In de besluitvorming bij het tot stand komen van deze verregaande samenwerking hebben twee zaken
belangrijk gewicht in de schaal gelegd. In de eerste plaats de ligging van de gemeenten in twee provincies
en in de tweede plaats dat in de tussenmodellen geen efficientievoordeel kon worden berekend.
2- 2 Het oprichten van bedrijven.
Naast het aangaan van de gemeenschappelijke regelingen kan ook worden gekozen voor een aanpak die in
de bedrijvensector gangbaar is. Een keuze voor een privaatrechtelijke rechtsvorm is sterk afhankelijk van
welke taken door het bedrijf moeten worden verricht. Voor de meer bedrijfsmatige activiteiten, zoals het
verzamelen en verwerken van afVal die in concurrentie met anderen worden uitgevoerd, is de NV het
meest voor de hand liggend. Het risico is beperkt tot het gestorte aandeelkapitaal en om deze reden is deze
ondememingsvorm financieel aantrekkelijk. Een lastig te tackelen probleem is wanneer er personeel met
een ambtelijke rechtspositie over moet naar een NV of BV.
Wanneer de nadruk meer ligt op de uitvoering van taken zonder concurrentie dan komt de stichting zonder
winstoogmerk in beeld. Veel gemeenten hebben enkele jaren geleden bij het op afstand zetten van het
onderwijs gekozen voor deze rechtsvorm. Ook in de Middelseegemeenten is dit het geval. Met het
beschikbaar stellen van een financiele buffer moet de nieuwe stichting zich redden. Of dit later in de
praktijk ook zo zal uitpakken moet worden afgewacht.
Aan een stichting zijn wel nadrukkelijk financiele risico's verbonden. Een adequaat toezicht vanuit de
gemeente blijft dus noodzakelijk. Een op afstand geplaatste onderwijsstichting in financiele nood zou een
gemeenteraad voor grote problemen kunnen plaatsen. De verantwoordelijkheid voor het bieden van
onderwijs blijft een bij wet aan de gemeente opgedragen taak. Geen kinderen naar school omdat het geld
op is, is geen optie.
Hoewel in theorie de cooperatie als rechtsvorm in de publieke sector best interessante mogelijkheden zou
kunnen bieden, omdat de leden de zeggenschap houden in de ondememing, komt deze bestuursvorm
binnen de overheid nauwelijks voor.
2-3 Het inkoop of uitbesteding model ook wel het Finse model
genoemd.
Dit model bestaat uit een overeenkomst tussen partijen waarin wordt vastgelegd welke taken tegen welke
voorwaarden worden uitbesteed. In het Finse model gast en gastheer gemeente genoemd. De
overeenkomsten die Schiermonnikoog en Ameland met de gemeente Dongeradeel hebben afgesloten,
waar een aantal taken door de laatste gemeente worden uitgevoerd, is een voorbeeld van deze aanpak. Een
ander voorbeeld in Fryslan is de uitvoering van de wet Werk en Bijstand van de gemeente Opsterland
gast) door buurgemeente Smallingerland gastheer). De verantwoordelijkheid van de bestuursorganen
raad, college en burgemeester) van beide partners wijzigt in principe niet.
De meest verregaande vorm van uitbesteding is de overeenkomst die een kleine gemeente Ten - Boer
7500 inwoners) heeft afgesloten met de grote centrumgemeente Groningen 183.000 inwoners). Alle
taken worden uitgevoerd door de gemeente Groningen en Ten - Boer houdt een beperkt ambtelijk apparaat
ter beschikking om de eigen bestuursorganen te ondersteunen.
