2.2.Subsidie
De gemeente verstrekt subsidie met ais doel de inzameling te stimuleren. De subsidie dient als
garantie tegen lage papierprijzen. De gemeente past bij tot een opbrengst van 6,8 cent per kg is
gehaald. De maximale subsidie is in 2002 verhoogd van ca 4,1 cent naar 4,5 cent in 2001 en naar 6,8
cent, vooral om de gestegen kosten van het gebruik van de kraakperswagens op te vangen. De
subsidie wordt niet geïndexeerd.
De marktprijs schommelt de laatste jaren rond de 3,8 cent/kg.
In het verleden is ook wel eens een negatieve prijs voorgekomen. Daartegen heeft de gemeente zich
gewapend via een contract met de PRN (Papierrecycling Nederland, de samenwerkende
papierindustie), die bij een negatieve prijs bijpast tot nul cent. De toegenomen vraag naar oud papier
uit Azië maakt de kans op een negatieve prijs geringer, maar uitgesloten kan die niet worden. In 2003
was de gemeente ca. €150.000 kwijt aan subsidie en waren de gemiddelde kosten per kg 3,7 cent.
In de begroting 2005 is voor de subsidies een bedrag opgenomen van €412.500. Meestal blijft er flink
veel van het begrotingsbedrag over omdat bij de raming rekening gehouden moet worden met een
marktprijs van nul cent, terwijl dat in de praktijk zelden het geval is.
Tenslotte ter vergelijking: verwijdering als restafval kostte de gemeente in 2003 13,2 cent per kg., in
2004 14,2 cent en in 2005 is het tarief 14,48 cent/kg.
3. Knelpunten
3.1. Verhouding halen-brengen
De brengmogelijkheden zijn door het plaatsen van de nieuwe ondergrondse containers sterk
toegenomen, in combinatie met de brengmogelijkheden van de verenigingen kan gesteld worden dat
de gemeente in dat opzicht volledig 'gedekt' wordt. Dat kan niet gezegd worden van 'halen'. Lang niet
alle verenigingen hanteren een haalsysteem, sommige verenigingen volstaan met het plaatsen van
een container die, in tegenstelling tot de gemeentelijke containers, beperkt toegankelijk is. Lang niet
de hele gemeente wordt 'gedekt' door een haalsysteem.
3.2. Voorlichting
De huis-aan-huis inzameling door de verenigingen is niet dusdanig betrouwbaar en zoals gezegd niet
dusdanig dekkend dat deze in de jaarlijkse afvalkalender kan worden opgenomen. Vermelding van de
inzameldata in de afvalkalender is echter in feite een voorwaarde voor een effectieve inzameling.
3.3. Transport
De meest efficiënte wijze van 'halen' door de verenigingen is wanneer gebruik gemaakt wordt van een
professionele vuilniswagen, de zogenaamde kraakperswagen. De vrijwilligers lopen in dat systeem op
vooraf bekende tijdstippen de wijk af vergezeld van een kraakperswagen, die veel meer OPK kan
bergen dan de door andere verenigingen wel ingezette aanhang- en bestelwagens. De coördinatie
van de inzet van de kraakperswagens vindt provinciebreed plaats door de verwerker van het OPK,
Leo Reitsma. Er zijn twee problemen bij deze wijze van inzameling: de beschikbaarheid van de
kraakperswagens en de kosten ervan.
Beschikbaarheid: de kraakperswagen is de laatste jaren schaars aan het worden. Dat leidde tot
problemen bij de beschikbaarheid van de kraakperswagens. De oorzaak: afvalinzameling vindt meer
en meer plaats via zijladers waarbij minicontainers middels een hefarm worden geleegd. Deze zijn niet
geschikt voor de belading door menskracht. En de wagens met gescheiden compartimenten voor
gelijktijdige inzameling van GFT en restafval (GCP-wagens) zijn minder geschikt voor
papierinzameling. De nieuwste trend is echter weer positief, de omschakeling naar andere nieuwe
wagens brengt nu met zich mee dat er juist oude kraakperswagens vrij komen. Uiteindelijk zullen deze
echter uit de roulatie worden genomen.
Kosten: de kosten voor het gebruik van de kraakperswagen zijn de laatste jaren, mede door de
verminderde beschikbaarheid, sterk gestegen: van ca. 2,27 cent per kg in 1999 naar 4,8 cent in 2005.
Deze transportkosten komen in mindering op de uiteindelijke opbrengst van de vereniging. Een
vereniging die het meest efficiënt inzamelt verdient dus het minste geld. Het is logisch dat dergelijke
verenigingen klagen over te geringe opbrengsten van de OPK-inzameling: netto resteert een
opbrengst van 2 cent per kg. Ter vergelijking: de kosten van containerhuur door een inzamelende
vereniging, die dus niet noodzakelijk een haalsysteem hanteert, zijn vanaf 1999 gestegen van
0,00908 per kg naar€ 0, 016 in 2005.
3.4. Inzet vrijwilligers
Vanuit de verenigingen wordt aangegeven dat sprake is van een teruglopende inzet van vrijwilligers.
2
3.5. Vergunningen
Er zijn ca. 80 verenigingen, scholen, kerken, commissies e.d. die OPK inzamelen. De
inzamelvergunningen voor deze organisaties zijn aan een herziening toe. Daarbij kunnen eisen
gesteld worden aan o.a. frequentie en betrouwbaarheid, hetgeen op zichzelf al zou moeten leiden tot
een verbetering van de inzameling en publicatie in de afvalkalender mogelijk zou moeten maken. Dat
vraagt wel een forse extra inspanning van het gemeentelijk apparaat, waarvoor op dit moment geen
capaciteit beschikbaar is.
4. Verbeteropties
In dit hoofdstuk worden drie verbeteropties aangegeven. Een conclusie en een advies volgen in het
laatste hoofdstuk.
De eerste optie gaat, conform de lijn in het Plan van aanpak, uit van verbetering van de huidige
methodiek van inzameling middels verfijning van het subsidiesysteem voor de verenigingen, waarbij
wordt gestreefd naar een verbetering van de haalsystemen.
De tweede en de derde optie berusten op offertes van Fryslan Miljeu (sinds 1 januari '05 opererend
onder de handelsnaam Omrin, onderdeel Inzameling Reiniging, en hierna kortheidshalve aangeduid
als Omrin) ingediend op verzoek van de gemeente, en slaan een nieuwe koers in: het uitzetten van
minicontainers bij de huishoudens (in grootte variërend van 120 liter tot 240 liter; ter vergelijking: de
zwarte minicontainers voor restafval hebben een inhoud van 240 I.).
De tweede optie gaat uit van lediging van de minicontainers in samenwerking tussen verenigingen
(menskracht) en Omrin (kraakperswagens met chauffeur). De verenigingen blijven in die optie een
vergoeding ontvangen en gaan er zelfs op vooruit.
De derde optie gaat uit van een volledige professionalisering bij de lediging, dus zonder inschakeling
van de vrijwilligers van de verenigingen. Op verzoek van Omrin vermelden wij, dat deze optie
uitsluitend is uitgewerkt omdat de gemeente daarom heeft verzocht. Omrin wenst persé niet het beeld
op te roepen dat het bedrijf uit is op het uitschakelen van de verenigingen bij de papierinzameling.
Optie I: verfijning subsidiesysteem
Er heeft een financiële scheefgroei plaatsgevonden ten nadele van de 'halende' verenigingen, vooral
van degene die een kraakperswagen gebruiken, terwijl dat juist een effectieve inzamelingsmethodiek
is. Dankzij de frequentie en betrouwbaarheid worden met deze methode de beste inzamelresultaten
behaald. De scheefgroei wordt verduidelijkt met onderstaande vergelijking van de opbrengsten per
gebruikt inzamelsysteem na aftrek van de huur van een kraakperswagen of een container.
Inzamelmethode
'Halen' met kraakperswagen:
Laten brengen naar container door de burger zelf
Opbrengst/kg (afgerond)
€0,02
€0,05
Halen met eigen vervoer, vervolgens naar container
€0 05 (nog af: eigen kosten vervoer)
Een wijziging van het subsidiesysteem zou in elk geval als doel moeten hebben een bevordering van
het halen met kraakperswagens daar ligt het probleem, niet bij het brengen. De effectieve methode
daarvoor is een verhoging van de subsidie daarvoor. Het halen met eigen vervoer is financieel al
aantrekkelijk, de verhoging zou moeten gelden voor het halen met kraakperswagens.
Er zijn meerdere varianten mogelijk. We geven hieronder twee hoofdvarianten aan, de eerste
ongeveer budgettair neutraal en de tweede met budgetuitbreiding.
a. Forse verhoging van de subsidie voor het gebruik van kraakperswagens met bijna twee cent,
dusdanig dat de netto-opbrengst stijgt naar 4 eurocent, te betalen uit een even grote verlaging van
de subsidie 'laten brengen' naar container.
Inzamelmethode
Opbrengst/kq (afqerond)
'Halen' met kraakperswagen:
€0,04
Laten brengen naar container door de burger zelf
€0,02
Halen met eigen vervoer, vervolgens naar container
€0 05 (noq af: eigen kosten vervoer)
3
