I
.-,-4v - if- .mp?* ■■■yaw
iiibÉÜ
136
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwardenvan den 13 October 1S85.
is het wat anderszij hebben tot nu toe te zorgen gehad
voor het publiek maken van de verslagen en de bijlagenen
hebben daarbij ongetwijfeld steeds óók het oog gehouden op
dat besluit en wat daaraan is voorafgegaan. En juist daarom
heeft 't hemzooals hij reeds zeide verwonderddat van dit
besluit in het voorstel zelfs met geen enkel woord is gewaagd.
Hij laat voor 't oogenblik nog de mérites van het voorstel
onaangeroerdmaar in elk geval had de conclusie moeten
beginnen met„met intrekking of wijziging van het besluit van
22 Junij 1865 enz.", want bij aanneming van dit voorstel
wordt dat besluit toch feitelijk voor een gedeelte ingetrokken.
Spr. komt thans tot de zaak zelve. In bovengemeld rap
port van 1885 staat op blz. 10 het volgende: „Het middel,
dat zich in dezen het meest aanbeval (n.l. ter bevordering
van het geven van openbaarheid aan 's raads handelingen)
wasvolgens de commissiehet verslag bij een der in de
gemeente verschijnende dagbladen te doen uitgeven, gelijk
ook in verscheidene andere gemeenten geschiedt. Het is hier
de plaats nietuit te weiden over den invloed en de magt
die in onzen tijd de dagbladen al meer en meer uitoefenen
voor de commissie is het genoeg er op te wijzendat van al
hetgeen de drukpers verlaat de dagbladen wel het meest worden
gelezen en bijna voor ieder eene behoefte zijn geworden, zoo
dat zij dan ook onder het bereik komen van alle klassen der
maatschappij. Als bijvoegsel van een dagblad zou mitsdien
het verslag van 's raads handelingen het meest verspreid en
als onwillekeurig algemeen gelezen worden. De openbaar
making daarvan zou dusdoende te gelijkertijd op de meest
gewenschte wijze worden bevorderd." Spr. gelooft, dat, wat toen
over de dagbladen werd gezegd, thans nog veel meer waarheid is,
Men mag dus aannemen, dat, door het verslag als bijlage, bij
eene courant uit te geven, de beste wijze van openbaarmaking
wordt gevolgd. Alzoo werd dan ook reeds in 1865 besloten. In
het begin leverde de uitgever van de Provinciale Friesche Courant
het verslag eenigen tijd gratishij getroostte zich zeker dat gel
delijk offer, om daardoor de verspreiding van zijn blad te
bevorderen. Later bleek 't hem echter, dat het offer te zwaar
was; er werd toen jaarlijks ƒ600 voor de uitgifte van het
verslag bestemd. In 1871 ging het drukken en uitgeven van
het verslag en de bijlagen voor hetzelfde bedrag over in han
den van de Leeuwarder Courant.
Nu is spr. het met burgemeester en wethouders volkomen
eens, dat de uitgifte dikwijls veel te laat geschiedtmeermalen
is op den dag van eene vergadering het verslag van de vorige
vergadering nog niet uitgegeven. Hij kan niet uitmaken,
waaraan dit is te wijten. Maar met de uitdrukkelijke bedoe
ling van het besluit van 1865 om het verslag van het ver
handelde in de raadsvergaderingen openbaar te maken door
het als bijlage te voegen bij eene courant, houden burge
meester en wethouders zelfs geene rekening. Hun voorstel strijdt
hiermede in elk geval thans geheel, en de aanneming er van
zal, naar spr's. oordeel, niet bevorderlijk zijn aan de openbaarma
king. Mogen burgemeester en wethouders nu al van oordeel
zijndat de nadere eischen van de uitgevers der Leeuw. Ct
niet aannemelijk zijn, er zijn dan toch meer couranten te
Leeuwarden, met wier uitgevers burgemeester en wethouders
in onderhandeling hadden kunnen treden over de uitgifte van
het verslag. Uit niets echter is gebleken, dat burgemeester en
wethouders daartoe pogingen hebben gedaan.
Spr. verschilt geheel in gevoelen met burgemeester en wet
houders, als zij zeggen, dat op de wijze, zooals zij voorstellen,
aan de gewenschte openbaarheid niet te kort zal worden ge
daan, en dat door dien maatregel zelfs de belangstelling in het
verslag zal worden verhoogd. Zij denken veel te optimistisch
over de zaak. Wanneer zij toch raadplegen de resultaten van
de pogingenom stukken aan de secretarie voor het publiek
verkrijgbaar te stellen dan zullen zij niet anders kunnen ge
tuigen dan dat daarvan al heel weinig gebruik van wordt
gemaakt. En spr. gelooft nietdat van den nu voorgestelden
maatregel zooveel beter effect is te verwachten. Spr. heeft
voor zich liggen de gedrukte notulen van de zomerzitting der
provinciale staten van 1883. Daarin leest men, dat indertijd
het verslag van de vergaderingen der provinciale staten alge
meen verkrijgbaar was gesteld door inteekening bij de boek
handelaren de h9eren Eekhoff Zoon alhier. En welk gevolg
had het? Niet meer dan 17, zegge zeventienexemplaren
werden in de geheele provincie gedebiteerd Toen begrepen
de staten, dat zij, om de gewilde openbaarheid aan hunne han
delingen tot eene waarheid te maken een anderen weg moes
ten inslaan en het besluit wasdenzelfden weg te volgen
die door dezen raad van 1865 af was ingeslagen n.l. het
verslag gratis verkrijgbaar te stellen bij de meest gelezen
courant in de provincie.
En nu willen burgemeester en wethouders juist den vitieusen
wegdien het gewestelijk bestuur door de ervaring geleerd,
meende te moeten verlateninslaan. Spr. gelooftdat zij
zich eene illusie scheppen omtrent de gevolgen van de aan
neming van hun voorstel. Hem is het geheel onbekend, hoe
veel geabonneerden de Leeuwarder Courant in deze gemeente
teltmaarindienzooals burgemeester en wethouders
zich voorstellenniet minder dan 500 exemplaren van het
verslag zouden worden genomen, dan zal wel niemand eraan
twijfelen, dat het verslag dan toch nog in veel minder han
den zal komen dan nu het geval is. Spr. wijst ook nog op
het verslag van de handelingen der Tweede Kamer. Vóór 2 of
3 jaren werd besloten om dit voor slechts 3 verkrijgbaar te
stellen, doch niettemin is er slechts weinig gebruik van gemaakt.
Om een verslag als het onderwerpelijke inderdaag alge
meen gelezen te krijgenmoet men hetzegt spr.als bijlage
voegen bij eene courantmen moet de menschen ook hier
als ware het, dwingen om in te gaan. Indien de raad er
evenzoo over denktdan kunnen burgemeester en wethouders
daarin eene vingerwijzing zien, om, door het sluiten op nieuw
van eene overeenkomst als de bestaandede meest mogelijke
openbaarheid te geven aan het verslag van 's raads handelingen.
De heer Dirks wenscht, na de uitvoerige weerlegging van
het voorstel door den heer Duparcslechts een paar vragen
te doen. 't Is aan alle leden nu bekend dat de uitgifte bij
de Leeuwarder Courant tot nu toe ƒ600 kostte en dat de
uitgevers van die courant niet langer genegen zijn om voor
dien prijs en op de bestaande voorwaarden de uitgifte van het
verslag te continueren. Maar nu vraagt spr. (die de stukken
niet heeft kunnen inzien)of met de uitgevers over dit punt
onderhandelingen zijn gevoerd en of zij een ander cijfer heb
ben genoemd. Nog wenscht hij te weten of men behalve het
doel de beste wijze van openbaarmaking van het verslag
wel de noodige snelheid van uitgifte in het oog heeft gehou
den. Nu en dan toch worden er stukken te Dokkum gedrukt,
en wanneer dat nu misschien met het verslag ook het geval
zoude wordenzou dat niet voor eene spoedige uitgifte be
vorderlijk zijn.
Spr. wijst er op, hoe in andere gemeenten de ingezetenen
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, van den 13 October 1885.
137
bekend worden gemaakt met het verhandelde in de raadzit
tingen. Bijv. in de HiirUmscfie Courant wordt opgenomen
een kort resumé van het verhandelde in den raad dier ge
meente. De ingezetenen tellen <1 larin zooveel belang, dat er
sprake van is om dat uit te breiden.
Ten slotte geeft spr. evenals de heer Duparc zijn vrees te
kennen, dat door den voorgestelden maatregel de openbaar
heid zal lijden.
De heer van Sloterdijck heeft ook bezwaar tegen het
voorstel, en wel om twee redenen. In de eerste plaats omdat
sinds 1865 de uitgifte van het verslag geschiedt ter wille van
de openbaarheid; toen werd niet louter besloten om het ver
slag te doen drukken, maar om het door den druk openbaar
te maken. En waar nu tot dusver door het uitgeven van het
verslag als bijlage bij eene courant, die meer dan eenige andere
hier gelezen wordt, de openbaarheid behoorlijk werd bevor
derd, daar gelooft spr. dat aan den anderen kant bij aanne
ming van het voorstel die openbaarheid zoo niet tot nul, dan
toch tot zeer minieme proportiën zal worden gereduceerd. In
ieder geval zal niet worden bereikt, wat met het besluit van
1865 werd beoogd.
In de tweede plaats vreest spr. er voor dat het bezwaar, dat
nu drukt op de uitgifte, niet in omvang zal afnemen. Want
nu heeft men te doen met een uitgever, die belang heeft bij
eene spoedige uitgifte, maar dat zou in het vervolg niet liet
geval zijn. Hij zal niet beslissen wie gelijk heeft in het pleit
van vertraagde uitgifte; de uitgever werpt de schuld op de
ambtenaren of het bestuur, en omgekeerd wordt hier de ver
traging aan den uitgever geweten. Spr. wil wel aannemen
dat aan beide kanten wat schuld is. Maar wanneer nu het
verslag voor eigen rekening wordt uitgegeven, dan zal aan de
bezwaren ten laste van het gemeentebestuur niet worden tege
moet gekomen.
In ieder geval is het voorstel tegen de strekking van het
besluit van 1865 in en zal het aannemen daarvan implicite
gelijk staan met intrekking van dat besluit.
De heer van Harinxma tkoe Slooten wenscht eenige
bezwaren door de vorige sprekers bijgebragt te refuteeren. De
heer Duparc is begonnen met een verwijt tot burgemeester
en wethouders te rigten dat zij de geschiedenis niet zouden
hebben geraadpleegd. Die geachte spreker veronderstelt ook
dat het besluit van 1865 aan burgemeester en wethouders niet
onbekend was, maar meende toch dat zij 't hadden behooren
te citeren en voor te stellen het in te trekken. Spr. erkent
dat het juist is gezien dat gemeld besluit bij het dagelijksch
bestuur bekend was, maar dit meende echter het niet te be
hoeven te citeren, omdat het geene zoodanige wijziging op
bet oog had, die intrekking van dat besluit noodzakelijk ten
gevolge zoude moeten hebben. Gaat men dat besluit na, dan
ziet men in onderdeel 4 dat met een der uitgevers van de in
deze gemeente verschijnende dagbladen zal worden getracht
de vereischte schikking te maken om de bedoelde stukken
zonder geldelijk bezwaar voor de gemeente te doen drukken
en gratis aan hunne geabonneerden binnen de gemeente te
leveren. Wat die gratis-levering betreft, daarvan is men terug
gekomen en is eene som van 600 voor dat doel disponibel
gesteld. Maar de reden dat burgemeester en wethouders in
dezen niet verder konden gaan, nu de uitgevers der Leeuwar
der Courant zich aldus hebben uitgesproken, is deze dat men
hier niet meer kon spreken van een der verschillende dag
bladen, daar er in deze gemeente streng genomen maar één
dagblad is.
Doch of men het verslag wil openbaar maken bij een dage
lijks of bij een wekelijks verschijnend blad, het nut van open
baarmaking moét niet gaan ten koste van het belang van eene
geregelde afdoening van zaken. Bij eenigzins groote stukken
toch moest men herhaaldelijk zijn toevlugt nemen tot andere
drukkers, omdat ze anders niet behoorlijk op tijd gedrukt
zouden zijn. Hierbij moet spr. er op wijzen, dat, waar de
heeren Duparc en van Sloterdijck gezinspeeld hebben op eene
beschuldiging van de zijde van de uitgevers dat de hoofdschuld
van vertraging bij de secretarie moest gezocht worden, spr.
herhaaldelijk bij vroegere klachten de verzekering heeft ont
vangen, dat, behoudens uitzondering, de aflevering op tijd
plaats had.
De heer Duparc heeft straks gesproken van het verslag van
de zitting der provinciale staten van 1883; spr. heeft een
oogenblik getwijfeld of men ging beweren, dat dit zoo juist
van de pers was gekomen, want iedereen heeft het waarschijn
lijk eerst kunnen lezen, nadat het verhandelde reeds lang be
kend was. Zoo konden de getrouwe lezers der bijlagen van de
Leeuwarder Courant zich nog voor een paar weken met het ver-
haudehle in de staten-vergadering van Julij amuseren. Ook is
minder juist, waar de heer Duparc zegt dat gedeputeerde
staten besloten omtrent het verslag een anderen weg in te
slaanwant tengevolge van een votum van de provinciale
staten wordt de thans in gebruik zijnde wijze van uitgifte ge
volgd. Juist de gedeputeerdendie bij eene vlugge behande
ling belang kunnen hebbenstelden eene andere wijze van
uitgave voor. 't Komt spr. voordat de provinciale staten
wier vergaderingen in Julij en November plaats hebben bij
eene spoedige uitgifte niet zulk een belang hebbenals de
leden van den raad. En toch kan men zonder overdrijving
zeggen dat bij het thans vigerend contract het haast niet
doenlijk is omtusschen twee vergaderingen ineenigzins
belangrijke en omvangrijke stukken van de drukkerij los te
krijgen. Immers onlangs nog heeft men de sectie-vergaderin
gen voor het onderzoek der gemeente-begrooting moeten uit
stellen omdat die begrooting met de memorie nog niet ge
drukt waren. Al wil spr. nu geheel in het midden laten
of de uitgever zich ten deze met vrucht op eenige bepaling
van het contract konde beroependan zou zulke bepaling
zeker gewijzigd moeten wordenniet in den geest der mis
sives van de Erven Koumans Smedingmaar in dien zin
dat de uitgever verpligt kon worden om meerdere vellen druks
in korten tijd af te leveren.
Burgemeester en wethouders moesten dus behalve met eene
behoorlijke openbaarmaking ook te rade gaan met eene gere
gelde behandeling van zaken. Daarom meenden zij eene po
ging te moeten doen bij andere uitgevers dan die van de
Leeuw. Ct. Er bestaat slechts één dagblad hierdaarentegen
bestaan er meer courantendie niet dagelijks uitkomen. De
belangrijkste onder deze laatsten verkeert in de moeijelijkheid,
dat de uitgevers geene .everantiën aan de gemeente willen
doen. Er blijven dan over eenige advertentiebladen waar
omtrent bij de voorgestelde regeling geene enkele reden be
staat dat deze niet aan de concurrentie zouden kunnen deel
nemen.
Nu is in 't voorstel alle ruimte overgehouden om tot een
gewenschte oplossing te komen en zoodoende eene voldoende
verspreiding van het verslag in de hand te werken. Hetzij
A V: -
Yk Ik ."V
