230 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 26 October 1909.
Voortgezet Woensdag 27 Octobor.
De beraadslaging wordt gesloten.
Het voorstel-Fransen wordt met 13 tegen 9 stem
men aangenomen.
Vóór stemmen de heerende Jong, Wilhelmij,
Lautenbach, G. W. Koopmans, Feddema, Fransen,
van Messel, Beucker Andrese, Zandstra, Berghuis,
Beekhuis, Tijsma en Feitz.
Tegen de heerenOosterhoff, J. Koopmans, Bur
ger, Hartelust, Komter, Menalda, Schoondermark,
Baart de la Faille en Haverschmidt.
Volgnos. 136-140 worden ongewijzigd goedgekeurd.
Volgno. 141. Uitkeering aan de waterleiding-maat
schappij in verband met de uitbreiding van het buizen'
net krachtens art. 7 der concessie-voorwaarden f 100.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Feddema doet opmerken dat het in den
laatsten tijd meermalen is voorgekomen dat het wator
uit de leiding roodachtig gekleurd was. Spreker zou
Burgemeester en Wethouders willen verzoeken bij de
waterleiding-maatschappij inlichtingen in te winnen,
of aan dit gebrek ook is tegemoet te komen.
De Voorzitter wil den heer Feddema deze toezegging
wel doen.
De beraadslaging wordt gesloten.
Volgnos. 148149 worden ongewijzigd goedgekeurd
Volgno. 149. Jaarwedde van deubeursmcester f 400.—.
De heer G. W. Koopmans zal binnen enkele dagen
een voorstel tot wijziging der betrekkelijke verorde
ning bij den Baad indienen.
Volgnos. 149152 worden ongewijzigd goedgekeurd.
Volgno. 153. Uitgaven ten behoeve van de exploitatie
van de gasfabriek f 425.292.31.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer van Mossel doet opmerken dat in de 3e
sectie het leedwezen is uitgesproken, dat de post van
20,000.zoo gebrekkig is gespecificeerd en dat deze
specificatie ten eenenmale onvoldoende is te achten. Het
antwoord van Burgemeester en Wethouders, datgeene
nadere specificatie kan worden gegeven, daar de loonen
der werklieden niet apart worden geboekt, heeft spreker
ten zeerste bevreemd. Spreker vraagt hoe het dan
mogelijk is dat men, waar die loonen niet geboekt
worden, aan dezen post van 20,000.is gekomen
Hij is van oordeel dat de verschillende loonen afzon
derlijk dienen te worden geboekt.
Verder vestigt spreker de aandacht er op dat onder
post I ook een post voorkomt van 8000.—, die
omschreven wordt met
Kosten van drukwerken, kantoorbehoeften, verf
waren, cokeszakken, vervloering van straten enz.
Spreker beschouwt deze combinatie ook hoogst eigen
aardig en verzoekt ook daaromtrent nader te worden
ingelicht.
De heer Lautenbach is in de sectie het lid geweest
dat over de kantooruren heeft gesproken, welke in
vergelijking met de andere gemeentelijke bureaux
onevenredig lang zijn. Op de gasfabriek is het kan
toor open tot 8 uur, op de gemeentewerken van 9 6, op
de secretarie van 95, bij de Bank van Leening van 96.
Zalerdags is het hier wat langer open, doch daarvoor
heeft het personeel een vrijen Woensdagmiddag.
Burgemeester en Wethouders hebben geantwoord dat
er eone wijziging in de administratie te wachten is
en dat bij die gelegenheid dit punt zal worden be
sproken. Verleden jaar nu is een gelijkluidende ver-
j klaring afgelegd.
Een absolute reden waarom het personeel langer
moet werken bestaat er niet. Men zou de opmerking
kunnen maken dat er een defect aan de gasleiding
kan komen bij den een of ander. Dit bezwaar is
opgeheven nu de stokersbaas bij de telefoon kan
komen. Spreker zou gaarne zien dat de belofte van
den Wethouder in een daad werd omgezet. Het gaat
j niet aan dat de belofte de kapstok wordt waaraan
's Baads wenschen worden opgehangen.
De heer Zandstra heeft bij de algemeene beschou
wingen gesproken over het verstrekken van goedkoope
cokes aan on- en minvermogenden. Hij zou te dezen
opzichte gaarne een voorstel willen indienen.
De Voorzitter geeft den heer Zandstra in overweging
daarmede te wachen tot volgno. 47 der inkomsten,
waar het voorstel meer eigenaardig bij te pas komt.
Do heer Zandstra zal aan dezen wenk gevolg geven.
De heer Fransen wil, naar aanleiding van de op
merking van den heer van Messel over het niet
specificeeren van het werkloon, een vraag doen.
Spreker vraagt of het waar is dat het loon niet
afzonderlijk wordt geboekt en of het tengevolge
daarvan niet op de loonlijst voor de Ongevallenwet
voorkomt.
De heer Haverschmidt wijst er op dat bij het in
werking stellen der watergasfabriek een product wordt
afgeleverd, het zoogenaamde menggas, dat laag in
prijs, maar uiterst gevaarlijk is.
De bedwelming door dit gas is eene vergiftiging
door kooloxyde, die eene vernielende uitwerking heeft
op het geheele organisme.
Spreker vraagt of in de gemeente aanwezig zijn
zuurstofapparaten en of het publiek weet waar die in
voorkomende gevallen te krijgen zijn.
Spreker stelt die vraag naar aanleiding van een
dezer dagen te Amsterdam voorgekomen feit.
De heer Oosterhoff wijst er op dat door de heeren
van Messel en Fransen een paar vragen zijn gedaan
naar aanleiding van den post van ƒ20,000.Burge
meester en Wethouders hebben medegedeeld dat die
niet nader te specificeeren is. De meening echter
van den heer Fransen, dat de loonen niet zouden
voorkomen op de loonlijsten, is niet juist. Het loon
van eiken werkman afzonderlijk is wel bekend en dit
bedrag komt op de loonlijst voor. Wat niet afzon
derlijk wordt geboekt dat zijn de loonen voor de
verschillende werkzaamheden. De vraag van den
heer van Messel, hoe men tot het bedrag van ƒ20.000.
is gekomen, is gemakkelijk te beantwoorden, n.l. uit
do bedragen van vorige jaren.
De 20,000.is eene schatting, die op de uitgaven
der vorige jaren is gebaseerd. Dat de som hooger
is dan andere jaren, vindt zijn oorzaak in het feit,
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 26 October 1909. 231
Voortgezet Woensdag 27 October.
dat er meer moet worden uitgegeven voor het
verwerken der grootere hoeveelheid cokes; terwijl
een deel van het buizennet op de exploitatiereke
ning van het volgend jaar zal voorkomen, n.l. de
nevenleiding,
Wat de post van 8000.aangaat, hieronder
worden alle uitgaven geboekt die niet in een speciale
categorie zijn onder te brengen als drukwerk, materiaal,
kosten van bestrating enz. Van al die posten is deze
verzamelpost het resultaat.
De heer Lautenbach heeft gesproken over de lange
kantooruren en dat de wijziging in de boekhouding
de kapstok zal worden waaraan ;s Baads wenschen
worden opgehangen. Spreker herinnert zich geen
belofte te dezen opzichte gedaan to hebben. Wel is
het mogelijk dat door hem is gezegd dat verandering-
in die uren bij eene wijziging in de boekhouding
misschien mogelijk zou zijn.
Met deze wijziging is men thans bezig en er moet
dus afgewacht worden hoe het met de werkzaamheden
loopt om te kunnen nagaan of deze in minder tijd
kunnen worden verricht of niet.
De heer Haverschmidt heeft gesproken over het
gebruik van watergas. Zoolang het kan wordt alleen
kolengas gestookt. Het gasverbruik neemt nu gaan
deweg toe en nu zijn b.v. 4 ovens niet voldoende,
5 echter te veel. Dan wordt de watergasfabriek aan
het werk gezet en zoo wordt in het ontbrekende
voorzien. Ook sprak dit raadslid van vergiftiging
door watergas. Met kolengas echter kan dit ook
wel gebeuren. In antwoord op de vraag omtrent
zuurstofapparaten kan spreker mededeelen dat er zulk
een apparaat op de fabriek aanwezig is.
De heer van Messel dankt den Wethouder voor-
diens inlichtingen. Het spijt hem echtor dat hij niet
bevredigd is. De wethouder Oosterhoff toch zegt
de post van 20,000.is uitgetrokken naar vroeger
uitgetrokken bedragen en dat er geene nadere specifi
catie mogelijk is. Spreker beweert dat men eerst tot de
zuivere samenstelling van eene dusdanigen post kan
komen, door de verschillende loonen afzonderlijk te
boeken en die te controleeren, wat toch in elke orden
telijke administratie plaats heeft.
Zoolang spreker geene nadere ophelderingen erlangt
zal hij zich als protest over de wijze van administratie,
tegen den post van 20,000.verklaren.
Wat de post van 8000.betreft, is het duidelijk
dat men hier verschillendo posten bij elkaar onder
gebracht heeft, die geheel niet bij elkander psssen.
Spreker vraagt waarom die verschillende zaken niet
afzonderlijk op de begrooting voorkomen, zooals bij
andere takken van dienst geschiedt, b.v. de veemarkt.
Indien spreker geene nadere inlichtingen krijgt zal
hij zich ook tegen dezen post verklaren.
De heer Haverschmidt is niet gerustgesteld door
het antwoord van den wethouder. Elke gasverbrui-
ker stelt zich aan het gevaar bloot. Het neerhalen
van een gaskroon, een gaskachel en nog veel meer
kan aanleiding geven tot gasontsnapping en één
zuurstofapparaat aan de gasfabriek is in geval van
bedwelming niet voldoende. Ze moeten evenals
brandbluschmiddelen hier en daar, in het ziekenhuis
of bij de politie aanwezig zijn.
Spreker heeft het middel zien toepassen op het
Schavernek bij eene bedwelming tijdens het leggen
van de gasleiding.
De heer Baart de la Faille had ook, naar aanlei
ding van de opmerking van den heer Haverschmidt,
een enkel woord willen spreken. Men is het wel al
gemeen eens dat gevaar voor gasvergiftiging niet
denkbeeldig is en dat het van belang is daaaaan
tegemoet te komen.
Beeds vroeger heeft de gezondheidscommissie
Burgemeester en Wethouders gewezen op de wen-
schelijkheid van het aanschaffen van zuurstofappara
ten, welke op verschillende plaatsen moesten worden
gedeponeerd b.v. aan de gasfabriek, aan het politie
bureau en aan het Ziekenhuis.
Overigens wil spreker er op wijzen, dat de heer
Haverschmidt het gevaar voor vergiftiging door
watergas, in vergelijking met gewoon lichtgas, wel
wat overdreven heeft voorgesteld. Wel heeft watergas
een hoog gehalte (naar hij meent 25 aan
kooloxyde, kolengas is daarmee ook ruim bedeeld
12'%).
Daarom moet het watergas tegenover kolengas
niet als zooveel gevaarlijker worden voorgesteld,
want beide zijn gevaarlijk.
Bovendien is het watergas met teerolie zoogenaamd
geparfumeerd, waardoor de aanwezigheid ervan ter
stond merkbaar is. Spreker sluit zich echter gaarne
aan bij den wensch van den heer Haverschmidt dat
op enkele plaatsen in de stad zuurstofapparaten
worden gedeponeerd.
De heer Schoondermark zou de aanwezigheid van
zuurstofapparaten ook zeer toejuichen.
De heer Baart de la Faille vergeet echter één
voornaam ding n.l. dat het middel erger zou kunnen
zijn dan de kwaal, indien zulk een apparaat in han
den van een leek komt.
De zuurstofinhalatie toch is niet onschuldig en
moet door een deskundige worden toegepast. Spreker
zou die apparaten dan ook niet graag in handen van
een leek zien. Hij vraagt of het niet beter zou zijn
dat de toestellen disponibel waren bij drie of vier
medici. Dc apparaten zijn niet zoo duur en spreker
begrijpt dan ook niet waarom de medici ze niet
hebben. De hulp van een medicus is in dergelijke
gevallen noodig.
De heer Baart dö la Faille, ofschoon hij het niet
volkomen eens is met den heer Schoondermark, dat
de aanwending dor zuurstofinhalatie gevaarlijk is,
acht het wenschelijk dat zij door een medicus wordt
toegepast. Men loopt in een verstikkingsgoval toch
in de eerste plaats naar een dokter en als deze weet
waar een zuurstofapparaat ter beschikking staat, zal
hij de gelegenheid waarnemen om er gebruik van te
maken.
De heer Haverschmidt, met verlof der vergadering
voor de derde maal het woord erlangende, merkt
nog op, dat bij het door hem vermelde geval heele-
maal geen docter te pas kwam de eene werkman
hielp den andere.
De heer Oosterhoff hoort tot zijn leedwezen van
den heer van Messel dat deze zal tegenstemmen als
de post niet nader gespecificeerd wordt. Dit is in
derdaad niet mogelijk. Spreker begrijpt echter niet,
waarom de heer van Messel thans, nu er eene wij
ziging in de administratie voor de deur staat, zoodat
de post een volgend jaar gespecificeerd zal worden
opgegeven, zal tegenstemmen, terwijl hij vroeger
altijd voor den post heeft gestemd.
De heer van Messel, met verlof der vergadering
voor de derde maal het woord verlangende, zegt,
dat hij wegens ongesteldheid het vorige jaar niet bij
do behandeling der begrooting togenwoordig was,