8. Voorstel can Burgemeester en Wethouders om aan
het Rijk in gebruik af te staan een gedeelte ran het
terrein vóór de Ambachtsschoolvoor het plaatsen ran
barakken ten behoeve van de legering van militairen.
180 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 28 September 1915.
van het door ons ingewonnen rechtskundig advies
F voor te stellen te besluiten:
in rechte te vorderen de ontbinding van de met
Dirk Oldernian te Leeuwarden gesloten overeen
komst, d.d. l(i November 1914, waarbij hem de wo
ning Noordvliet No. 281 is verhuurd, met vergoe
ding van kosten, schaden en interessen en de ont
ruiming door hem van die woning.
Met algemeene stemmen wordt besloten over
eenkomstig het voorstel van Burgemeester en Wet
houders.
Dit voorstel luidt als volgt:
Van den Commandant van het Xle depotbataljon
alhier bereikt Burgemeester en Wethouders de nte-
(ledeeling dat, nu in October en November a.s. op
nieuw landstormplichtigen alhier in garnizoen ko
men, de bestaande gebouwen geen voldoende gele
genheid bieden om de onder de wapenen komende
manschappen onder dak te brengen. Daarom zullen
barakken gebouwd moeten worden voor de legering
van ongeveer 500 man. Met het oog op de militaire
eischen is, na overleg met den directeur der ge
meentewerken, voor dat doel alleen geschikt ge
bleken het sportterrein aan de Emmakade N. X.,
gelegen tussehen de ambachtsschool en de Pieter
Eeddesstraat eenerzijds en de Claes Boekes Balck-
straat en de Vredeman de Vriesstraat anderzijds.
Van dit terrein wordt daarom liet oostelijk ge
deelte door genoemden Commandant voor het Rijk
kosteloos in gebruik gevraagd.
Wij mcenen dat hiertegen het gemeentebelang
zich niet verzet. Integendeel zijn wij van oordeel,
dat er zelfs een belang der gemeente en van hare
ingezetenen, die daardoor van inkwartiering ver
schoond zullen blijven, bij betrokken is, om ertoe
mede te werken dat de voor het hier aanwezige gar
nizoen bestemde landstormplichtigen in de gemeen
te komen en voor hen een behoorlijk onderdak
wordt gemaakt.
Derhalve hebben wij de eer 1 voor te stellen te
besluiten:
aan het Rijk tot wederopzeggens toe, zonder be
taling van vergoeding, tijdelijk in gebruik al te
staan een oppervlakte van ongeveer >0 M"„ de
juiste grootte nader in overleg met den Directeur
der gemeentewerken aan te wijzen, van het sport
terrein bij de Emmakade N. X. en wel het oostelijk
gedeelte daarvan, gelegen tussehen de Pieter Eed
desstraat, de Claes Boekes Balekstraat en de Vre
deman de Vriesstraat, om daarop voor 's Rijks re
kening te bouwen barakken voor de legering van
manschappen, onder gehoudenheid dat daartoe het
terrein op kosten van het Rijk wordt in orde ge
maakt, dat alle onderhoud gedurende liet gebruik
te diens laste is en het terrein na opzegging wat
ten minste één maand te voren moet geschieden
binnen een maand ontruimd en opgeleverd moet
zijn ten genoegen van Burgemeester en Wethou
ders en oj) 's Rijks kosten.
Met algemeene stemmen wordt besloten over
eenkomstig het voorstel van Burgemeester en Wet
houders.
Voorstel van Burgemeester en Wethouders om ten
behoeve van de oefeningen van den vrijtcilligen landstorm
gedurende twee avonden elke veertien dagen in gebruik
af te staan de gymnastieklokalen in de St. A nthonij
st raat en in het Nieuw straatje.
Dit voorstel luidt als volgt:
Aan ons is overgebracht een mondeling tot den
Burgemeester gericht verzoek van den Comman
dant der afdeeling Leeuwarden van den vrijwilli-
gen landstorm om eenmaal in de 14 dagen voor het
houden van militaire oefeningen des rijdags-
avouds van 810 uur kosteloos twee gemeentege-
bonwen te mogen gebruiken.
L)it verzoek kunnen wij volkomen ondersteunen.
Hierbij is een algemeen belang betrokken, dat voor
al in de tegenwoordige omstandigheden ook van ge
meentewege dient te worden bevorderd. En dit kan
te gereeder geschieden nu verscheidene ingezete
nen geheel belangeloos en onverplicht zich zelf en
hun tijd beschikbaar stellen om zich voor militaire
doeleinden te oefenen. Daarom bestaat er mede aan
leiding de gebouwen kosteloos ten gebruike te ge
ven, terwijl de uitgaven voor verlichting en schoon
houden, welke in verband met het weinige gebruik
niet hoog zijn, voor rekening der gemeente geno
men kunnen worden.
Na den Directeur der gemeentewerken te hebben
gehoord, kunnen voor het beoogde doel worden
aangewezen de gymnastieklokalen nos. 2 en 5.
ij geven 1' derhalve in overweging te besluiten:
Burgemeester en Wethouders te machtigen ten be
hoeve van de afdeeling Leeuwarden van den vrij
willige n landstorm voor het houden van militaire
oefeningen, tot wederopzeggens toe, zonder beta
ling van vergoeding, éénmaal in de 14 dagen ten
gebruike af te staan de gymnastieklokalen no. 2 in
liet Nieuwstraatje en no. 5 in de St. Anthonystraat,
alsmede om de daarvoor te maken kosten van ver
lichting en schoonhouden van die lokalen ten laste
der gemeente te brengen.
De beraadslaging wordt geopend.
Den heer Zandstra verwondert het, dat Burge
meester en Wethouders dit verzoek zoo gul hebben
ontvangen. Een schriftelijk verzoek is niet ingeko
men. Alleen mondeling is gevraagd de school te
mogen gebruiken en de toezegging gedaan. Niet al
len verzoeken komt dit over. Spreker zal er echter
geen bezwaar tegen maken, als ook andere veree-
nigingen in dezelfde gunst mogen deelen.
De Onderwijzers Propaganda Club, die zich ten
doel stelt de kinderen op de hoogte te helpen met
de nadeelige gevolgen van het alcoholgebruik, een
zeer nuttig maatschappelijk werk, heeft tot den
laatsten cent moeten betalen. Hier behoeft niets te
worden betaald. Spreker herhaalt er niet tegen te
hebben, als men de arbeiders maar van dezelfde
voordeden laat profiteeren. Hij zou willen dat er
in de gebruikte lokalen een lijst werd opgehangen,
waarop de gebruikers aangegeven staan. Dan weet
men wie voor veroorzaakte schade verantwoordelijk
is, en mede om clandestien gebruik van de scholen
te voorkomen.
De Voorzitter heeft volstrekt geen toezegging ge
daan dat de lokalen kunnen worden gebruikt. Toen
hem er naar werd gevraagd, zag hij geen nut in een
schriftelijk verzoek en heeft hij gezegd het bij den
Raad te zullen overbrengen; of een verzoek toch
schriftelijk of mondeling wordt gedaan, is gelijk.
Burgemeester en Wethouders kunnen zeil de loka
len niet beschikbaar stellen. Het geldt hier een bij
zonder geval en Burgemeester en Wethouders wil
len dit o)> deze manier ook niet als regel. De bedoe
ling van dit voorstel is dan ook niet om terug te
komen op den tot dusver gevolgden regel.
De lieer Zandstra zegt dat men over de waarde
van het korps verschillend kan oordeelen. Voor
spreker en zijne partijgenoot en heeft het echter
geen bet eeken is en, daar van het korps geen vergoe
ding voor vuur en licht wordt gevraagd, zullen zij
tegen stemmen.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 28 September 1915. 181
De beraadslaging wordt gesloten.
Met 19 tegen 5 stemmen wordt besloten overeen
komstig liet voorstel van Burgemeester en Wethou
ders.
Vóór stemmen de heeren: Schoondermark, Oos
terhof f, de Vos, Lautenbach, Berghuis, Cohen,
Tulp, Peletier, Fransen, van Weideren baron Hun
gers, Menalda, van Sloterdijek, H. P. de Haan, Ha-
verschmidt, J. Koopmans, Binnerts, Beekhuis,
Vonek en Attema.
Tegen de heeren: Tiemersma, Zandstra, Hiem-
stra, van de Vall en Schaafsma.
De Raad gaat in comité-generaal ter behandeling
van:
10. het eerste suppletoir kohier van den Hoofdelijken
Omslag, dienst 1015, en
11. het rapport der commissie voor de reclames om
trent een bezwaarschrift in beroep tegen een aanslag in
den Hoofdelijken Omslag, dienst 1914.
Na heropening wordt het eerste suppletoir ko
hier vastgesteld met een totaal der verhoudingscij-
fers van 474.204 en een totaal der aanslagen van
12.343,625.
12. Prae-advies van Burgemeester en Wethouders in
zake het schrijven van Gedep. Staten, betreffende, de toe
treding der gemeente tot den provincialen keuringsdienst
van levensmiddelen en andere waren (bijlage no. 22.)
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Vonck brengt in herinnering dat Dr.
doester den 3e Maart 1915, in eene vergadering van
Burgemeesters en secretarissen van Friesehe ge
meenten, eene rede heeft gehouden over de wen-
schelijkheid van aansluiting aan den Provincialen
keuringsdienst. Hij eindigde met deze woorden:
„Ongetwijfeld ben ik dan ook van oordeel dat elk
„gemeenteraadslid, die zijn verantwoordelijkheid
„dekken wil, zijn stem moet uitbrengen ten gunste
van aansluiting aan den provincialen keurings
dienst".
Voor zoover die woorden gericht zijn tot de be
stuurders der gemeenten die er geen keuringsdienst
op na houden, wenscht spreker die ten volle te on
derschrijven. Tegenover de leden van den Raad van
Leeuwarden evenwel staat de zaak eenigszins an
ders. Rustig kunnen zij de voor- en nadeelen over
wegen en diensvolgens handelen. Xoo deden Bur
gemeester en Wethouders en tot zijn groote voldoe
ning heeft spreker gezien dat zij termen hebben ge
vonden om te adviseeren tot aansluiting. Het komt
hem echter voor dat op één der voordeelen niet de
noodige klemtoon is gelegd en gaarne wil hij daar
op nog even de aandacht vestigen.
Onder de verschillende voedingsmiddelen, die de
keuringsdienst onderzoekt, is er één groep berucht
om de gevaren voor leven en gezondheid die zij
voor den verbruiker kan opleveren. liet is de groep
der zuivelproducten en daarvan in hoofdzaak de
melk. In de eerste vergadering van dit jaar heeft
spreker trachten aan te toonen dat onze dienst met
den besten wil niet in staat is te voldoen aan de op
dracht om de verbruikers voor dat gevaar te vrij
waren. Zonder ook maar iets te kort te doen aan de
praestaties van den dienst in zake het onderzoek
naar bacterieele verontreinigingen, wil spreker er
op wijzen dat onmogelijk alle aangevoerde melk
aan het onderzoek kan worden onderworpen; dat
de veranderingen die in besmette melk optreden,
pas duidelijk aan het licht komen, als de ziekte in
zekere mate is voortgeschreden; dat het gevaar
voor besmetting niet afhankelijk is van het kwan
tum smetstof, maar van de meerdere of mindere
vatbaarheid voor besmetting, en juist de kinderen
en herstellende zieken, voor wie de melk het hoofd-
voedsel is, het meest vatbaar zijn en ten slotte dat
het alleen na een omslachtig en tijdroovend onder
zoek mogelijk is de bron der besmetting op te spo
ren. Deze overwegingen nu laten maar één conclu
sie toe: dat er veel onheil kan zijn aangericht alvo
rens die bron is geëlimineerd. Hel aangrijpingspunt
ligt dan ook inderdaad elders n.l. in de boerderij
zelf. De stallen dienen aan bepaalde eischen te vol
doen. Voor een paar dagen heeft spreker inzage ge
kregen van het verslag van den keuringsdienst der
gemeente Deventer over 1914. Als liet spreker
wordt vergund zal hij daaruit een paar regels voor
lezen om te doen zien hoe het daarmede somtijds
gesteld is. Er staat n.l.:
„deze slecht ingerichte en zeer vervuilde stallen,
„waarvan in sommige een verpestende stank
„heerscht, zijn hier in Deventer de plaatsen waar
..de melk liet voedingsmiddel en ook dikwijls het
„geneesmiddel voor zuigelingen, zwakken en zieken
„wordt gewonnen".
Verder dient er voor gewaakt dat alle melk van
zieke dieren buiten de consumptie wordt gehouden
en moet de toegang tot den stal worden ontzegd
aan ieder die of zelf lijdende is aan eene besmette
lijke ziekte öf in wiens gezin eene besmettelijke
ziekte heerscht.
Deze beide maatregelen kunnen worden doorge
voerd als de schade wordt vergoed. Bovendien is
zindelijke behandeling der melk en van alles waar
mede de melk in aanraking komt, een absoluut
vereischte.
Toezicht dus en wel een zeer streng toezicht op
de melkerijen.
Waar nu de macht der gemeente eindigt aan
haar grenzen, is het duidelijk dat een stedelijke
keuringsdienst in haar taak moet te kort schieten.
Geheel anders wordt de toestand hij aansluiting
aan den Provincialen keuringsdienst van allo Frie
sehe gemeenten, dus ook van die, waaruit Leeu
warden de melk recruteert.
Immers dan worden de provinciale ambtenaren,
met de keuring belast, tevens aangesteld tot ge
meentelijke keurmeesters en hun het recht verleend
op alle stallen een behoorlijk toezicht uit te oefenen.
Op grond van de gemeentelijke verordening toch
krijgen zij de bevoegdheid alle woningen bin
nen te treden, waar eet- of drinkwaren worden be
reid of verkrijgbaar gesteld. Spreker begrijpt dat
het nog wel eenigen tijd zal duren voor dat die
ambtenaren doordrongen zullen zijn van de gewich
tige taak, die hen wacht maar de weg is gebaand
en die weg moet nu worden betreden.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met algemeene stemmen wordt besloten over
eenkomstig het voorstel van Burgemeester en Wet
houders.
13. Prae-advies van Burgemeester en Wethouders op
een schrijven van Gedeputeerde Staten omtrent de tram-
verbinding Leeuwarden—Suameer
Hierbij komt in behandeling het adres der veree-
niging „Zwembad Groote Wielen".
Dit prae-advies luidt als volgt
Gedeputeerde Staten van Friesland hebben bij
brief van 22 Juli 1.1. verzocht Uwe zienswijze te
mogen vernemen omtrent een in afschrift overge
legd schrijven van den Raad van Toezicht op de
Spoorwegdiensten aan dat college. In deze laatste
missive wordt door den Raad van Toezicht aan Ge-
