-12-
Haadstik VI
UNDERWIIS
61 Ynlieding
De untjouwing fan in taal hinget of fan de feardigens yn en it
bruken fan dy taal. Foar de feardigens en it bruken is it
underwiis yn in taal beskiedend. Dernjonken is ek de status fan in
taal fan grutte betsjutting. Oan de iene kant sjogge wy hjoeddei
wat it bruken oanbelanget in delgong en oan de oare kant sjogge wy
in tanimming fan de status yn de foarm fan tillefyzje, ekonomy,
juridyske stikken, ensfh.
Yn de steatkundige, geogafyske untjouwing fan de wrald en Europa
fine op dit stuit grutte ferskowingen plak. Taal en kultuer spylje
yn dy feroaringen in wichtige rol. Krektlyk as by it Frysk it
gefal wie komt no ek it Nederlansk hieltyd mear yn'e knipe. Wolle
wy it ferskaat oan talen yn Europa halde dan sille wy der op
ynspylje moatte. Benammen foar it underwiis leit der in taak op
dit med.
6.2 Doelstellings
Yn it ramt fan de "Wet op het Basisonderwijs(kest 9) is foar it
underwiis yn de Fryske taal de folgjende doelstelling beskreaun.
It underwiis yn it Frysk is der op ut dat de learlingen
- feardichheden untwikkelje wermei1t se dy taal doelmjittich
bruke
yn allerhande situaasjes fan it deistich libben;
- kennis en ynsjoch oanwinne oer betsjutting, gebruk en foarm
fan taal
- nocht hawwe/halde oan it bruken en oan it skogjen fantaal
Om hjiroan ynhald te jaan binne der kearndoelen formulearre foar
de ferskate underdielen fan in taal sa as harkje, prate, leze,
skriuwe, ensfh. Foar net Frysktalige bern binne de kearndoelen
nochris apart beskreaun foar de underskate groepen en underdielen.
Foar it underwiis Frysk is elke wike trije kertier beskikber. Der
binne yn de wet gjin eintermen opnommen der't oan foldien wurde
moat
63 Praktyk
Om in byld fan de praktyk te krijen is in fraachpetear halden mei
trije haden fan basisskoallen yn us gemeente. It byld dat derby
untstiet jout in grut ferskaat oan wat it underwiis yn it Frysk
oanbelanget. It algemiene byld is dat der op skoallen yn us
lytsere doarpen mear oan it Frysk dien wurdt as yn de gruttere
doarpen. Dit hat te krijen mei de ferhalding fan it Frysktalige en
Nederlansktalige bern. Is it meartal bern Frysk dan wurdt der mear
mei en oan it Frysk dien, u.O. as fiertaal en oarsom.
Inkele jierren lyn hat it Mienskiplik Sintrum foar
Underwiisbegelieding (MSU) in nije learmetoade gearstald. Oer
dizze learmetoade "De Fryske Taalrotonde" is men op de skoallen
dy't it bruke tige te sprekken. Noch net alle skoallen yn us
gemeente bruke dizze metoade. De beskibere trije kertier foar
Frysk wurdt troch de learkreften as net tarikkend beskoge om de
stelde kearndoelen te berikken. Op guon skoallen fynt men mear
romte foar it jaan fan Frysk troch yntegraasje yn oare fakken sa
as wraldorientaasje, dramatyske foarming, ensfh.
