3. Financiële begroting
3.2 Uiteenzetting financiële positie; on-v.ikkeiing finaneiëie positie
Accressen/uitkeringsfactoren.
De accressen (dit is een integrale vergoeding voor zowel de loon- en prijsontwikkeling als de reële
ontwikkelingen) van het gemeentefonds blijken uit een vergelijking met de eerder verwachte
accressen uit de septembercirculaire een wisselend beeld te vertonen. Voor 2005 komt de algemene
uikering ten opzichte van de septembercirculaire van 2004 (inclusief de doorwerking van de
maartcirculaire) als gevolg van een toename van de relevante rijksuitgaven hoger uit. Voor 2006 komt
de algemene uitkering lager uit door lagere prijzen en rentemeevallers op de rijksbegroting. De
accressen voor de jaren 2007 e.v. hebben een technisch karakter in verband met het ontbreken van
actuele macro-economische inzichten van het CPB. Deze accresbedragen dienen dan ook met
voorzichtigheid te worden toegepast. In dat kader is de hoge prognose 2007 ter afvlakking verlaagd
met ongeveer 450.000. Per saldo ontstaat over de hele beleidsplanperiode met betrekking tot de
meerjarige ontwikkeling van de uitkeringsfactor (waaronder begrepen de accressen), een nadeel van
550.000 (inclusief de afvlakking in 2007).
Hierbij wordt het volgende opgemerkt. In het kader van de herijking van het de clusters Bijstand en
Zorg is het verdeelstelsel met ingang van 2006 aangepast. Van een groot aantal maatstaven zijn de
bedragen per eenheid gewijzigd, er worden een aantal nieuwe maatstaven ingevoerd en de
uitkeringsfactor voor 2006 wordt opnieuw bepaald. Door deze aanpassingen van het verdeelstelsel is
het niet mogelijk de uitkeringsfactor voor 2006 te vergelijken met 2005.
Inflatie
Binnen de gemeente Leeuwarden is het gebruikelijk om m.b.t. de nominale ontwikkelingen in verband
met gewijzigde economische omstandigheden, "na te calculeren". Zo worden in het kader van de
begroting 2006 de nominale ramingen over de jaren 2004 en 2005 herzien en voor 2006 voor het
eerst vastgesteld. In onderstaande tabel zijn de gehanteerde percentages weergegeven.
Loonontwikkeling in procenten
2004
2005
2006
Veronderstelling in begroting 2005
2,00
2,25
n.v.t.
Veronderstelling in begroting 2006
1,75
2,50
2,25
Prijsontwikkeling in procenten
2004
2005
2006
Veronderstelling in begroting 2005
1,50
2,25
n.v.t.
Veronderstelling in begroting 2006
1,50
1,50
2,25
Tabel 3.
De correctie van teveel aan de diensten gecompenseerde inflatievergoeding over de jaren 2004 en
2005 en de nieuwe compensatie voor 2006 resulteren (na aftrek van de reservering in het
gemeentefonds voor 2006) in een voordeel van per saldo 120.000. Daarnaast is conform de
gedragslijn met betrekking tot de OZB, een inflatiecorrectie toegepast. In verband met de nacalculatie
over de jaren 2004 en 2005 is het toegepaste stijgingspercentage 1,5%. Dit resulteert in een
opbrengstverhoging van 280.000. Hierbij is rekening gehouden met de voorgenomen afschaffing
van de OZB gebruikers-woningen.
Wijzigingen in taakmutaties Rijk/Gemeente Leeuwarden
Er is binnen de algemene uitkering uit het gemeentefonds ook sprake van taakmutaties. Als het Rijk
taken aan gemeenten overdraagt worden hiervoor budgetten overgeheveld. Het beleid van de
gemeente Leeuwarden is, dat de taakmutaties na formele besluitvorming, worden doorgegeven aan
de diensten die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van de taken. De effecten van navolgende
taakmutaties zijn dan ook budgettair-neutraal verwerkt.
Overzicht van taakmutaties algemene uitkering gemeentefonds
2005
2006
Inc. Str.
Bijzondere bijstand voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen.
73
Structureel
Referendum Europese Grondwet
122
Incidenteel
Tolken en Vertalers
-3
6
Structureel
C 2000
-41
Structureel
Dualisering
4
Structureel
Kinderopvang
5
Structureel
Onderwijshuisvesting (geoormerkt accres)
79
Structureel
Tabel 4 (- uitname uit gemeentefonds)
188
3. Financiële begroting
3.2 Uiteenzetting financiële positie: ontwikkeling ir.anciei« positie
Met betrekking tot onderwijshuisvesting wordt het volgende opgemerkt. Binnen de algemene uitkering
uit het gemeentefonds komen als gevolg van een toename van het aantal leerlingen middelen vrij
(vergelijkbaar met areaaluitbreidingen). Deze middelen komen in verband met de nota "scholen onder
dak" jaarlijks beschikbaar voor onderwijs. Het gaat daarbij om ruim 150.000 over de totale
beleidsplanperiode (zie bijlage A: lijst van uitzettingen inkrimpingen dienst Welzijn structureel).
Daarnaast zijn binnen de algemene uitkering ten laste van het accres middelen geoormerkt voor
onderwijshuisvesting. Deze gerichte verdeling van het accres is in 2002 tot stand gekomen om de
gemeenten in staat te stellen de onderwijshuisvesting aan te passen aan de onderwijskundige
vernieuwingen. De gerichte verdeling van het accres liep geleidelijk op van 13,6 min (landelijk) in
2002 tot totaal 68 min in 2006 5 jaar 13,6 min). Dit vanuit de benadering dat alle investeringen
niet gelijktijdig in 1 jaar kunnen plaatsvinden, maar een langere periode vergen. In 2006 is daarom
voor het laatst sprake van deze oormerking van het accres (voor onze gemeente een bedrag van
€79.000).
Een specificatie van de mutaties in de Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds is opgenomen in
bijlage A van de uitzettingen inkrimpingen.
Bijzondere onderwerpen Mei-circulaire
Nieuwe ijkverdelinq voor de voormalige clusters Bijstand en Zorg
Een grote kluif in de meicirculaire is de herverdeling van het gemeentefonds in 2006. De clusters
"Bijstand en Zorg" worden uit het gemeentefonds gehaald. Deze worden vervangen door drie nieuwe
clusters: "Werk en Inkomen", "Educatie" en "Maatschappelijke Zorg". Met deze operatie wordt
ongeveer 4,5 miljard herschikt in het fonds, ongeveer een derde van het totaal. Aanleiding voor deze
herijking is, dat de verdeling op de clusters Bijstand en Zorg aanzienlijke scheefheden bleek te
vertonen. De verdeling was nog gebaseerd op gegevens uit 1992, terwijl op de betrokken terreinen
aanzienlijke beleidsmatige wijzigingen hebben plaatsgevonden. Ook de onderwijshuisvesting maakt
onderdeel uit van de herverdeling.
Ten behoeve van de bekostiging van scholen die in het verleden a fonds perdu werden bekostigd,
groeit het subcluster onderwijshuisvesting met eenmalig 85 min en structureel 8,5 min per jaar ten
koste van andere clusters. In 1997 zijn de gemeenten verantwoordelijk geworden voor de
onderwijshuisvesting. Het bedrag dat toen naar het gemeentefonds is overgeheveld, was gebaseerd
op de kapitaallasten die het rijk voorheen had door onderwijshuisvesting. Echter, het rijk had diverse
scholen a fonds perdu bekostigd. Daarvoor stonden dus geen kapitaallasten op de rijksbegroting en
hebben de gemeenten geen compensatie gekregen. De gemeenten zijn echter wel verantwoordelijk
voor die scholen en moeten ook de vervanging ervan betalen. Het gaat om ongeveer 170 min
(prijspeil 2006). Ervan uitgaande dat die scholen in 40 jaar worden afgeschreven en dat in 1997 die
scholen gemiddeld 20 jaar oud waren, zou van 1997 tot en met 2016 eigenlijk 8,5 min per jaar aan
het gemeentefonds moeten worden toegevoegd. Het rijk voegt echter niets aan het gemeentefonds
toe. Om de verdeling van het gemeentefonds zo veel mogelijk te laten aansluiten op de kosten, wordt
het bedrag van het subcluster onderwijshuisvesting in 2006 met 85 min verhoogd als inhaalslag over
de periode 1997-2006. De meeste andere clusters uit het gemeentefonds worden naar rato verlaagd.
Van 2007 tot en met en met 2016 wordt jaarlijks het subcluster onderwijs verhoogd met 8,5 min. Dit
gaat ten koste van het reguliere accres. Omdat dit een sigaar uit eigen gemeentelijke financiële doos
betreft en de gemeenten gezien het karakter van het gemeentefonds (vrije besteding) niet verplicht
zijn deze middelen 1:1 uit te geven voor onderwijshuisvesting, betrekt de gemeente jaarlijks deze
middelen (=accres) in de integrale afweging.
Als gevolg van de herverdeling van het gemeentefonds zijn er voor- en nadeelgemeenten. De
herverdeeleffecten zijn in de meeste gevallen beperkt en worden in drie jaar via een suppletie
uitkering verwerkt. Het herverdeeleffect voor de gemeente Leeuwarden bedraagt structureel 0,8 min
positief. In de jaren 2006 tot en met 2007 wordt hierop in verband met de suppletie-uitkering ongeveer
500.000 (2006) en 250.000 (2007) gekort.
In relatie tot de herijking van de clusters Bijstand en Zorg valt binnen de algemene uitkering van onze
gemeente bijna 0,8 min vrij. De vergoeding in het gemeentefonds voor de uitvoeringskosten van de
sociale dienst was tot op heden "bevroren" op een gemiddeld aantal bijstandsgerechtigden per ultimo
1995, 1996 en 1997. In de perspectiefnota 2001 is aangegeven dat verwacht kan worden dat, na de
herijking van de verdeelmaatstaven, ook deze verdeelmaatstaf geactualiseerd gaat worden. Als
gevolg van de herijking valt de reservering nu structureel vrij.
189
