218 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 29 October 1907.
Voortgezet op Woensdag 30 October.
Hij behoudt zich nu het recht voor, met anderen,
die het in deze zaak met hem eens zijn, hot initiatief
te nemen tot instelling van eene commissie voor de
veemarkt.
Do Voorzitter antwoordt, dat hij een voorstel dien
aangaande zal afwachten en daarbij, naar hij ver
trouwt, de gronden zal mogen vernemen waarop het
steunt.
gen. Het kan gebeuren dat de notaris in dien tijd
faudeert. Als dit zoo eens kwam, zou de vraag
rijzen, wie do schade zou moeten dragen, Burge-
j meester en Wethouders of do gemeente-ontvanger.
J De een zou de schuld op den ander werpen, terwijl
de Raad indirect schuld mee had. Spreker zou in
overweging willen geven om uit de contracten van
publieke verpachtingen de clausule te schrappen, dat
de huurpenningen bij don notaris moeten worden
betaald, wat ook meer overeen komt met de bedoeling
der gemeentewet.
De heer Besuijen vraagt of het nog lang zal duren
voor er ten aanzien van de badinrichting voorstellen
komen. Indien dit het geval ware, zou het over
weging verdienen het contract met den eigenaar van
de badinrichting nog met één jaar te verlengen. De
mogelijkheid bestaat dat zoo'n voorstel nu wordt
aangenomen, omdat het verleden jaar met 11 tegen
10 stemmen is verworpen.
Spreker vindt het jammer, dat men oude schoenen
heeft weggeworpen voor dat er nieuwe waren.
Het komt den heer Komter voor dat er geen be
zwaar bestaat met de wenk van den heer Koopmans
rekening te houden.
Volgno. 164 en 165 worden ongewijzigd goedgekeurd.
Volgno. 166. Kosten van bemaling en verbetering
van landerijen j' 400.
De heer G. W. Koopmans stelt voor dit volgno. te
verhoogen met f 600.Dit is nu al het derde jaar
dat spreker deze zaak ter sprake brengt en er is al
dien tijd niets gebeurd. Spreker bedoelt den wal
van do gemeenteplaats op Wijlaarderburen, die dooi
den golfslag sterk afbrokkelt. Die afslag is ter plaatse
zoo sterk, dat het noodzakelijk is dat deze wal beschoeid
wordt, hetzij met een natuurlijken rietwal of met
spoorbiels.
De heer Besuijen doet opmerken dat de kwestie in
do secties niet besproken schijnt te zijn of er is
geen melding van gemaakt. Ten minste Burgemeester
en Wethouders hebben niet geantwoord. De leden
buiten den heer Koopmans weten van de zaak niets
af, zoodat het moeielijk is daarover te oordeelen. In
dit geval zal spreker dus tegen moeten stemmen.
Was het voorstel ingediend bij wijze van motie om
een onderzoek in te stellen, daar zou spreker zich
niet tegen verklaren.
De heer J. Koopmans geeft te kennen dat deze zaak
wel besproken is, doch niet zoo pertinent. In het
algemeen is de aandacht gevestigd op het wegslaan
van land door de stooinbooten. Of de heer Gr. W.
Koopmans dit in de vergadering van rapporteurs
heeft gebracht herinnert spreker zich niet. In het
rapport is het echter niet opgenomen. Meent men
dit als een verzuim te moeten aanmerken, dan zal
hij gaarne erkennen dat dit hem persoonlijk aangaat.
De heer Krijgsman ondersteunt het voorstel van
den heer G. W. Koopmans.
De heer G. W. Koopmans zegt dat deze post in
1907 geraamd is op 1050.en dat er in 1906 is
uitgegeven 1165.32", terwijl voor 1908 wordt voor
gesteld ƒ400.Spreker wenscht hem nu op1000.
TT ,r< i/.0 t j ii j te brengen, zoodat er geen buitengewone druk zal
Volgnos. 154 163 worden ongewijzigd goedgekeurd. worden Veroorzaakt op deze begrooting. Spreker
vraagt waarom, nu de zaak al voor de derde maal
ter tafel komt, geen enkel lid de moeite heeft geno
men, voor zoover hij weet, er eens naar te zien. Als
men den toestand ziet moet men met het voorstel
meegaan. Men mag toch niet toestaan dat gemeente
eigendom wegslaat.
Spreker zou het voorstel wel eenigszins willen wij
zigen en vragen of Burgemeester en Wethouders een
onderzoek willen instellen, want het loopt wel wat
de spuigaten uit.
De heer Du pare vreest geen tegenspraak te zullen
ondervinden, als hij beweert, dat een van de eerste
vereischten voor een badinrichting is goed water.
Dit nu is in Leeuwarden niet te krijgen. De dooi
de gemeente opgerichte inrichting voor sproeibaden
voldeed lang niet aan de behoeften en daarom is er i
ook zeker niet zooveel gebruik van gemaakt, als men
had verwacht.
De vereeniging voor volksbijeenkomsten en de vroe
gere gezondheidscommissie hadden al jaren geleden
de zaak tot zich genomen, maar stuitten steeds af
op den toestand waarin Leeuwarden verkeert ten
opzichte van het water, dat juist in den zomertijd,
als er de moeste behoefte aan baden bestaat, ten
gevolge van het sluiten der sluizen, stil staat en daar
door in den regel slecht is. Zoolang men te Leeuwar
den geen voortdurend stroomend water heeft, zal men
er moeilijk een behoorlijke badinrichting kunnen
krijgen.
De Voorzitter meende dat hij den heer de Jong
een bevredigend antwoord gegeven had. Spreker
heeft gezegd dat de zaak bij Burgemeester en Wet
houders in onderzoek is en dat deze overwegen om
te komen tot eene gemeentelijke badinrichting. Wan
neer dit onderzoek zal zijn afgeloopen kan spreker
niet zeggen.
Door den heer Duparc is de aandacht op het water
gevestigd en er zijn veel meer zaken die ernstig
dienen te worden overwogen.
Dat het contract met den eigenaar der badinrichting
niet vernieuwd is, is de wil van den Raad geweest.
Om nu dit contract te vernieuwen, achtten Burge
meester en Wethouders niet raadzaam, met het oog
op de terreinen er tegenover, die nu in exploitatie
komen. Zij geven den Raad in overweging af te
wachten.
Volgno. 164. Kosten vallende op verhuringen en
verpachtingen.
De heer G. W. Koopmans wijst er op dat do op
brengst van publieke verpachtingen gestort wordt bij
den notaris. Nu worden alle huurpenningen niet
tegelijk gestort en verloopt er eenige tijd, eer de
notaris deze aan den gemeente-ontvanger kan afdra-
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 29 October 1907. 219
Voortgezet op Woensdag 30 October.
De heer Besuijen gelooft nog niet dat deze zaak
al drie maal ter sprake is gebracht. Bij de behandeling
der begrootiug in 1906 ziet spreker, „volgno. 162
168 ongewijzigd goedgekeurd." Het is hem niet
bekend dat de kwestie ooit besproken is. Ook in
1904 ziet spreker er niets van. Waar hij niet vol
komen op de hoogte is, zal hij tegenstemmen.
De heer G. W. Koopmans kan niet precies zeggen
of hij deze kwestie bij dezen post te berde heeft
gebracht.
Als hij zich goed herinnert, besprak hij deze zaak
de vorige jaren bij post 122 „onderhoud van vaarten,
watergordingen enz.", doch de Voorzitter der 2e sectie
gaf als zijne meening te kennen, dat de bespreking
bij dit artikel kon worden gehouden.
De Voorzitter wenscht er de aandacht op te vestigen
dat deze post alleen dient voor bemaling en verbe
tering van landerijen. Verleden jaar was de post
uitgetrokken op f 1050.nu op j 400.maar die
f 650.zijn gebruikt voor aankoop van terpaarde
en niet voor schoeiïngen.
Spreker komt wèl nu en dan op Wijlaarderburen
en geeft den heer Koopmans toe dat de oevers be
ginnen uit te zakken. Om echter overeenkomstig
het door dat raadslid aangegeven idee dezen post
onvoorbereid te gaan verhoogen, is niet goed. Spreker
zal Burgemeester en Wethouders voorstellen den
Directeur van Gemeentewerken op te dragen eene
begrooting te maken en als die is ingekomen, den
Raad zoo noodig voorstellen te doen.
De heer G. W. Koopmans trekt na deze toezegging
van den Voorzitter zijn voorstel in. Hij wenscht er
nog op te wijzen dat een natuurlijke rietwal z.i. het
beste middel ter verbetering is. De kosten daarvan
bedragen ongeveer f 4.per Meter, zoodat het
geheel f 600.zou kosten. Bij het naastgelegen
stuk land is zulk oen rietwal te zien.
Volgnos. 166168 worden ongewijzigd goedgekeurd.
Volgno. 169. Jaarwedden van de keurmeesters van
vleesch en visch.
De heer de Jong deelt mede, dat hij eene motie
wenscht in te dienen, waarbij de Raad de wensche-
lijkheid uitspreekt tot oprichting van een centraal
bureau voor keuring van levensmiddelen.
De Voorzitter geeft te kennen dat hij dit zal be
schouwen als algemeene beschouwingen op Afd. II.
Do heer de Jong zegt dat het van algemeene be
kendheid is, dat het vervalschen van levensmiddelen
in onzen tijd een bedenkelijker] omvang heeft aan
genomen. Die ook maar de geringste poging in het
werk stelde om mot dit euvel op de hoogte te komen,
zag zich geplaatst voor feiten, die ons om zoo te
zeggen de haren te berge doen rijzen. Uit tal van
onderzoekingen, uit verslagen van gemeentelijke
bureaux blijkt op de meest duidelijke wijze, hoe onze
eerste levensbehoeften, die wij eiken dag gebruiken,
op de schandelijkste manier worden vervalscht. Voor
een sociaal-democraat is liet verleidelijk om eens
uiteen te zetten hoe onze kapitalistische maatschappij
de knoeierij in de hand werkt. Spreker zal niet
verder uitweiden, want anders vreest hij tot de orde
te worden geroepen.
Het is de vrije concurrentie die oorzaak is, dat de
menschen in den strijd om het bestaan elkander
met alle mogelijke middelen bevechten. Onze samen
leving- lijkt dan ook vaak meer op eene samenleving
1* 11 1 11
Waar echter dit kapitalisme, waartegen de sociaal
democraten een hardnekkigen strijd voeren, nog be
staat en waar dezen nog niet de macht hebben er
voor goed een einde aan te maken, daar willen zij
hun best doen de gevolgen zooveel mogelijk dragelijk
te maken.
De feiten zijn ernstig en spreker zal voor eenige,
uit de zeer vele, eenige oogenblikken de aandacht
van den Raad vragen.
In 1905 werd een onderzoek ingesteld te Dordrecht
door de lieoren dr. van Raalte en van Oven en daarbij
bleek dat daar ter plaatse op de schandelijkste wijze
werd geknoeid. Van de 350 onderzochte monsters
voedingsmiddelen waren niet minder dan 203 ondeug
delijk. Van de 100 monsters melk waren 43 ver
valscht, van de 25 cacaomonsters 21. Van de 30
azijnmonsters waren 27 vervalscht en peper werd
geen enkele maal onvervalscht aangetroffen.
De beide deskundigen berekenden dat de inwoners
van Dordrecht jaarlijks door de melkleveranciers door
het wasschen der melk voor ruim 23,000.in den
nek worden gezien.
Zooals het te Dordrecht was, bleek het overal te
zijn, waar dergelijke onderzoekingen plaats vonden.
Spreker wijst op de tentoonstelling van verval-
schingen, die in December 1906 te Haarlem door
dr. Greshoff, don Directeur van het Koloniaal Museum,
werd georganiseerd.
Daar waren 200 monsters vervalschte voedingsmid
delen ingezonden door de gemeentelijke bureaux te
Amsterdam, Rotterdam en Leiden, terwijl or ook eene
inzending was van het Rijks Landbonwproefstation
te Goes.
Frappante staaltjes kwamen hier aan het licht.
Er was cacaopoeder, dat voor de helft bestond uit
aardappelmeel. Cacao in het algemeen schijnt ver
bazend te worden vervalscht.
Limonade bestond uit een hoog percentage aard
appelsiroop, sacharine, soms zelfs vermengd met een
giftig, schuimverwekkend bestanddeel als saponine.
Geen spoor van vruchtensap is er veelal in te bespeuren.
Er waren strengen garen, die gekleurd waren met
de kleurstof uit de limonade. Het is diep te be
treuren, dat juist de dranken, die het bier en de
jenever moeten vervangen, zoo vervalscht worden.
Ook koffie wordt verknoeid. Dit is door sprekers'
partijgenoot Schaper bij de behandeling der begroo
ting voor 1906 besproken.
Jaren lang is er een Rijnlandsche fabriek geweest,
die kunstmatige koffie maakte. Ook op do door
spieker genoemde tentoonstelling waren zulke koffie-
boonen.
Als Arabische kofffie worden gemalen dadelpitten
in den handel gebracht. Voor gezondheidskofffe wordt
een soort koffiepoeder verkocht, waarin 33 °/0 minerale
stoffen, dus voor 1/8 brutaal vervalscht.
Koffiestroop, dat natuurlijk door arme menschen
wordt gobruikt, wordt geprepareerd met lood en
zwavelzuur en bestaat voorts uit doodekop, steen-
kolengruis, krijt cn Brusselsch zand. Er is eiorbeschuit,
waarin niet het geringste greintje ei zit. Met aniline
wordt er de kleur van eieren aan gegeven.
O O
Ook met thee wordt geknoeid. De uitgetrokken
bladen worden gedroogd, met looizuur bitter ge
maakt en voor versche thee verkocht. Er is raapolie
die voor 10 °/0 vervalscht is met minerale olie. Jams
worden verkocht, die 70 a 80 aardappelsiroop voor
suiker bevatten. Bitter weinig vruchtensap zit er in,
van
tijgers, die elkander bekampen, dan van menschen.
daarentegen veel sacharine. De knoeierijen in dit
artikel ziin verbazend groot. Keukenzout bestaat
zijn
soms voor 25 °/0
Reuzel is soms voor 20 samengesteld uit water
en de overige 80 bevat katoenpitten- en sesamolie,
soms ook nog stearine.
Roggebrood was vervalscht met koffieschillen,
uit glauberzout.
20 01
