20S
GEMEENTERAAD TE LEEUWARDEN.
Zitting van Donderdag 5 December 1867.
Bloembergen betreft opzigtens de mindere werkzaamheden van de
hulponderwijzers, hierop kan hij aanvoeren dat ze hunne diensten
bij de avondschool kunnen verstrekken.
De heer Rengers geeft te kennen dat bijaldien de heer Bloem
bergen plan heeft om een voorstel te doen in den zin als door hem
is aangegeven, Spr. dan reeds dadelijk gebruik zal maken van
zijne bevoegdheid om daartegen zijne bezwaren in het midden
te brengen. Reeds in beginsel is hij tegen vermindering, maar
hij acht die te meer onraadzaam met het oog op het vastge
stelde tractement van den aan de school te verbinden directeur,
wiens bezoldiging is bepaald op ƒ1600 en 10 pet. van de school
gelden het komt Spr. niet billijk voor om tot vermindering
der schoolgelden, waarop het inkomen des directeurs is gegrond
over te gaan. Ilij erkent het de sprong van ƒ16 op f 34 is
wel groot, doch de ouders weten dat dit verschil uit de belang
rijke vermindering der schoolgelden voor de laagste klasse voort
spruit, welk voordeel niet geheel buiten berekening kan worden
gelaten.
De Voorzitter brengt nu in behandeling het amendement van
den heer Bloembergen om de schoolgelden wegens het onderwijs
ir. dc 2c kl. te regelen als volgt
Voor dat in de le afd. 2e kl. 28,
2e - 34.
Dit voorstel wordt ondersteund.
De heer Westenberg is het in hoofdzaak met den heer Ren-
gers eens maar bovendien gelooft hij dat er tegen dc aanneming
van dit amendement een comptabel bezwaar bestaat, omdat hij
gelooft dut de verplaatsing der leerlingen van de eene naar de
andere afd. aan den hoofdonderwijzer overgelaten, van tijd tot
tijd plaats vindt en dit meent hij zal moeijelijkheden geven voor
de behoorlijke toepassing der schoolreglen.
De heer Verwijs gelooft niet dat dit bezwaar bestaat; de
overgang van de 1e naar de 2e afd. der klasse geschiedt, naar
bij meent, slechts eenmaal 'sjaars.
De heer Bloembergen wenscht in antwoord op het betoogde
door den heer Rengers te kennen te geven, dat de vermindering
der voorgedragen schoolgelden aan den onderwijzer niet die
schade zal berokkenen als wel vermoed wordt. Spr. meent dat de
door hem beoogde vermindering op dat inkomen van geen zoo
belangrijken invloed is te achten.
Het voren omschreven amendement van den heer Bloembergen
wordt daarop in rondvraag gebragt en verworpen met 14 tegen
4 stemmen (die van de heeren Bloembergen, Suringar, Hommes
en Duparc.)
Het in voege voorschreven geamendeerd art. 1 is daarop bui
ten verdere beraadslaging eenstemmig aangenomen.
Ten aanzien van art, 2 zegt de heer Brunger dat het school
geld sub a wegens den tweeden leerling nu toch ook wel wijzi
ging zal moeten ondergaan.
Dc heer Bloembergen vraagt of men, nu het schoolgeld
voor de le klasse zoo aanmerkelijk is verlaagd nu niet
op dat aangenomen beginsel zal moeten terugkomen en het
gestelde sub a mitsdien als vervallen kan worden beschouwd
De heer Attema moet toestemmen dat een schoolgeld ad ƒ16
laag i3 te noemen, maar toch ook genoeg in verhouding van het
onderwijs dat genoten wordt. Spr. blijft aan bet behoud van
het bewust beginsel hechten en is van oordeel dat men hier eene
analogische verlaging wegens den 2en leerling behoort toe te pas
sen. Hij wenscht dit bedrag van ƒ20 op ƒ15 te stellen.
De Voorzitter stelt voor dit bedrag op f 14 te bepalen.
Dit wordt bij omvraag aangenomen met 14 tegen 4 stemmen
(die van de heeren Bruinsma, Bloembergen, Tigler YVijbrandi cn
Plantenga.)
De heer Attema stelt nu voor om het ouderwijs sub a we
gens den derden leerling te brengen op ƒ12.
De heer Bloembergen is daartegen want zegt hij, dan zal
men wegens dien derden leerling evenveel betalen als het be
drag van 't schoolgeld op de bewaarschool.
De heer Attema zegt dat hij dit vootstel doet om het verband
met de reeds aangenomen sommen te bewaren het zal dan zijn
ƒ16, ƒ14 en J 12.
De heer Duparc zou het woord niet hebben gevraag'! indien
de heer Bloembergen niet in eene vergelijking ware getreden
met de bewaarschool. Die vergelijking bewijst, zijns inziens, wei
nig, want men zou, misschien niet zonder grond, kunnen zeg
gen, dat daar het schoolgeld te hoog is. Spr. wenscht nu echter
ook eene vergelijking te maken, maar met een hooger geplaatste
inrigting van onderwijs, de Rijks hoogere burgerschool, waar het
schoolgeld zelfs voor de vijfde kla6sc niet meer bedraagt dan
50 in het jaar, en voor iederen leerling meer uit den gezin
slechts 25; voor drie leerlingen uit hetzelfde gezin wordt daar
alzoo betaald 100, of gemiddeld voor iederen leerling ruim ƒ33.
Voor iederen leerling op de burgerschool waarover thans gehan
deld wordt, is daarentegen voor eiken leerling zelfs waar er mede
drie uit den gezin zijn, in de hoogste klasse ruim ƒ40 verschul
digd. Spr. heeft reeds vroeger zijne bezwaren over het bedrag
der schoolgelden voor alle klassen dezer school in 't midden ge
bragt, zonder dat het baatte. Hij zal echter alsnog steeds elke
gelegenheid aangrijpen om vermindering in de schoolgelden aan
te brengen.
De beer Plantenga merkt op, dat dc gevallen, dat drie kin
deren uit hetzelfde gezin als leerlingen in eene klasse zijn ge
plaatst, slechts zelden voorkomen. Op de hoogere burgerschool,
waar men een cursus van vijf jaren heeft, is dit mogelijk minder
zeldzaam.
De heer Verwijs geeft te kennen, dat het zooevcn door den
heer Plantenga gesprokene hem aanleiding geeft om op te komen
tegen eene verkeerde gevolgtrekking, welke daaruit mogelijk ge
trokken zou kunnen worden. Het geval is zóó, dat wanneer drie
kinderen uit één gezin de school bezoeken en geplaatst zijn in
de verschillende klassen, het verschuldigd schoolgeld dan zal zijn
f 38, 28 en 18 of zooals nu wordt voorgesteld ƒ12.
De heer Attema dringt er nog nader op aan, dat men de
voorgedragen ƒ18 wegens den 3en leerling moet verminderen.
In geen geval kan de voordragt gevolgd worden.
De heer Bloembergen heett alleen het woord gevraagd om
op te komen tegen de zooevfen door den heer Verwijs aan dit
art. gegevene interpretatie. Uit overweging, dat zijn stilzwijgen
ten deze zou kunnen worden aangemerkt als een huldigen van
dezelfde leer, voelt hij zich genoopt om te verklaren, dat een
zoodanige toepassing volstrekt niet in de bedoeling van de Com
missie ligt of ooit gelegen heeft. Dc uitzonderende bepaling in
art. 2 behoort te worden toegepast op de wijze zoo als de heer
Plantenga die heeft opgevat. Wanneer twee of meer kinderen
uit één gezin de school bezoeken dan wordt vermindering van
het schoolgeld in art. 1 bepaald toegekend wegens den 2en of
3en leerling, op de wijze en tot het bedrag bij art. 2 voor
de beide gevallen aangewezen, bv. drie kinderen uit éón gezin
bezoeken gelijktijdig de 9chool en ze zijn geplaatst, de oudste in
de 3e klasse, de jongeren beide in de 2e klasse, dan is het school
geld wegens hen verschuldigd ƒ46, ƒ34 en 30.
De heer Verwijs erkent voor een oogenblik in de opvatting
te hebben gedwaald.
Nadat dc heeren Westenberg en Rengers nog in ccnige be
spreking over de toepassing dezer vermindering voor meerdere
leerlingen waren getreden, is het amendement var. den Leer
Attema om in art. 2 sub a voor het onderwijs wegens den der-
den en ieder der volgende leerlingen te stellen ƒ12 in stede van ƒ18,
in omvraag gebragt cn aangenomen met 14 tegen 4 stemmen
GEMEENTERAAD TE LEEUWARDEN. Zitting van Donderdag 5 December 1867.
209
(die van dc heeren Bruinsma, Bloembergen, Tigler Wijbrandi
en Plantenga.)
Art. 2 aldus geamendeerd, is daarop buiten verdere beraad
slaging en omvraag eenstemmig aangenomen, zoomede de artt.
3 tot en ract 6.
Door den heer Rengers wordt alsnu voorgesteld ooi bij het
ontwerp-besluit tot heffing .van schoolgeld aan de school van
lager en meer uitgebreid lager onderwijs nog te voegen de vol
gende overgangsbepaling
Art. 7. Overgangsbepaling. Geen schoolgeld volgens dit
besluit is over de maand Januarij 1868 verschuldigd wegens
leerlingen die gedurende de twee laatste maanden van het jaar
1867 de fransch dag- en kostschool of de burgerschool voor jon
gens hebben bezocht.
De heer Rengers geeft tot toelichting hiervan te kennen, dat
B. en W. zich voorstellen, om deze school met 1 Januarij e. k.
in werking te brengen, dat op die school een tal van leerlingen
van de fransche dag- er. kostschool en van de burgerschool voor
jongens zullen worden overgeplaatst; dat wegens het onderwijs
op de laatst bedoelde 9choleu het schoolgeld reeds voor drie
maanden vooruit cn dus tot 1 Eebruarij van 1868 is voldaan en
dat het onbillijk mag worden geacht om nu bovendien het school
geld over Januarij, volgens dit besluit verschuldigd, te vorderen.
Daarom en omdat zeer waarschijnlijk de goedkeuring op liet hef-
fingsbesluit niet vóór 1 Jan. c. k. zal zijn bekomen, stelb hij
voor deze overgangsbepaling aan dat besluit toe te voegen.
Nadat de Voorzitter dit voorstel had ondersteund wordt het
buiten beraadslaging en omvraag eenstemmig aangenomen.
Ten aanzien van de bij het besluit behooreride memorie vun
toelichting waarin, tengevolge van de in hel besluit aangebragte
wijzigingen nog al eenigc wijziging in de redactie zal moeten
worden aangebragt, wordt op voorstel van den heer Bloembergen
besloten, die nadere redactie aan B. en VV. op re dragen.
Alsnu is aan de orde de behandeling van de ontwerp-veror-
dening op de invordering der schoolgelden voor onderwijs aan dc
school voor lager en meer uitgebreid lager onderwijs voor jon
gens in de gemeente Leeuwarden. De artikelen 1 tol en mot 6
worden daarop buiten beraadslaging en stemming aangenomen,
terwijl voorts de geheele verordening op gelijke wijzeis vastgesteld.
4. Alsnu is aan dc orde de behandeling van art. 10 van de
ontwerp-verordening vooi de meergemelde school, aangehouden
tot na de vaststelling van het besluit tot hefting van schoolgeld
op die school.
De heer Attema geeft in overweging om dit art. te roijeren
omdat toch de schoolgelden daarin bepaald, bij een afzonderlijk
besluit tot heffing daarvan geregeld zijn. Bovendien het niet
voorkomen van zoodanige bepaling in dergelijke verordening, acht
hij verkieslijker, als zijnde onnoodig. Men zal hem tegenwerpen
dat dan de kennis dier schoolgelden aan de wetenschap der be
langstellenden wordt onthouden, die overigens naar luid der slot
bepaling een exemplaar dezer verordening zullen ontvangen, docb
dit is voor hem geen overwegend bezwaar om de wegneming
van dit art. voor te stellen.
De heer Bloembergen zegt dat gelijke bedenking ook bij hem
is opgekomen. Deze bepaling werd dan ook slechts bij navolging
van een ander reglement opgenomen, omdat dc Commissie meende
dat het niet kwaad was ook in de verordening der school, de
schoolgelden tc vermelden, doch zij kan gemist worden, en, wilde
men te gemoet komen aan het bezwaar dat de belangstellenden
dan verstoken zijn van de kennis dier gelden, men zou de op
gaaf daarvan bij wijze van aanhangsel aan de verordening kunnen
toevoegen.
De heer Bruinsma wenscht het art. te behouden, baat het
niet, het schaadt evenmin; deze bepaling is niet als direct over
bodig te beschouwen en, wordt zij behouden dan heeft men geene
appendix als door den vorigen Spr. is bedoeld, noodig.
De heer Duparc zegt niet van naplcitcn te houden, maar bij
deze gelegenheid zich toeh niet te kunnen onthouden er op te
wijzen dat, zijne drie weken geleden gedane motie om de be
handeling dezer verordening uit te stellen, die de meerderheid
echter vermeende te moeten verwerpen, vooral gegrond was op
het bezwaar nu ook door den heer Attema ontwikkeld. Hij za)
natuurlijk diens voorstel aannemen, maar hij heeft daarvoor nog
een ander motief dit nl. dat de zaak gepraejudiei'erd wordt, in
dien in eene verordening reeds het bedrag van bet schoolgeld
wordt opgenomen, zonder dat op het heffiugsbosluit nog de ko
ninklijke goedkeuring is verkregen. liet voorstel van den heer
Attema is hierop, in rondvraag gebragt en met 17 tegen óéne
stem (die van den heer Bruinsma) aangenomen, zoodal is besloten
vorenbedoeld art. 10 te roijeren en dc daarop volgende artikelen
te vernummeren. Vervolgens is aan dc orde dc afdoening der
slotbepaling invoege als deze door den heer Rengers is gesub-
amendeerd. Iiie.toe wordt buiten verdere beraadslaging en om
vraag besloten.
De Voorzitter stelt vervolgens voor om de verordening vaak-
bedoeld in ha.ir geheel vast te stellen. Ook hiertoe wordt buiten
omvraag eenstemmig besloten, en tevens om aan eea en ander
vóór de resumtie der notulen het vercischt gevolg te geven.
Naar aanleiding nu van het vorenstaande is vastgesteld de
volgende
EKORDEN1NG voor de school voor lager en meer uitgebreid
lager onderwijs voor jongens tc Leeuwarden.
Hoofdstuk I. Van de onderwijzers. Art. 1. Het bestuur der
schooi is opgedragen aan den hoofdonderwijzer, die bijgestaan
wordt door minstens vier hulponderwijzers en twee kweekelingen.
Art. 2. Dc eerste hulponderwijzer, die bij tijdelijke afwezig
heid, ziekte of ontsteutenis van den hoofdonderwijzer dezen ver
vangt, moet den rang van hoofdonderwijzer bezitten.
Art. 3. De hoofdonderwijzer en eerste hulponderwijzer zon
deren op aanwijzing der plaatselijke schoolcommissie, wanneer
deze dit noodig acht, eenige uren in dc week af tot opleiding
der hulponderwijzers aan dc school werkzaam.
Art. 4. Dc hoofdonderwijzer mag, buiten het onderwijs op
de school en buiten de taak die hem in art. 3 is aangewezen,
geen onderwijs geven, tenzij alleen bij de Rijksnormaallessen,
wanneer hem daartoe door de plaatselijke schoolcommissie, onder
goedkeureng van Burg. en Weth. tie vergunning wordt verleend.
Art. 5. Aan de hulponderwijzers staat het geven van pri
vaatlessen alleen vrij des Woensdags en Zalurdags na 12 uur.
Aan den eersten hulponderwijzer kan mede op den voet bij
art. 4 bepaald, vergund worden onderwijs aan de Rijksnormaal
scholen te geven.
Art. 6. In ieder der vier schoollokalen is minstens een hulp
onderwijzer werkzaam de hoofdonderwijzer is speciaal belast met
het onderwijs in de hoogste klasse, en moet minstens éénmaal
's weeks zich overtuigen van den gang van het onderwijs in de
andere klassen. Zoo hij het in het belang van het onderwijs
noodig oordeelt, kan hij nu cn dan zelf in do andore klassen,
het onderwijs op zich nemen. Door de schoolcommissie kan aan
hem ook in de andere klassen het onderwijs in speciale vakken
worden opgedragen.
Hoofdstuk 11. Van de leerlingen. Art. 7. De leerlingen
die lager onderwijs wenschen tc genieton moeten minstens den
ouderdom van zes jaar bereikt hebben; dien van negen jaar zij,
die van h".t meer uitgebreid lager onderwijs willen gebruik maken.
Art. 8. De toelating van nieuws leerlingen geschiedt door
de plaatselijke schoolcommissie en heeft vier malen 's jaars plaats,
namelijk 1 Febr., 1 Mei, 1 Aug., en 1 Nov.
Ouders en voogden moeten zich acht dagen te voren bij den
hoofdonderwijzer daartoe aanmelden.
