Ë££2
64.000.
7,500.—
6,000.—
14,200.—
45,000.—
12,000.—
29,000.
aan een andere
in Emmen, gemeenteschool, 4 lokalen 13,800.
Rotterdam, bijzondere school, 21
lokalen
in Puttershoek(Z.H.), bijzondere school,
3 lokalen
in Oldenzaal, bijzondere school, aan
bouw, 2 lokalen
in Assen, gemeenteschool, 3 lokalen,
onderwijzerswoning
in Rotterdam, gemeenteschool, 12
lokalen
in Almelo, bijzondere school, 6 lokalen
Leeuwarden, bijzondere school, 9
lokalen, teekenschool, bestuurskamer en
kamer voor hoofd der school
Men zal nu wol niet veronderstellen dat in al die
plaatsen slecht is gebouwd. Spreker meent uit deze
lijst te kunnen concludeeren, dat hier duur wordt
gebouwd.
De school in Rotterdam met 12 lokalen is uit een
ruime beurs gezet, gangen met steenen vloeren, borst
wering in de gangen van geglazuurde steen, in de
schoollokalen van tegels, in één woord, de school is,
ook uit een sanitair oogpunt, eerste klas ingericht
en aangenomen voor 41,000.Met het door de
gemeente te leveren betonwerk, de sanitaire artikelen,
gasleiding enz. komt zij op 45,000.De bijzon
dere school aan de Margaretha de Heerstraat te
Leeuwarden met 9 lokalen, teekenzaal, bestuurskamer
en kamer voor het hoofd der school kost ƒ29,000.
De Inspecteur heeft van deze school gezegd dat zij
degelijk was en een voorbeeld kon zijn voor andere
scholen.
Waar nu hier voor het bijbouwen van vier lokalen
met een gymnastieklokaal ƒ40,000.wordt gevraagd,
kan men, uit de vergelijking met de door spreker
genoemde scholen, gerust concludeeren dat dit bijzon
der hoog is. In geen enkele plaats kost een lokaal
meer dan 4000.Zelfs in Rotterdam, waar de
arbeidsloonen plus minus 40 °/0 hooger zijn dan
hier en de fundeering zooveel duurder is, komt men
niet boven die som.
De school in de Margaretha de Heerstraat kost
niet meer dan 3000.per lokaal. Spreker is daarom
van oordeel dat de Raad zoo'n belangrijke som als
hier wordt gevraagd, niet kan toestaan. Wanneer de
Wethouder van financiën ruim in het geld kon tasten
zou het wat anders zijn. Dit is niet zoo, want maar
al te dikwijls hebben wij gehoord hoeveel moeite het
kost om de begrooting sluitend te maken. Spreker
zou daarom voor de uitbreiding willen uittrekken
30,600.n.l. voor het gjunnastieklokaal ƒ7000.
meubelen en toestellen 3700.herstellingen enz.
aan het bestaande gebouw 3900.4 lokalen a
4000.is 16000.en daaraan nog 1400.
toevoegen om den Directeur der Gemeentewerken te
leeren gewennen langzamerhand tot zuiniger bouwen
over te gaan. Het is moeilijk dit in eens te kunuen
daarom moet het zachtjes aan worden geleerd
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 26 October 1909.
dat het geld, dat hiervoor wordt gebruikt, niet het
minst goed wordt besteed. De scholen toch moeten
goed zijn ingericht. Spreker zal over de bouwkosten
daarom niet spreken, maar wil een enkel woord in
het midden brengen over het te bouwen gymnastiek
lokaal. Dit zal wordon gebouwd als dat bij school
no. 7. In Maart j.l. nu heeft de Raad Burgemeester
en Wethouders een crediet verleend om een proef te
nemen met het gymnastiekonderwijs, van welke proef
den Raad het resultaat zal worden medegodeeld.
Men loopt dus, nu de proef nog niet geëindigd is, te
hard van stal met nu reeds een gymnastieklokaal te
i willen bouwen.
De heer Fsddema wijst er op, dat èn de Commissie
van toezicht op het Lager Onderwijs èn die voor
i Openbare Werken, beide de opmerking hebben gemaakt,
i dat de schoolbouw, zooals die door Burgemeester en
Wethouders werd voorgesteld, duur was.
De Commissie voor openbare werken heeft gemeend
dat de werksterswoning achterwege kon blijven.
Dit idéé is door Burgemeester en Wethouders over
genomen, tengevolge waarvan de begrooting is ver
laagd kunnen worden. Ook heeft deze commissie
gewild dat het gymnastieklokaal niet zou worden
gebouwd. De heer Zandstra heeft de gronden daar
voor, die spreker tot de zijne zou willen maken,
aangegeven. De lessen in de vrije- en ordeoefeningen
kunnen bovendien elders worden gegeven. Voor het
overige is spreker het geheel met den heer Fransen
eens, waar deze zegt dat het bouwen duur is. Dit
kan o.a. blijken uit den bouw der school aan de
Margaretha de Heerstraat, welke best is en ƒ3000.
per lokaal heeft gekost. De gemeente kan ook vol
staan met lokalen van 3000.Bovendien kunnen
deze lokalen desnoods nog goedkooper worden ge
bouwd. want zij hebben één muur minder, omdat de
bijbouw tegen de bestaande school wordt geplaatst.
Waarom deze schoolbouw te duur is, valt zoo maar
niet één, twee, drie te zeggen, men zou zelf een
begrooting in elkaar moeten zetten en daarbij rekening
houden met persoonlijke inzichten. Die van den
Directeur der Gemeentewerken zijn niet te misprijzen,
maar der gemeente komen zij duur te staan. Spreker
heeft van dezen hoofdambtenaar eens gehoord dat
hij plannen maakt naar zijn eigen goeddunken, dat
hij van het eindcijfer wel kennis neemt, maar dat de
Raad voor de dubbeltjes moet zorgen. En wijl
spreker en zijne medeleden hier zitten ook als ver
tegenwoordigers van die menschen, die hunne belasting
betalen met een traan in het oog, zal hij daarom dan
ook het voorstel van den heer Fransen warm steunen.
van werken moet men ook
wijze
gewennen.
Spreker stelt daarom voor
aan Burgemeester en Wethouders voor uitbreiding
van en het doen van enkele herstellingen aan ge
meenteschool no. 6, in hoofdzaak volgens de over
gelegde plaunen en na het aanbrengen van de noodige
bezuinigingen een crediet te verleenen van 32,000.
Spreker doet dit voorstel, geheel overtuigd zijnde,
dat dit bedrag ruim voldoende is om de noodige uit
breiding aan school 6 te doen gelijk is voorgesteld.
De heer Zandstra kan, als er van schoolbouw sprake
is, over de kosten slecht oordeelen. Hij is echter
altijd huiverig af te dingen op sommen, die voor
schoolbouw besteed worden, want hij is vast overtuigd
De heer Tijsma geeft te kennen dat het amende
ment van den heer Fransen zijn sprekers
volkomen instemming heeft. Alleen zou hij ook nog
het gymnastieklokaal willen schrappen, dus de som
nog met 7000.verminderen en haar brengen op
25000.—.
De heer G. W. Koopmans beroept zich op het
friesche spreekwoord 't is mei sizzen net to dwaen.
Zoo is het ook hier. Van Burgemeester en Wet
houders hoeft spreker nog geen verdediging gehoord.
Wanneer hij de beide practizijns hoort, kan er voor
minder worden gebouwd. Hij vraagtis het dan
degelijk werk? Wanneer spreker baas was zou hij
zeggende beide hoeren moeten het maar klaar
maken. Wanneer hij van Burgemeester en Wethou
ders dan ook geen verdediging hoort, wordt het zeer
verleidelijk om met den heer Fransen mee te gaan.
De heer Baart da la Faille zou hetzelfde willen
zeggen. Het moerendeel der leden van den Raad
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad
van Leeuwarden van Dinsdag 26 October 1909. 215
zijn leeken op het gebied van de bouwkosten. Wan
neer men de cijfers van den heer Fransen hoort,
welke door die van het voorstel van Burgemeester
en Wethouders aanmerkelijk worden overschreden,
rijst de vraag waar ligt het toch aan dat de plannen
van den Directeur der Gemeentewerken zoo kostbaar
zijn? Wanneer evenwel de Raad op het denkbeeld
van den heer Fransen ingaat, een zeker bedrag
voteert en de Directeur der Gemeentewerken zegt
ik kan het er niet voor doen als ik minder moet
besteden is mijne verantwoordelijkheid niet gedekt,
dan is het ontzettend moeilijk van de begrooting af
te Avijken. Spreker zou gaarne van Burgemeester en
Wethouders eene verdediging van deze voorstellen
hooren, omdat de Raad overigens genegen zal zijn
den Directeur van Gemeentewerken, die hoofdambte
naar is, het crediet te geven, waarover deze meent
te moeten beschikken.
Spreker hinkt nu op twee gedachten. Aan den
eenen kant staat het denkbeeld van den heer Fransen,
dat spreker met bolangstelling heeft gehoord, aan
den anderen kant het voorstel van Burgemeester en
Wethouders.
De heer Schoondermark zal over de financiëele zijde
der kwestie niet spreken, maar wenscht eene opmer
king te maken naar aanleiding van de hoxiding der
Commissie voor de openbare werken.
Het voorstel is haar toegezonden om advies. Zij
is echter als het ware den Raad vooruitgeloopen door
te beweren dat een gymnastieklokaal niet noodig is.
Spreker had liever gehad dat zij gezegd hadwij
zijn als leden van den Raad tegen een gymnastiek
lokaal, maar beslist de Raad er een te hebben, dan
is het beter het op deze wijze te bouwen. Dan had
de Raad ten minste iets, nu heeft hij geen advies.
Het kan toch geen advies geven worden genoemd als
de Commissie eenvoudig beweert dat zij er tegen is.
En naar aanleiding van het voorstel zelf om geen
gymnastieklokaal te stichten bij school 6, veroorlooft
spreker zich op te merken, dat het op deze wijze voor
Burgemeester en Wethouders onaangenaam werken
is. Burgemeester en Wethouders hebben, na her
haalde klachten uit den Raad, uiteengezet, dat het
gymnastiekonderwijs niet deugt en hebben een plan
de campagne kenbaar gemaakt om met den Raad mee
te gaan.
Nu moet in de eerste plaats aan elke school wor
den onderwezen vak j. De Raad heeft in de veror
dening opgenomen, niet vak j, maar gymnastiek, niet
voor alle klassen, maar alleen voor de hoogste. Dit
onderwijs wordt niet gegeven aan de scholen zelf.
Het wordt b.v. voor school 1 gegeven in een gebouw
gelegen in de Zak. Zoo is do toestand, den Raad
bekend. Nu trachten Burgemeester en Wethouders
eene reorganisatie in het leven te roepen, die de ge
meente niets kost, en waardoor het gymnastiekonder
wijs in orde komt. In Amsterdam heeft o.a. hetzelfde
plaats. Burgemeester en Wethouders willen aan elke
school een gymnastieklokaal. Dit lijkt duur, het is
goedkoop.
Als de toestand blijft zooals die is zullen er aan
school 6 na verbouwing 24 uur gymnastiek moeten
worden gegeven voor 30.per lesuur ƒ720.
Alleen de hoogste klassen krijgen dan gymnastiek
zonder toezicht want een onderwijzer van de eene
school geeft les aan een andere op uren buiten
schooltijd, zoodat controleeren is uitgesloten. Elk
gymnastieklokaal kost 7000.Hieraf 1/i deel voor
het Rijk, blijft over 5250.Berekende rente 4 °/q
en aflossing 21/2 °/0 dan wordt dit 342.25. Hierbij
200.voor bij-acten voor twee onderwijzers. De
kosten bedragen dan totaal 542.25. Nu kost het
720.Do gemeente wint dan, behalve in kosten
ook dit, dat er beter les kan worden gegeven. De
laagste klassen kunnen dan les krijgen in vak j, de
twee hoogsten in gymnastiek. Dus men krijgt een
betere regeling met minder kosten. Als spreker ooit
gedacht had een pluimpje te zullen krijgen, dan had
hij het nu verwacht. De Raad heeft Burgemeester
en Wethouders toch toegestaan dezen weg op te gaan,
deze doen hun best eene goede regeling te krijgen
zonder dat het geld kost en nu de zaak halfweg is
zullen dezelfde menschen die plannen klakkeloos neer
werpen Spreker blijft er bij dat het op deze wijze
onaangenaam werken is.
De heer Baart de la Faille doet opmerken dat de
wethouder Schoondermark een lans heeft gebroken
voor het behoud van het gymnastieklokaal. Spreker
wil den heer Schoondermark gaarne het pluimpje
geven wat deze wenscht, maar hij doet opmerken,
dat nu nog slechts alleen is bestreden het amendement-
Tijsma om het lokaal te doen vervallen en de mee
ning van de commissie voor de openbare werken.
Spreker zou ook gaarne door Burgemeester en Wet
houders geantwoord zien op de bezwaren en de
cijfers, door den heer Fransen genoemd. De heer
Schoondermark heeft wel gezegd, dat hij zich niet
in de appreciatie van de cijfers zal begeven en dit
is gemakkelijk, maar dan tast de Raad in het duister.
Spreker zou dan ook gaarne de meening van Burge
meester en Wethouders omtrent de begrooting van
den Directeur der gemeentewerken vernemen.
Spreker vindt hiervoor te meer aanleiding, omdat
Burgemeester en Wethouders niet geschroomd hebben
eene vermindering der begrooting voor te stellen
voor het gymnastieklokaal, omdat hun deze te hoog
voorkwam.
Hij wil gaarne weten waarom Burgemeester
en Wethouders geen termen hebben kunnen vinden
om voor den geheelen aanbouw een verlaagd cijfer
voor te stellen.
De Voorzifter geeft te kennen dat van Burgemeester
en Wethouders niet kan worden geëischt dat zij het
eindcijfer hunner begrooting voor dezen bouw zullen
verdedigen. Zij hebben aan den Raad eene zeer
gedétailleerde begrooting overgelegd, waaruit men
zien kan hoe zij aan hun eindcijfer zijn gekomen
alle benoodigde hoeveelheden materialen zijn daarin
opgenomen, met vermelding van de eenheidsprijzen
dier materialen. Op den heer Fransen zou nu de
plicht rusten om hier aan te toonen welke materialen
op die begrooting ten onrechte, of tot te groote
hoeveelheid, of van te kostbare soort zijn uitgetrokken
en van welke de eenheidsprijs te hoog is berekend.
Eerst dan kan men met dat lid debatteeron en daar
over sprekenmaar het eindcijfer te willen laten
verdedigen door Burgemeester en Wethouders en zelf
geen afkeuring der détails hunner begrooting willen
laten hooren, schijnt spreker een onmogelijke eisch.
Trouwens het feit dat deze voordracht op 's Raads
tafel ligt, is voldoende bewijs dat Burgemeester en
Wethouders de verantwoordelijkheid voor do over
gelegde begrooting op zich hebben genomendie
voordracht zou hier niet gekomen zijn, zoo omtrent
het eindcijfer der begrooting nog geen overeenstem
ming was verkregen, getuige de overwegingen, dio
gegolden hebben en de bezwaren, die gemaakt zijn
ten opzichte van het te stichten gymnastieklokaal.
Waar nu bovendien de begrooting is gesplitst in drie
deelen, te wetende kosten voor de 4 nieuw te
bouwen lokalen, voor het nieuw te bouwen gymnas
tieklokaal en voor de veranderingen aan het bestaande
gebouw, schijnt het spreker toe dat het den heer
Fransen niet moeilijk kan vallen tegen een dier
onderdeelen zijne bezwaren in cijfers om te zetten.
De heer van Kessel meent dat de debatten over