Kerktorens
"Alle Kerk-Gebouwen en Pastorij-Huisen der voormaal Heerschende Kerk, voor zoo verr' zij, door
aanbouw uit de afzonderlijke Kas de Gemeente, geene bijzondere en wettige eigendommen zijn
worden overgelaten aan de beschikking van ieder Plaatselijk Bewind, om deswege tusschen aalle
Kerkgenootschappen eenig vergelijk te treffen, en wel binnen de eerstkomende zes maanden na de
aanneming der Staatsregeling".
Zo begint de staatsregeling van de Bataafse Republiek van 1798, in de additionele artikelen bij deze
regeling wordt de scheiding van kerk en staat geregeld en zijn alle kerktorens in eigendom van de
gemeente gekomen. Sinds die tijd is de gemeente dus ook verantwoordelijk voor het onderhoud aan
de kerktorens. In de gemeente Leeuwarderadeel gaat het om de kerktorens van Hijum, Feinsum,
Jelsum en Stiens. Omdat een stichting meer mogelijkheden heeft voor het verkrijgen van subsidies en
particuliere fondsen aan kan schrijven is het eigendom van de kerktorens overgedaan naar de
Stichting Monumentenzorg Leeuwarderadeel. Deze stichting wordt ondersteund door het Steunpunt
Monumentenzorg Fryslan (SML). Deze stichting wordt ondersteund door stichting Steunpunt
Monumentenzorg Fryslan. Deze voert, in het kader van monumenten, voor de gemeente
Leeuwarderadeel ook de wettelijke taken uit en ondersteunt de gemeente op het gebied van
monumentenzorg.
Het deel van de kosten dat SML niet van het Rijk of andere subsidianten krijgt, komt voor rekening van
de gemeente. Om deze kosten structureel af te dekken zijn ze opgenomen in de voorziening
onderhoud gebouwen. Voor de kerktorens wordt door het Steunpunt Monumentenzorg Fryslan een
onderhoudsplanning opgesteld en zal dienst doen als onderlegger voor de onttrekking uit de
voorziening. Door de veranderende subsidievoorwaarden is het onderhoudsplan nog niet tot in detail
uitgeschreven. Door te voorzien in de maximale co financiering kan er ten volste gebruik worden
gemaakt van de provinciale en rijks subsidies (BROM1, BRRM2 en BRIM3).
Voorziening
De cijfers voor de gemeentelijke begroting ten behoeve van het onderhoud worden jaarlijks
geactualiseerd en aan de afdeling financien aangereikt. Aangezien onderhoud dynamisch is worden
de kosten voor het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen betaald uit een zogenaamde
onderhoudsvoorziening. Dit schommelfonds wordt gevoed door middel van huuropbrengsten en
stortingen vanuit de gemeentebegroting. Het voorgaande gebouwenbeheerplan dateert uit 2004. De
stortingen in de voorziening naar de toekomst toe waren niet toereikend. Door kritisch te beoordelen of
voor het geplande onderhoud uitstel mogelijk was is er wel bezuinigd maar niet structureel. Door
onderhoud een of twee jaar uit te stellen blijft het op de planning staan en blijft het dus op de
voorziening drukken.
Bezuiniaing
Een herinspectie of actualisatie staat altijd in november/ december ingepland. De herinspectie voor
begrotingsjaar 2010 is eerder uitgevoerd (oktober 2008) zodat er ook voor de begroting van 2009
gebruik kan worden gemaakt van een aangepaste onderhoudsplanning. In de aangepaste
onderhoudsplanning is de door de raad opgelegde, structurele bezuiniging van 25 meegenomen.
Om deze omvangrijke bezuiniging haal baar te maken wordt er bijvoorbeeld aan het gemeentehuis de
eerste tien jaar geen binnenschilderwerk uitgevoerd. Is het overig binnenonderhoud minimaal (als het
niet uit elkaar valt laten we het zitten).
Bezuinigen geeft met onderhoud altijd een spanningsveld. Minder onderhoud geeft vaak een snellere
degradatie van materialen. Gekeken moet worden hoeveel het onderhoud, technisch toelaatbaar,
uitgesteld kan worden. Dit natuurlijk met een bepaalde nuance. Niet alleen achteruitgang is een
motivatie voor onderhoud ook esthetisch gezien moeten er bepaalde onderhoudszaken uitgevoerd
worden. Als gebouw onderdelen er "verloederd" uit zien werkt dit vandalisme opwekkend. Ook werkt
het door op de psyche, van de in het gebouw werkzame personen. Zo is men niet alleen minder zuinig
op de slecht/minder onderhouden gebouwonderdelen maar heeft het ook zijn uitwerking op de goed
11
1 Besluit rijkssubsidiering onderhoud monumenten
2 Besluit rijkssubsidiering restauratie monumenten 1997
3 Besluit Rijkssubsidiering Instandhouding Monumenten
