21.1%
18.1
220
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 29 October 1907.
Voortgezet op Woensdag 30 October.
wittebrood met aluin, terwijl melkpoeder voor een
groot deel uit boorzuur bestond. Amerikaansch
gistpoeder bevatte 70 ammoniak-aluin. Het is
natuurlijk dat vooral in het goedkoope snoepgoed
de knoeierij groot is.
Chocolade koekjes bestonden uit aardappelsiroop
geverfd met een teerkleurstof, anijspoppetjes voor
een groot deel uit houtskoolchocoladesigaren
bevatten zinkoxyde, suiker bevatte gips. In bruine
kandy werd zwartsel aangetroffen. Dit was zelfs het
geval mot de zoogenaamde Boerhavische kandy. De
groote Boerkave zal niet vermoed hebben, dat men
nog eenmaal zijn naam zou geven aan zulke zwijn-
derij.
Voorts was op de tentoonstelling een likeur aan
wezig, die dermate was vervalscht, dat de inzender
een met uit die likeur bereide fluorwaterstof geëtste
plaat tentoonstelde.
Wij zien dus dat het kwaad groote afmetingen
heeft aangenomen en het is dan ook niet te verwon
deren, dat er allerwege stemmen opgaan om te
trachten er zooveel mogelijk paal en perk aan te
stellen.
Hoewel spieker overtuigd is dat deze opsomming
verbazend droog is, moet hij nog stilstaan bij een
artikel van het hoofd van den Rotterdamschen keurings-
dienstin het tijdschrift „Sociale hygiëne" en „Hygiënische
bladen", het orgaan van het Nederlandsch congres
openbare gezondheids regeling in 1909.
voor
Dr. Lam, die bekend is als een
in
groot
deskundige
o
op dit gebied, bespreekt daar het resultaat van den
keuringsdienst in Rotterdam, die in 1893 word
opgericht.
Toen bestond reeds de keuringsdienst te Amsterdam,
terwijl in 1900 Leiden volgde.
Dr. Lam nam in genoemd artikel een lijst op van
vervalschingen, door hem waargenomen gedurende
liet 10-jarig bestaan van den keuringsdienst. Natuurlijk
is deze lijst niet volledig. Spreker zal die geheele
Na de door hem gereleveerde
Mocht
belang
echter een
in stellen,
spro-
lijst niet voorlezen,
feiten acht hij het overbodig
van sprekers mede-raadsleden er
dan is zo geheel voor hem disponibel.
Op een paar van deze vervalschingen meent
ker echter de aandacht te moeten vestigen.
Meel wordt veel vervalscht. In tarwemeel vond
Dr. Lam b.v. rogge-, mais-, rijst-, boekweit- en aard
appelmeel, verder aluin en schimmelsporen.
In boekweitemeel, mais-, rijst- en gerstemeel.
In brood werden gevonden water, aluin en schim
melsporen in koek aluin en arsenicum. In suikergoed
gipskoper, zink en aluin, in melksuiker zink, in
aardappelsuiker en siroop, arsenicum en lood, in drop
koper.
In gedroogde appelen vond dr. Lam zinkin
gemalen kaneel, gemalen hout, aardappelmeel, kleur
sel, ijzeroxyde, zand in kunstmineraalwater tin, koper,
lood en zink. Melk bevatte boorzuur, taptemelk,
water, kleurselnatuurboter, water, zeep, victoria-
en martinsgeel en vreemde vetten.
Zoo zou spreker tot in den treure kunnen doorgaan.
Het zal echter nu wel voldoende zijn gebleken dat
er mirakel wordt geknoeid. Spreker wil nu een
oogenblik do aandacht vragen voor een ander deel
van dr. Lam's artikel, n.l. dat deel, waarin uiteengezet
wordt, dat bij een goed ingerichten keuringsdienst het
aantal vervalschingen sterk vermindert. De knoeiers
hebben dus blijkbaar respect voor straf.
In 1893 waren van de 353 monsters 42 vervalscht
139(5
1894
1895
1896
1897
1898
1899
2703
2612
3892
5438
6519
18.2
12.3%
10.1
10.6 0
In 1900 waren van de 7293 monsters 8.6 vervalscht.
1901 „5813 9.3 7o
1902 7157 9.2%
Uit deze statistiek blijkt, dat het Rotterdamsche
keuringsbureau in eene behoefte voorziet en de win
keliers het onderzoek op prijs stellen.
Het aantal onderzochte monsters steeg van 353 tot
7157, het percentage vervalschingen daalde van
42 tot 9.2 Verder blijkt uit het artikel, dat
voor de volle melk het aantal ondeugdelijke monsters
van 18931902 daalde van 49 tot 5
Dr. Lam zegt hiervan
„Ziedaar een tastbaar resultaat, vooruitgang van
„de gemiddelde voedingswaarde van een zoo belang
rijk voedingsmiddel, een resultaat blijkbaar vau
„blijvenden aard."
En iets verder zegt hij
„Becijfert men nu de vermeerdering in voedings
waarde van volle melk door haar uit te drukken in
„de geldelijke waarde die zij vertegenwoordigt, dan
„leert een matige schatting, dat enkel de verhooging
„van het gomiddelde vetgehalte voor Rotterdam een
„jaarlijksche waarde vertegenwoordigt van ƒ120,000.—
„oen bedrag nu in voedingswaarde genoten, maar
„vóór do keuring terecht komende in de zakken der
„knoeiers. Niet alleen uit een hygiënisch, maar ook
„uit een sociaal-economisch gezichtspunt zijn dus de
„nuttige gevolgen aan te wijzen van de werking van
„den keuringsdienst, waardoor de eerlijke slijters eene
„billijke, het algemeen belang ten goede komende
„bescherming genieten."
Spreker is van oordeel dat uit hetgeen door hem is
aangevoerd gebleken is, dat er een grooto knoeierij
bestaat niet alleen, maar ook dat een flinke keurings
dienst zegenrijke gevolgen met zich brengt.
Waar nu op andere plaatsen in erge mate wordt
geknoeid, bestaat er geen enkele reden om aan te
nemen, dat dit in Leeuwarden niet het geval is. Wij
kunnen gerust aannemen, dat ook hier de volksver
giftiging op groote schaal plaats vindt.
Het groote gevaar is dit, dat naai' mate moor ge
meenten overgaan tot het inrichten van een keurings
dienst, naar diezelfde mate ook het gevaar vermeer
dert, dat de gemeenten, waar nog geen keuringsdienst
bestaat, overstroomd worden met ondeugdelijke voe
dingsmiddelen. En dit gevaar is in Leeuwarden niet
denkbeeldig, maar bestaat wel degelijk.
Hier is onlangs een filiaal opgericht van de groote
firma Simon de Wit.
Deze heer bleek een groote knoeier te zijn op dit
gebied, waar hij te Rotterdam voor de drie kanton
gerechten meermalen werd veroordeeld wegens
den verkoop van vorvalschte levensmiddelen.
Spreker durft dit gerust te zeggen, omdat hij het
zeker weet.
Nu hebben wij hier geen keuringsdienst, wel een
filiaal van S. de Wit, en waar men nu vroeger in
het Naauw, toen het hek er niet was, gevaar liep te
verdrinken, loopt men nu gevaar vergiftigd te worden.
Zt*r vele vrouwen, die moeilijk kunnen rondkomen,
moeten daar koopen, want het is er goedkoop.
Spreker zou die menschen willen toeroepen ga er
niet in.
Alle klassen der bevolking lijden onder dit euvel,
maar zooals het altijd gaat, de arbeidende klasse het
meest. Wie zal begrooten welke ziekten hierdoor
ontstaan Het weerstandsvermogen tegen ziekte ver
mindert enorm en eene verslapping van het ge
slacht moet het gevolg zijn. Het arbeidsvermogen
neemt af, de sterfte in het algemeen, die van kinderen
in hot bijzonder, neemt toe, tengevolge van het ge
bruik van slechte melk. Het rapport van de Amster-
damsche commissie, uitgebracht 17 Februari 1907
toont aan hoe op allerschandelijkste wijze met melk
wordt omgesprongen.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 29 October 1907. 221
Voortgezet op Woensdag 30 October.
Hieraan paal en perk te stellen is niet alleen wen-
schelijk, het is ook noodzakelijk. Er moet een stienge
keuring worden georganiseerd, opdat de gezondheids
toestand zoo gunstig mogelijk worde. Ook in het
belang der eerlijke winkeliers is een goede keurings
dienst. Als thans een knoeier tegen lagere prijzen
verkoopt, is dit schadelijk voor de eerlijke winkeliers.
Met genoegen las spreker in het verslag onzer
gemeente, dat de Gezondheidscommissie een open
oog heeft voor deze zaak. Waar nu deze commissie
in haar verslag neerschrijft, dat zij eene keuring op
de voedingsmiddelen wenschelijk acht, vertrouwt
hij, dat deze commissie thans aan zijne zijde zal staan.
Een enkel woord over de inrichting en het kosten-
bezwaar.
Wat de inrichting betreft, het bureau moet goed
zijn en er moeten goede deskundigen aan verbonden
worden. Bij verordening moet worden bepaald het
geen b.v. voorkomt in de betrekkelijke verordening
van Groningen, n.l.
„1. Het is verboden eet- en drinkwaren ter afle
vering te hebben, rond te brengen, in de gemeente
in to voeren, af te leveren of te doen afleveren, die
hetzij ondeugdelijk van samenstelling zijn, hetzij ten
gevolge van bederf, vermenging van schadelijke be-
standdeelen of eenige andere oorzaak in ondeugde
lijken toestand verkeeren.
2. Ieder, die eet- of drinkwaren ter aflevering
heeft, rondbrengt, in de gemeente invoert, aflevert of
doet afleveren, is verplicht deze aan een ambtenaar
van do politie of van den keuringsdienst van eet- en
drinkwaren op diens aanvrage onmiddellijk te ver-
toonen.
3. Elke overtreding dezer verordening, waarop
eene onherroepelijke veroordeeling is gevolgd of ter
zake waarvan de opgelegde boete is betaald, wordt
in een der plaatselijke nieuwsbladen bekend gemaakt,
met vermelding van den naam, het beroep en de
woonplaats van den overtreder, den aard der over
treding en de dagteekening van het proces-verbaal
en van het vonnis.
4. De zorg voor de handhaving dezer bepalingen
wordt opgedragen aan de ambtenaren van de politie
en van den keuringsdienst van eet- en drinkwaren.
Zij zijn verplicht van overtreding dier bepalingen
proces-verbaal op te maken en bevoegd de waren,
waarmede de overtreding is gepleegd, in beslag te
nemen.
Aan de in het eerste lid van dit artikel genoemde
personen en aan hen aan wie verder door den Raad
of Burgemeester en Wethouders de handhaving dezer
verordening zal worden opgedragen, wordt de last
verstrekt om, met inachtneming van de bepalingen
der wet van 31 Augustns 1853 (Staatsblad no. 83),
ondanks de bewoners (of eigenaars) alle gebouwen,
vaartuigen of afgesloten erven binnen te treden, ten
einde de nakoming van de voorschriften dezer ver
ordening te verzekeren.
De uitvoering van dezen last zal te allen tijde
mogen plaats hebben."
Deze bepalingen, benevens de volgende, zijn in eene
verordening op de keuring goed op haar plaats.
Spreker is van meening, dat in de latere verordening
op den keuringsdienst in onze stad dergelijke bepa
lingen moeten worden opgenomen.
De nu volgende is uit de verordening van Amsterdam:
„Die onderzoekingen kunnen ook geschieden op aan
vragen van ingezetenen dezer gemeente tegen tege
moetkoming in de kosten, volgens tarief en op voor
waarden, door den Raad bij afzonderlijke verordening
vastgesteld."
Tot zoover de inrichting, nu nog iets over de
kosten. Burgemeester en Wethouders hebben in de
Memorie van Antwoord op de kosten gewezen. Ook
spreker en zijne partijgenooten ontveinzen zich die
kosten niet. Hij heeft in 3 gemeenten geïnformeerd
en gevonden, dat in Groningen, waar het dit jaar
voor het eerst is ingevoerd, op de begrooting is uit
getrokken 2450.in Zaandam ƒ3555.en in Dord
recht 6000.Daar moet echter ƒ1500.af voor
eerste inrichting, zoodat de kosten 4500.bedragen.
Spreker heeft de eer de volgende motie in te dienen
de Raad spreekt de wenschelijkheid uit van de
oprichting van een gemeentelijk centraal bureau voor
de keuring van levensmiddelen, en noodigt Burge
meester en Wethouders uit, voorstellen dienaangaande
bij hem in te dienen.
De heer Beerends herinnert er aan, hoe voor een
paar jaar de gezondheidscommissie bij Burgemeester
en Wethouders heeft aangedrongen op de instelling
van een keuringsdienst op de melk. Dit denkbeeld
ontmoette bij Burgemeester en Wethouders zooveel
tegenstand, dat de gezondheidscommissie er niet toe
overgegaan is een algemeenen keuringsdienst te vragen,
die ook deze commissie wenschelijk acht.
Een goed ingerichte keuringsdienst kost veel geld.
Doch de toestand eischt noodig voorziening. De
kosten mogen niet afschrikken; op bescheiden schaal
is een proef te nemen, waardoor die kosten niet zoo
hoog behoeven te worden opgevoerd.
De instelling van een keuringsdienst op melk, vleesch
en viscli is urgent.
Zonder te kort te willen doen aan de feiten, door den
heer de Jong opgesomd, meent spreker toch te moeten
waarschuwen voor overdrijving.
De voorsteller der motie schildert den toestand in
wat al te schrille kleuren, door o. a. te zeggen, dat
ook te Leeuwarden dagelijks op groote schaal
volksvergiftiging plaats heeft.
Men zou waarlijk bevreesd worden te leven.
Het doet denken aan de baccillenvrees van enkele
jaren geleden. Toen vreesde men in alles te ontmoeten
de alle ellende aanbrengende bacteriën, nu zou men
bij het eten of drinken steeds moeten denken aan
vergiftiging.
Gelukkig is het zoover nog niet, de meeste knoeie
rijen bedoelen minderwaardige artikelen in den handel
te brengen, om zoodoende op oneerlijke wijze te
kunnen concurreeren en bovenmatige winsten te maken.
Dit raakt niet direct de gezondheids-kwestie, maar
meer de economische.
Spreker meende hierop even te moeten wijzen.
Ofschoon niet zoo zwartgallig als de heer de Jong,
acht hij den toestand verre van rooskleurig, hij onder
steunt dan ook krachtig de motie, want het is de
plicht van een gemeentebestuur zoowel voor de
beurzen als voor de gezondheid van zijn ingezetenen
te waken.
De heer Haverschmidt betuigt zijn instemming met
het denkbeeld van den heer de Jong, te meer daar
spreker bij de vorige begrooting ook over de zaak
gesproken heeft.
Burgemeester en Wethouders wijzen op de groote
kosten, maar daarop behoeft het plan niet af te stui
ten integendeel vinden de gemeentenaren die kosten
dubbel en dwars terug in de betere kwaliteit van
alle levensmiddelen.
De geheele dienst kost in Leiden 5000.in
Dordrecht zijn de kosten nog geringer.
Als illustratie deelt spreker nog mee, dat volgens
dr. van Raalte de kosten te Leéuwarden kunnen
worden gedekt door het bedrag, dat men voor het
water betaalt, dat met melk wordt vermengd.
De heer Baart de la Faille is intusschen ter ver
gadering verschenen.
