'206 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag '29 October 1907.
De Voorzitter kan zich bij het door den heer Beek
huis gesprokene aansluiten.
In de Memorie van antwoord is dan ook opgemerkt
dat bij een werkelijk blijkend tekort aan werkkrachten
voorziening niet kan uitblijven. Blijkt er dus wer
kelijk een tekort te bestaan, dan kunnen voorstellen
van Burgemeester en Wethouders dienaangaande
tegemoet worden gezien.
Wat betreft het verlof, dat niet in de verordening
is opgenomen, dit wordt verleend als het wordt ge
vraagd, zoodat aanvulling der verordening Burgemeester
en Wethouders overbodig voorkomt. Anders zou het
zijn als verlof, dat gevraagd wex-d, niet werd toege
staan.
Wat nu betreft het precies voorschrijven van bepaalde
bureau-uren, zooals de heer Duparc dat wenscht, ook
dit acht sprokcr niet noodig. Hij onderschrijft vol
gaarne de zinsnede uit de Memorie van Antwoord,
waarin waardeering wordt uitgesproken voor den ijver
en het plichtsbesef van de ambtenaren van het bureau
van Gemeentewerken.
Als alles binnen een keurslijf van bepalingen zou
worden geregen, dan is er geen plaats meer voor
waardeering van ijver en plichtsbesefspreker zou
dat niet gelukkig vinden.
Yolgno 82 en daarna 8887 worden ongewijzigd
goedgekeurd.
Yolgno. 88. Drukkosten van het jaavlijksch verslag
en het Gemeenteblad 800.
De heer Besuijen heeft het vorig jaar er op aan
gedrongen meer gedrukt te krijgen en toen gevraagd
of Burgemeester en Wethouders ook genegen waren
een gemeenteblad uit te geven als op enkele andere
plaatsen gebeurt.
Spreker komt met datzelfde verzoek terug. Zaandam
b.v. heeft een beter gemeenteblad dan Leeuwarden.
Daarin toch komen vooradressen, voorstellen,
prae-adviezen, ontwerp-verordeningen, alle dingen,
die wij hier geschreven moeten lezen.
Spreker wil hiervoor geen post op de begrooting
brengen, maar hij wenscht alleen bij Burgemeester
en Wethouders aan te dringen na te gaan hoe in
andere gemeenten het gemeenteblad wordt klaar
gemaakt.
Wenschen Burgemeester en Wethouders niet tot
de uitgifte van een zoodanig gemeenteblad over te
gaan, dan kunnen zij toch wel eenige verbetering
aanbrengen, die niets kost, n.l. de prae-adviezen, die
nu tusschen de handelingen in staan, als bijlagen te
doen drukken.
Spreker heeft eerst niet geweten wat het beteekende,
maar het gebeurt voor de abonnés.
De Voorzitter heeft gezegd, dat zij tusschen de han
delingen in worden gedrukt voor het gemak, om bij
eene zaak direct het desbetreffend prae-advies te
hebben.
Spreker is van oordeel dat het niet minder gemak
kelijk is als de prae-adviezen als bijlagen worden ge
drukt. Het komt vaak voor dat spreker verplicht is
de prae-adviezen gedeeltelijk over te schrijven. Wan
neer zij vóór de vergadering als bijlagen gedrukt
zijn, is dit niet meer noodig.
De heer Duparc zegt, dat er een organiek besluit
bestaat van 1865. In dat jaar werd op zijn voorstel
besloten tot openbaarmaking van 's Raads handelin
gen en tot het doen drukken van alle ontwerp-ver-
ordeningen, de ontwerp-gemeentebegrooting en de
ontwerp-gemeenterekening en verder van alle stukken,
waarvan het drukken, vóór ze in behandeling komen,
hetzij door Burgemeester en Wethouders, hetzij door
den Raad wenschelijk wordt geoordeeld. Dit besluit
heeft nog alle kracht.
In ieder bijzonder geval heeft dus ieder raadslid
het recht voor te stellen, dat een stuk wordt gedrukt.
Van dit recht wordt dikwijls gebruik gemaakt. Zelfs
een eenvoudige wensch is hier gewoonlijk genoeg.
Een imperatief voorschrift tot het doen drukken van
alle stukken zou te veel kosten na zich slepen.
De Voorzitter refereert zich aan het door den heer
Duparc gesprokene. Wanneer de Raad het drukken
van eenig speciaal stuk wenschelijk achtte, heeft hij
zulks herhaaldelijk kenbaar gemaakt en aan zijn wensch
werd voldaan. Er wordt nu reeds zeer veel gedrukt
men zou kunnen zeggen, bijna alles wat van eenig
belang is. Hierin nog verder te gaan, kost tijd en
geld.
De heer Besuijen stelt zich de zaak wat heel een
voudig voor en put uit het feit, dat sedert kort de
prae-adviezen in de Handelingen" worden afgedrukt
bij de discussie die daarop betrekking heeft, de ge
volgtrekking, dat die prae-adviezon voor hetzelfde geld
en dezelfde moeite van te voren in druk aan de leden
hadden kunnen zijn toegezonden. Zulks is om twee
redenen onjuist gezien. Ten eerste komt omtrent
vele prae-adviezen pas in de vergadering van
Burgemeester en Wethouders van Zaterdag, vooraf
gaande aan den Dinsdag waarop zij moeten worden
aangebracht, overeenstemming. Die prae-adviezen
zijn ternauwernood Dinsdagmorgen geschreven van
eene verspreiding daarvan in druk kan pas eenige
dagen later sprake zijn. Ten tweede zijn Bijlagen en
Handelingen niet gelijk gedrukteen prae-advies neemt
vaak in de Handelingen eenige regels in beslag en
zou als Bijlage een vol blad eischen. Spreker heeft
voor zich eene bladzijde der Handelingen waarop
viermaal voorkomt „Dit voorstel luidt als volgt." Dat
zijn dus vier prae-adviezen, die als Bijlage verzonden,
natuurlijk elk voor zich eene bladzijde zouden
hebben geeischt. Het afdrukken van meerdere prae-
adviezen op één Bijlage is toch duidelijkheidshalve
niet aan te bevelen en ook vaak moeilijk uitvoerbaar,
daar die prae-adviezen niet geli jktijdig de kamer van
Burgemeester en Wethouders verlaten. De ingevoerde
maatregel, die tot sprekers genoegen schijnt te worden
gewaardeerd, moet echter niet tot verkeerde gevolg
trekkingen leiden.
Volgnos. 88—90 worden ongewijzigd goedgekeurd.
Volgno. 91. Onderhoud van het gemeentehuis en van
de daaraan verhonden lokalen 625.
In verband met het aanbrengen van ramen in de
kleine trouwzaal vraagt de heer G- W. Koopmans hoe
het staat met de verbouwing van het stadhuis. Verder
wijst spreker op de ventilatie in de raadszaal. Als
het stadhuis niet wordt verbouwd, kan dan de ven
tilatie hier niet worden verbeterd'? Spreker is van
oordeel, dat er veel verbeterd zou zijn als de schuif
ramen aan de noordzijde gelijk werden gemaakt als
die aan den zuidkant.
De Voorzitter zal deze kwestie bij Burgemeester en
Wethouders ter tafel brengen en overwegen in hoe
verre aan den wensch van den heer Koopmans kan
worden tegemoet gekomen. Intusschen ware reeds
veel gewonnen, zoo de leden het rooken nalieten.
Volgnos. 91101, 101a zooals het bij de nota van
wijziging is voorgesteld, 102120 worden ongewijzigd
goedgekeurd.
Volgno. 121. Onderhoud van straten, pleinen, kaden,
kolken, riolen, leuningen, sluitboomen, palen, banken,
boomkokers enz. 23,635.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag '29 October 1907. 207
De heer Krijgsman wijst er op dat in de vergade
ring van 8 November 1905 de kwestie van de par
ticuliere straten ook ter sprake is geweest. Toen is
door den heer Troelstra gezegd, dat er eerst leggers
moesten worden gemaakt van de onderhoudsplichtigen.
Dit geschiedde naar aanleiding van de motie van den
heer Besuijen om de particuliere straten in onderhoud
en beheer over te nemen. Deze motie is behandeld
op 8 Mei 1906. Toen is toegezegd, dat er bij Bur
gemeester en Wethouders geen bezwaar bestond met
de overname te beginnen en niet te wachten tot de
leggers klaar waren.
In het verslag van de Commissie van Rapporteurs
over de begrooting van 1907 zijn de particuliere
straten ook besproken en weer met hetzelfde resul
taat, eerst moesten de leggers klaar. Hetzelfde ant
woord is ook weer dit jaar gegeven.
De leggers van onderhoudplichtigen schijnen de
kapstok te worden, waaraan de verbeteringen van
particuliere stiaten worden opgehangen. Dit is niet
in orde. Verbetering is dringend noodig. Het is
den leden van den Raad bekend, dat de toestand veel
te wenschen overlaat, want een groot aantal huizen
in de meest uitgebreide buurten zijn verstoken van
verlichting, rioleering en bestratingin de Land-
buurt 177, Spanjaardstraat 60, Achter Tulpenburg 115,
Werkmanslust 183, totaal ongeveer 485 of 7 °/0 van
het g'eheele getal woningen in Leeuwarden. Rekent
men daarbij de woningen in de Weerklank, op het
Vliet, Achter de Hoven en op audere plaatsen, dan
komt men tot een totaal van wellicht 15 0/0 van het
geheele getal woningen, dat verstoken is van be
strating, verlichting en rioleering. Spreker noemt
dit middeneeuwsche toestanden, tenminste toestanden
die 200 jaar ten achter zijn. Spreker meent volko
men gerechtigd te zijn tot den eisch niet te wachten
totdat de leggers klaar zijn, maar nu reeds met een
voorstel tot verbetering der particuliere straten te
komen.
Spreker ziet geen enkele reden om b.v. niet met
de Landbuurt te beginnen.
Een ander onderwerp dat bij deze begrootingspost
ter sprake komt, is de Dokkumer trekweg. Spreker
meent dat ook deze particulier eigendom is. De weg
is slecht, de bruggen eveneens, zoodat er een voort
durend gevaar bestaat voor de arbeiders, die zich
dagelijks langs dien trekweg bewegen naar de cement
fabriek, de kalkovens, de cichoreifabriek, de oliefa-
briek enz. Vooral bij avond is de tocht langs dien
trekweg levensgevaarlijk.
Misschien is ten opzichte van dezen weg hulp te
verwachten van de provincie. Er zijn reeds twee
gemeenten, Ferwerderadeel en Dantumadeel, die 75 0 0
subsidie hebben gekregen voor de verbetering van
den Dokkumer trekweg, misschien kan Leeuwarden
dat ook krijgen.
Al de particuliere straten liggen in arbeiderswijken.
Menschen met meer inkomen behoeven er niet te
wonen en spreker is van oordeel dat, als er huizen
stonden van 800.tot 600.huurwaarde, de
misstand al lang zou zijn verdwenen.
Er wordt gezegd wij kunnen er niet veel aan doen.
want de offers worden voor de gemeente te groot.
Als de gemeente de zaak in orde maakt zonder
bijdrage van de eigenaars, zou dit onbillijk zijn
tegenover andere bouwondernemers. Deze redeneering
gaat niet geheel op. De misstand is een gevolg van
een slechte grondpolitiek, vroeger gevoerd. Dit is
geen reden waarom de gemeente zich geen financieële
offers mag getroosten. Spreker wijst op de verbete
ring van het Oranjewaltje. Aan deze particuliere
straat wordt 400.uit de gemeentekas ten koste
gelegd. Spreker is van oordeel dat wij nu mooie
woorden genoeg hebben gehoord en hoopt nu daden
te zullen zien. Hij stelt daarom de volgende motie voor
de Raad draagt Burgemeester en Wethouders op
met bekwamen spoed maatregelen te ontwerpen, waar
door successievelijk verbetering kan worden gebracht
in de misstanden met particuliere straten.
De heer Beerends ondersteunt de motie krachtig.
Ook hij is van oordeel dat er werk moet worden
gemaakt van de verbetering der particuliere straten.
Een opmerking van den heer Krijgsman is echter
minder juist, n.l. deze dat ook Werkmanslust in die
slechte conditie verkeert. Wel is waar heeft men
daar geen gaslicht, maar verlichting is er, terwijl ook
de bestrating in voldoenden toestand verkeert.
De heer Besuijen wenscht een enkel woord in het
midden te brengen over de verlichting of niet-ver-
lichting van de Landbuurt. Burgemeester en Wet
houders hebben het recht verlichting te gelasten in
het belang der openbare veiligheid. Nu staan er op
de Landbuurt wel palen, zoodat men 's zomers de
allures aanneemt, dat er 's winters wel licht is. Het
is er dan echter zoo donker, dat men tegen diezelfde
palen aanloopt, die 's zomers zoo'n branie hadden.
De heer Zandstra wijst er op dat de verlichting
aan de Spanjaardslaan veel te wenschen overlaat.
Er is dringend behoefte aan een paar lantaarns meer.
De heer Haverschmidt wijst op den desolaten en
gevaarlijken toestand, waarin de Kelders verkeert.
Nu door de straatjeugd de rollagen worden afge
broken, gaat het voor de perceelen 167 en 169 op
een ruïne gelijken.
Wanneer het de taak is van de eigenaars het muur
werk in stand te houden, meent spreker dat er voor
Burgemeester en Wethouders thans alle aanleiding
bestaat om de eigenaars op hun plicht te wijzen.
De heer Duparc meent te moeten wijzen op den
slechten toestand der bestrating achter de Harmonie.
Do weg naar het pontje aan den Westersingel is
bestraat op een wijze, die doet denken aan overoude
tijden. Spreker is van oordeel, dat, als Burgemeester
en Wethouders dit deel der bestrating eens persoonlijk
in oogenschouw gingen nemen, zonder twijfel spoedig
de noodige verbetering zou worden aangebraeht.
De heer Lautenbach brengt de bestrating van de
Kruisstraat onder de aandacht van Burgemeester en
Wethouders.
De heer Krijgsman wijst nog op de Bleekerstraat,
de Arendstraat, de Nieuweburen en de stinksloot bij
Landbuurt en de Spanjaardsstraat. Spreker dringt
er op aan haast te maken, want de treurige toestand
duurt al zoo lang.
De Voorzitter zal al de besproken punten bij Bur
gemeester en Wethouders ter tafel brengen, opdat
deze kunnen overwegen in hoeverre aan de uitge
sproken wenschen kan worden tegemoet gekomen.
Door den heer Krijgsman zijn de particuliere straten
ter sprake gebracht. In Mei 1906 is door den Raad
eene motie van den heer Besuijen te dezer zake ver
worpen. Sedert is door Burgemeester en Wethouders
aan den Inspecteur voor het Woningtoezicht opge
dragen leggers te maken ten einde een beeld te
krijgen van de onderhoudplichtigen. Die moeten toch
eerst bij Burgemeester en Wethouders bekend zijn.
Dit is ook het geval met den Dokkumertrekweg.
Ook deze is geen gemeente-eigendom en de onder
houdplichtigen worden geregeld aangeschreven her
stellingen aan te brengen, waaraan deze dan vrij
voldoende voldoen. De trekweg behoort geheel aan
particulieren en pas als hij als verkeersweg voor de
