duidelijke verschillen naar beroepsgroepen. Uit deze Verkenningen komt naar voren
dat de krapte op de noordelijke arbeidsmarkt oploopt met het niveau van de beroepsgroepen.
Relevant voor de komende jaren (2001-2008) zijn de verwachtingen over krimp- en groeisectoren in
Nederland. Leeuwarden herbergt diverse sectoren die vanuit prognoses worden gezien als
groeisectoren. Dat geldt zowel voor sectoren waar een hoog opleidingsniveau is vereist als voor
sectoren met lagere opleidingsniveaus (bron: Arbeidsmarktprognose CWI 2003-2008)
Concept MOP Leeuwarden 2005-2009
13
