-1-
Haadstik I
DE OANLIEDING TA DIZZE NOTYSJE
11 Ynlieding
Oanlieding ta dizze notysje Frysk is in tasizzing fan de FNP-
fraksje by de skogingen fan 1994. Sy kundige doe oan mei in
notysje te kommen foar it aktyf bruken fan de Fryske taal.
Yn juny 1988 waard de notysje "It bruken fan it Frysk" yn 'e ried
fan Ljouwerteradiel oannommen. Yn dy notysje wurdt utgien fan in
aktyf folgjend belied. Sjoen de maatskiplike feroaringen en it
tanimmende draachflak foar it Frysk liket us de tiid no ryp om te
kommen ta in aktyf Frysk taalbelied.
It omtinken foar it bruken fan it Frysk is net fan 'e leste
jierren. Der bestiet op dat med in tradysje dy't likernoch om 1952
hinne begjint. Yn dat jier sprekke Provinsjale Steaten harren ut
oer in provinsjaal rapport oangeande it desintralisaasje-
fraachstik. It Provinsjaal Bestjoer hat it ryk altyd oanstien op
desintralisaaje, benammen op it med fan de Fryske taal en kultuer.
It Provinsjaal Bestjoer is benammen fan betinken dat de provinsje
en de gemeenten de oerheden binne foar it behertigjen fan dat
belied en dat hja der mear foech foar hawwe moatte.
It liket us net gaadlik ta om us no te ferdjipjen yn fragen as wat
is taal en wer komt dy weiTaal is net allinne in doel op
himsels. Neist syn kultuerwearde en identiteitsfunksje is taal yn
't foarste plak in middel om te kommunisearjenTaal is in
dynamysk ferskynsel en stiet troch de tiid hinne bleat oan
feroaringen. In tal moderne talen hawwe deselde "foaralden".
De Franske moralist La Rochefoucault hat ris sein dat "men over
niets zo goed kan twisten als over vraagstukken waarvan niemand de
oplossing kent". Dat strykt mei de antwurden dy't de wittenskip
jun hat op de fraach: Hoe is taal untstien?
Wy wolle no leaver utgean fan de siswize: "Sizzen is neat, max
dwaan is in ding".
Mar wy wolle net samar wat dwaan.
De leste jierren hat bliken dien dat de oanpak dy't stap foar stap
nommen wurdt, de foarkar fertsjinnet. Utgongspunt derby is foar us
de lykweardigens fan it Nederlansk en it Frysk sunder de
wurklikheid derby ut it each te ferliezen. Boppedat moatte wy us
realisearje, dat beide talen harren plak fine moatte yn Europa.
Ljouwerteradiel leit yn in fan aids Frysk taalgebiet; soks is yn
it bestjoerlik en minder yn it amtlik apparaat fan us gemeente ek
te merkbiten. Om op dy untjouwing oan te sluten, hat de gemeente
it bruken fan it Frysk sa stadichoan in wat grutter plak jun. It
personiel waard oantrune om Fryske kursussen te folgjen, der kamen
Fryske riedsstikken en ynkommende Fryske brieven wurde sa ut en
troch yn it Frysk beandere.
Sa njonkelytsen hat dy untjouwing der ta laat, dat der in tal
utgongspunten untstien binne, dy't it gemeentebestjoer as belied
hantearje kin. Wy binne fan betinken dat it doel hat om dy
utgongspunten en it ferfolch derop no yn in beliedsplan fest te
lizzen
Lit dit plan de grun weze dert fierder op boud wurde kin.
