BELEIDSPLAN WMO 2008-2011
2. lichamelijke handicap
3. chronische aandoening ziekte
Mantelzorgers leveren drie typen zorg:
1. tijdelijk: zorg duurt enkele maanden, bijvoorbeeld tijdens herstel van een operatie;
2. chronisch: zorg die jarenlang doorgaat, bijvoorbeeld voor een gehandicapt kind of dementerende partner;
3. palliatief: zorg die gemiddeld vijf maanden duurt en zeer intensief is, bijvoorbeeld voor een ernstig zieke
dierbare die op sterven ligt.
Sommige groepen van mantelzorgers vragen extra aandacht vanwege de bijzondere risico's en/of de com
plexiteit van de problematiek.
Hierbij valt te denken aan:
a. allochtone mantelzorgers:
allochtone vrouwen lopen een verhoogd risico op overbelasting. Opvattingen over familie-
zorg vooral bij mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond speelt hierbij een rol;
b. mantelzorgers van chronisch zieken, gehandicapten en terminaal zieken;
c. mantelzorgers van mensen met een psychische of psychiatrische beperkingen;
d. jonge mantelzorgers of jonge familiezorgers omdat de taken en verantwoordelijkheden niet
passen bij hun leeftijd en ontwikkeling.
De verschillende typen mantelzorg, met name als sprake is van langdurige zorg en intensieve zorg, brengen
uiteenlopende ondersteuningsvragen met zich mee.
Mantelzorgondersteuning
Het Zorgkantoor heeft indertijd de Stichting Cozorg opgericht om deze organisatie met AWBZ-subsidie de
mantelzorgondersteuning in Friesland te laten verzorgen. Deze stichting ondersteunt en adviseert vrijwillige
thuishulporganisaties en steunpunten mantelzorg in Fryslan. Individuele ondersteuning van mantelzorgers,
evenals de organisatie van respijtzorg (tijdelijke overname van taken door vrijwilligers, zodat de mantelzor-
ger even ontlast wordt), worden in Leeuwarden uitgevoerd door SWOL.
De bestaande zorginstellingen zoals Thuiszorg Het Friese Land, Zorggroep Noorderbreedte en Palet hebben
ook een mantelzorgondersteuningsbeleid. Veel mantelzorgers zijn niet bekend met de ondersteuning die de
zorginstellingen kunnen bieden. De zorginstellingen kunnen ondermeer overbruggingszorg, respijtzorg en
cursussen aanbieden voor het omgaan met ziekte van de partner of kind. Ook zijn in Leeuwarden niet gesub
sidieerde dienstenorganisaties actief, al dan niet gelieerd aan zorginstellingen (zoals: Dienstenpalet, Nynke,
Hulpstar en Thuis Onderhoud van het Friese Land), die al dan niet tegen vergoeding diensten aan hulpvragers
en mantelzorgers aanbieden.
Cozorg en SWOL werken samen aan een sociale kaart mantelzorgondersteuning voor Leeuwarden
(2006/2007). Verder richt Cozorg zich op bevordering van samenhang en afstemming tussen organisaties
informele zorg en professionele organisaties welzijn en zorg. Ook organiseert zij de jaarlijkse dag van de
mantelzorg en de cursus 'Zorgen voor de ander met zorg voor jezelf gericht op mantelzorgers.
SWOL onderhoudt het meldpunt Vrijwillige Thuishulp van het Platform Vrijwillige Thuishulp Leeuwarden.
Het Platform is opgericht in 1992 en bestaat uit: Het Nederlandse Rode Kruis, Humanitas, Humanitisch Ver
bond, Stand-By Fryslan, SWOL, Unie van Vrijwilligers, Vrijwillige Palliatieve Terminale Zorg, De Zonne
bloem Vrijwilligersservicepunt en Cozorg. Vanuit het platform is o.a. het 'Meldpunt vrijwillige thuishulp'
tot stand gekomen, evenals het project "Effe doen", voor incidentele, kleine hulpvragen.
Vanaf 1 januari 2007 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor het opzetten, continueren en financieren van
activiteiten op het vlak van de mantelzorgondersteuning. De gemeenten krijgen dan ook de beschikking over
de gelden uit de CVTM-regeling (Coördinatie Vrijwillige Thuishulp en Mantelzorg), de voormalige AWBZ-
subsidieregeling van het zorgkantoor..
De rijksoverheid heeft het jaar 2007 nog als overgangsjaar aangewezen voor deze regeling14.
De gemeente Leeuwarden heeft voor 2007 nog een provinciale taak en heeft daarvoor eenmalig middelen
ontvangen om de provinciale organisatie Cozorg te subsidiëren.
14 Circulaire gemeentefonds van 26 september 2006, ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
-32-
BELEIDSPLAN WMO 2008-2011
De stichting Cozorg heeft in 2007 van de gemeente Leeuwarden 545.000,- aan subsidie ontvangen voor de
ondersteuning van provinciaal brede mantelzorgondersteuning.
In 2007 is overleg gevoerd met de andere Friese gemeenten. Daarbij bleek dat alle Friese gemeenten er voor
kiezen om de mantelzorgondersteuning te betrekken bij de lokaal werkende welzijnsinstellingen en vrijwilli-
gerssteunpunten. Met deze breed gedragen keus vervalt de grond onder een provinciale subsidiering van de
stichting Cozorg. De Friese gemeenten gaan lokaal of vanuit de gemeenten regionaal de mantelzorgonder
steuning organiseren.
Wel is geconstateerd dat bij de stichting Cozorg veel kennis aanwezig is over mantelzorg en de ondersteu
ning daarvan. Het borgen van ontwikkelde kennis, het vernieuwen van kennis door vernieuwende projecten,
nieuwe thema's, uitwisseling en afstemming, wordt door de gemeenten gezien als een provinciale taak. Net
zoals dat op vergrijzing, sport, vrijwillige inzet etc. gebeurt zou ook het thema mantelzorg een zelfde provin
ciale impuls moeten krijgen.
De VFG heeft namens de Friese gemeenten bij de provincie het verzoek ingediend deze borging van kennis
voor haar rekening te nemen. Onderbrenging bij Partoer is een daarbij reeds besproken optie. Op dit moment
werken Cozorg en Partoer samen aan een projectvoorstel waarin de verschillende ondersteuningsscenario's
voor gemeenten verder uitgewerkt worden.
Voor de gemeente Leeuwarden zijn de organisaties SWOL (Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden) en het
vrijwilligerservicepunt de meest aangewezen organisaties om de mantelzorgondersteuning vorm en inhoud te
geven. Beide organisaties voeren op dit moment al taken uit op dit prestatieveld voor de brede doelgroep jong
en oud. Het bedrag van het rijk voor mantelzorgondersteuning voor Leeuwarden in 2008 zal aanmerkelijk
lager zijn dan in het overgangsjaar 2007 en is vanaf 2008 opgenomen in het via het objectieve verdeelmodel
vastgestelde totale Wmo-budget van onze gemeente.
Indicatiestelling en mantelzorg
Mantelzorg heeft een belangrijke plaats gekregen in de Wmo, in de Gemeente Leeuwarden ook in het proces
van de indicatiestelling voor het beoordelen en toekennen van aanvragen voor hulp in het huishouden. De
vele mantelzorgers die (een deel van) de zorg voor mensen uit hun omgeving op zich nemen, maken het
mogelijk dat mensen in hun eigen omgeving kunnen blijven.
Ook onder de AWBZ (toen "Hulp bij het huishouden" daar nog onder viel) was en is Mantelzorg, anders dan
de gebruikelijke zorg door huisgenoten, in principe indiceerbaar. De indicatiesteller bepaalt voor hoeveel
professionele zorg iemand in aanmerking komt en het aantal uren zorg dat iemand uiteindelijk krijgt is af
hankelijk van de bereidheid van de mantelzorger om de vereiste zorg te bieden. Daarbij is mantelzorg niet
voorliggend aan de AWBZ, de mantelzorger kan zelf aangeven hoeveel zorg hij bereid en in staat is om te
bieden. Ook kan de mantelzorger aangeven welke professionele ondersteuning hij of zij hierbij nodig heeft.
De Gemeente Leeuwarden heeft besloten (in de Wmo verordening en beleidsregels vastgelegd) om dat onder
de Wmo net zo te regelen. Dit betekent dat de mantelzorg niet voorliggend is aan de Wmo hulp in het huis
houden. In Leeuwarden is het zo geregeld dat mensen altijd recht hebben op het volledige aantal uren huis
houdelijke hulp dat hen bij de indicatiestelling is toebedeeld. Ook al wordt een deel daarvan door een mantel
zorger verzorgd. Als de mantelzorger uitvalt of het even niet aankan, is professionele hulp dus zo geregeld. In
die zin blijft mantelzorg geheel vrijwillig.
Mantelzorg en financiële ondersteuning
Mantelzorgers kunnen in 2007 maximaal 250 euro ontvangen. Doel van de regeling is om financiële waarde
ring uit te spreken voor de mantelzorger.
Voor de regeling waardering mantelzorgers is landelijk in totaal 65 miljoen euro beschikbaar. Een mantel
zorger krijgt de tegemoetkoming als hij of zij iemand verzorgt die beschikt over een indicatie voor extramu
rale awbz-zorg. Deze indicatie moet na 1 april 2007 zijn afgegeven en voor minstens zes maanden gelden.
Mensen met een indicatie die voldoet aan de voorwaarden, krijgen in de tweede helft van het jaar vanzelf
bericht.
Mantelzorgers krijgen de uitkering op de Dag van de Mantelzorg (10 november). De Sociale Verzekerings
bank (SVB) gaat de uitkeringen uitbetalen. Per zorgvrager kan hoogstens één keer per jaar en voor één man
telzorger een uitkering van hoogstens 250 euro worden verstrekt (2007).
De gemeente Leeuwarden zal geen individuele extra financiële ondersteuning bieden voor mantelzorgers
(awbz en Wmo) anders dan mogelijk is binnen bestaand beleid zoals de WWB (Wet Werk en Bijstand).
Leeuwarden is de eerste gemeente in Nederland die besloten heeft het grootste gedeelte van de kosten voor
kinderopvang voor mantelzorgers te vergoeden. De kinderopvangregeling is bedoeld voor mantelzorgers, die
geen betaald werk hebben en de zorg voor kinderen van 0-12 jaar combineren met de zorg voor een ander
-33 -
