Evaluatie aan de hand van zes thema's
Op basis van bovenstaande hebben we zes thema's geformuleerd waarop we terugkijken naar het
afgelopen jaar:
1. Decentralisatie in het algemeen
2. Transformatie
3. Gebiedsteam
4. Samenwerking
5. Mienskip
6. Financien
1. Decentralisatie in het algemeen
Feitelijk zijn per 1 januari 2015 de taken op het gebied van zorg, jeugd en werk zoals afgesproken
overgegaan van het Rijk naar de gemeente. 'Decentralisatie gelukt', vanuit het perspectief van het
Rijk en de wetgever. Wie het proces bekijkt, de manier waarop de overdracht van taken naar de
gemeenten is verlopen, ziet dat dit onder enorme tijdsdruk heeft plaatsgevonden. Verder kenmerkte
het proces zich door chaos, grote onzekerheid en improvisatie. Dit proces werkte door in de praktijk
en op de werkvloer van het gebiedsteam. Om een paar voorbeelden te noemen:
de gemeente kreeg wel de taken van het Rijk, maar ontving niet altijd het benodigde
instrumentarium en de juiste gegevens om die taken goed uit te kunnen voeren (als je de zorg
voor kwetsbare inwoners krijgt wil je graag weten voor wie je moet zorgen en om welke zorg het
gaat);
systemen werkten niet zoals was beloofd of sloten niet op elkaar aan (zie het PGB drama bij de
SVB, maar ook het administratiesysteem dat in Noardwest Fryslan wordt gebruikt om het werk
van front- en backoffice op elkaar af te stemmen).
In deze context zijn we als gemeente het experiment in de praktijk aangegaan. Want zo zien we het:
experimenteren in het sociaal domein is doen wat werkt en doen wat nodig is. Er is vooral door de
medewerkers van het gebiedsteam ontzettend hard gewerkt om ervoorte zorgen dat inwoners de
zorg kregen die ze nodig hadden. Bijkomende factor in het contact met de inwoners was dat zij in
verwarring en soms boos waren. Ondanks alle informatie vooraf is de werkelijkheid soms hard als
in de praktijk blijkt dat de hulp die je lange tijd hebt gehad nu anders geregeld moet worden.
2. Transformatie
Het uitgangspunt was om met de transitie en decentralisatie van taken tegelijkertijd een
transformatie/kanteling te realiseren: mensen vragen wat ze wel kunnen, de omgeving betrekken bij
het gesprek met de hulpvrager, gaan voor andere oplossingen, enzovoort. Een ingrijpende
verandering in de werkwijze van alle betrokkenen, zowel inhoudelijk, in de relatie met inwoners als
in de werkprocessen.
Transformatie vraagt creativiteit en denken buiten de gebaande paden. Het vraagt een hele andere
manier van denken en doen. Een aanpak waar medewerkers niet mee 'opgevoed' zijn en waar het
systeem niet op ingericht is. Dat vraagt tijd, ruimte, ondersteuning en het maken van keuzes.
Doordat mensen vanuit het bestaande systeem niet worden gestimuleerd en juist volledig in beslag
zijn genomen door de tekortkomingen van het systeem ontbreekt het aan tijd, ruimte en inspiratie
om structureel te werken aan de transformatie. Bovendien is transformatie steeds rechtstreeks
verbonden met bezuinigen. Voor zowel de werkers als de inwoners blijkt dat niet de beste reden om
te werken aan transformatie. Een werker: "Toen ik het in mijn hoofd losgekoppeld had van het geld
kon ik pas die andere vraag stellen: wie in uw omgeving heeft er belang bij dat het goed met u gaat?"
3
