2- 4 Fusie of herindeling
De meest verregaande vorm in de samenwerking is een fusie waarbij de eigen gemeente opgaat in een
groter geheel. De fusie of gemeentelijke herindeling wordt vastgelegd in een herindelingswet De vrijheid
om afspraken daarin vast te leggen die afwijken van de standaardbepalingen is beperkt, en is in ieder geval
ter vaststelling overgelaten aan de wetgever. Daar staan wel enkele voordelen tegenover. De landelijke
overheid voert een stimulerend beleid richting herindeling en dat betekent aanmerkelijk financiele
voordelen voor de partners waar het tot nu toe bij de andere samenwerkingsvormen aan ontbreekt. De
VNG pleit wel sterk voor een verruiming van deze regeling maar tot nu toe met weinig succes.
In een bepaald stadium in het proces dat moet leiden tot gemeentelijke herindeling voert de provincie
extra financieel toezicht. Dit heeft als doel te voorkomen dat een gemeente voor de ingangsdatum nog
even de pot verdeeld.
Buiten de overheid wordt een overeengekomen fusie in de regel vastgelegd in een fusieovereenkomst
waarin de voorwaarden en afspraken zijn omschreven. Omdat bij een fusie de bestuursorganen ook
samengaan is het lastig om de afspraken die in de overeenkomst zijn vastgelegd later af te dwingen.
Naarmate de tijd voortschrijdt, zullen de omstandigheden waaronder de overeenkomst is aangegaan steeds
meer wijzigen en zal de druk om af te wijken kunnen toenemen. Bij fusies in het verleden in de nuts sector
hebben de gemeenten dit ervaren.
Mocht wellicht een fusieovereenkomst op gespannen voet staan met de wet, het staat gemeenten vrij om
onderling afspraken te maken over een te voeren beleid dat men na de fusie gezamenlijk voorstaat.
Kiezen voor een fusie betekent in de regel wanneer de kogel door de kerk is in de vorm van
raadsbesluiten, dat het vervolgtraject strakker verloopt omdat het einddoel helder is en er geen weg terug
is.
10
