336 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 27 November 1917
Voortgezet Woensdag 28 November 1917.
nas ten alcohol is aangeboden en anders niets. Men
zal spreker toestemmen dat het als een tang op een
varken slaat, daarbij uitsluitend alcohol te presen-
teeren. Hij hoopt dat Burgemeester en Wethouders
daarmee in het vervolg rekening zullen houden. Er
zijn gelukkig ook personen, die geen alcohol ge
bruiken.
De Voorzitter zal er om denken, dat er in het ver
volg iets anders bij wordt gepresenteerd.
De beraadslaging wordt gesloten.
Yolgno. 329 wordt onveranderd vastgesteld.
De heer Beekhuis is intusschen weer ter vergade
ring verschenen.
Volgnos. 3303öl worden onveranderd vastge
steld.
Volgno. 352. Kosten van het nemen van maatregelen
in verband met den oorlogstoestand f 500.000.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Nyholt zegt dat dit een eigenaardige post
is. Burgemeester en Wethouders zal hiermee een
blanco erediet worden verstrekt voor distributie-
maatregelen. Spreker koestert geen wantrouwen te
gen het college, maar hij meent dat de Raad mede-
zeggingschap moet houden. Hij meent dan ook dat
het goed is dat Burgemeester en Wethouders dezen
post terugnemen en hem splitsen in twee deelen, n.l.
kosten van maatregelen ingevolge de Distributie-
wet en een nieuw artikel, waaruit de andere kosten
als die voor toeslag op gas, turf enz. kunnen wor
den bestreden.
In de Memorie van Antwoord wordt gezegd dat
het gevolg zal kunnen zyn dat meermalen zaken,
die spoed eischen, vertraging zullen ondervinden.
Dat is niet sprekers bedoeling en ook niet om het
erediet, aan Burgemeester en Wethouders toe te
staan, te beperken. Het is alleen om den Raad ceni-
ge zeggingschap te geven omtrent de wijze van
besteding. Spreker wil daarom den post splitsen in
een post van 450.000 voor kosten van maatrege
len ingevolge de Distributiewet en de rest, 422.650
kosten van maatregelen in verband met den oor
logstoestand, andere dan die ingevolge de Distribu
tiewet, voor zoover daartoe bij raadsbesluit mach
tiging is verleend.
De Voorzitter heeft tegen dit denkbeeld geen be
zwaar. Als het belangrijke zaken betreft komen
Burgemeester en Wethouders toch bij den Raad.
Hij denkt daarom dat het beter is de rest naar
„Onvoorzien" over te brengen.
De heer Nyholt is daar niet voor. Wanneer toch
eene rechtstreeksche betaling moet plaats hebben
uit den post „Onvoorzien", moet die eerst door Ge
deputeerde Staten worden goedgekeurd. En dat
kost tyd.
De Voorzitter herhaalt dat Burgemeester en Wet
houders tegen de splitsing geen bezwaar hebben.
Het komt spreker evenwel voor dat de tweede post
een bedekte onvoorzienpost is. Nu kunnen Burge
meester en Wethouders handelen naar omstandig
heden. Wordt de post gesplitst dan moet er eerst
een raadsbesluit worden afgewacht. Hij vreest dat
een splitsing als de heer Nijholt bedoelt, bij Gede
puteerde Staten bezwaar zal ontmoeten.
De heer Hieinstra (wethouder) gelooft dat niet.
Het eenige verschil is dat er nu eerst een raads
besluit moet worden genomen. De post blijft toch
voor hetzelfde doel op de begrooting.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met algemeene stemmen wordt besloten overeen
komstig het voorstel van den heer Nyliolt.
Volgno. 352 wordt aldus gesplitst vastgesteld.
Volgnos. 353355 worden onveranderd vastge
steld.
Hoofdstuk XV „Onvoorzien" wordt aangehouden
tot de afhandeling der Inkomsten.
De Voorzitter deelt mede, dat er een fout staat in
volgno. 265. Daar is het volle bedrag uitgetrokken
voor het symphonieorehest. Dit moet dus worden
uitgetrokken op 5500.—
De heer Hieinstra (wethouder) heeft geen be
zwaar daartegen. Als de 10.500.— evenwel zoo
zonder meer waren uitgetrokken zon het kunnen
worden beschouwd als een raadsbesluit om f)]> het
besluit ten opzichte van het symphonieorehest te
rug te komen. Spreker constateert dat, als het be
sluit van Gedeputeerde Staten door de Kroon
wordt vernietigd, de Raad de bedoeling heeft uit
gesproken om de 10.500.weer naar den betrek-
kelijken post over te brengen.
Aan de orde zijn de Inkomsten.
Volgnos. 14 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 5 wordt vastgesteld op 582.000.
Volgnos. 628 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 29. Huur of pacht van land of landgoede
ren f31000.—
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Dyks.tra wil naar aanleiding van dezen
post iets onder de aandacht van Burgemeester en
Wethouders brengen. Het betreft het in cultuur
brengen van weiland. In de sectie heeft spreker op
gemerkt dat de gemeente zooveel mogelijk moet
meewerken om het tekort aan voedsel en peul
vruchten te verkleinen. Dit is het vraagstuk
van den dag. Het is nu sprekers bedoeling
daarvoor te pleiten. Dit is echter een vraagstuk,
dat met de noodige voorzichtigheid moet worden
behandeld. Spreker kan zich niet vereenigen met
de korte speech over het in exploitatie brengen van
boereplaatsen, melkvoorziening etc. Het antwoord
daarop acht spreker niet voldoende. Hij zou Bur
gemeester en Wethouders willen vragen of zij. na
alles, wat daarover reeds gesproken en geschreven
is, niet tot de overtuiging zijn gekomen, dat de ge
meente zooveel mogelijk grond daarvoor beschik
baar moet stellen of dat zy zich verantwoord ach
ten in dezen niets te doen. Spreker meent dat al het
mogelijke moet worden gedaan. Ten opzichte van
de verhuurde plaatsen kan overleg worden gepleegd
met de huurders. Met de losse landen staat het er
anders voor. Als de huurtermijn daarvan is afge-
loopen is het oogenblik daar om die gronden om
te breken, om die in exploitatie te brengen en het
tekort aan peulvruchten zooveel mogelijk te onder
vangen.
Het is een moeilijke en technische kwestie en het
is dan ook niet onverschillig onder wiens leiding
de werkzaamheden geschieden. Niet ieder is daar
voor geschikt. Dat zullen Burgemeester en Wethou
ders wel met spreker eens zyn. Spreker acht het
dan ook niet voldoende om als deskundige te ne
men de deskundige der gemeente voor het greidbe-
drjjf. Spreker zou de voorkeur willen geven aan
eene commissie van drie deskundigen. Spreker wi!
in het midden laten wie daarin moeten zitting ne
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 27 November 1917 337
Voortgezet Woensdag 28 November 1917.
men, maar hij wil de aandacht vestigen op den heer
Rauwerda, de man, die met den lieer van den Ak
ker het bekroonde antwoord heeft geschreven op de
door Gedeputeerde Staten uitgeschreven prijsvraag
over deze kwestie. Spreker hoopt dat Burgemeester
en Wethouders met deze opmerking rekening zul
len willen houden.
De heer Haverschmidt steunt het denkbeeld van,
den heer Dijkstra en betoogt dat de gemeente, die
vier boerderijen en los land bezit, evengoed als par
ticulieren voor de voeding van mensch en dier gras
land moet laten scheuren. Wanneer dit in het huur
contract verboden mocht zijn, dan moet hiervan
ontheffing worden verleend. De boeren zullen trou
wens uit eigenbelang wel veevoeder moeten ver
bouwen, want er is alle kans dat krachtvoer in den
komenden winter alleen aan zandboeren zal worden
verstrekt en niet aan hen die in de gelegenheid wa
ren het zelf te verbouwen door ontbreken van wei
land. Maar dit is niet voldoende; behalve wat ze
voor eigen bedrijf noodig hebben, zullen ze ook in
het algemeen belang andere artikelen moeten ver
bouwen. Spreker meent dat zoowel ecu bouw- als
een greidedeskundige in samenwerking met den
boer de daarvoor geschikte perceelen moet aanwij
zen en beveelt deze zaak bij Burgemeester en Wet
houders aan voor spoedige uitvoering.
De Voorzitter heeft een paar weken geleden eene
bespreking gehouden met den gemeentelijken land
bouwdeskundige en hem verzocht te rapporteeren,
welke stukken van de boereplaatsen en losse lan
den geschikt zijn om te worden gescheurd. Niet al
leen voor peulvruchten, zooals de heer Dijkstra wil.
Het land om Leeuwarden heen schijnt mede in aan
merking te komen voor veevoeder. Men moet, meent
spreker, iemand hebben, die niet alleen verstand
heeft van land, maar die ook de pachters kent. De
een is geschikter dan de ander en daarom hebben
Burgemeester en Wethouders eerst het advies van
den gemeentelijken deskundige gevraagd. Over het
algemeen zijn de deskundigen van meening dat het
grootste bezwaar zal zyn geschikte werkkrachten
te vinden. Burgemeester en Wethouders zijn het
over het principe volkomen eens met den Raad,
maar willen liever eerst het rapport van hun des
kundigen afwachten. Spreker heeft zooeven ver
nomen dat het bij hem op tafel ligt.
De heer Beekhuis kan mededeelen dat het be
stuur van St. Anthoon, dat 26 plaatsen bezit, ook
deze zaak heeft besproken. Het is dat bestuur ge
bleken, dat het de grootste moeilijkheid zal zijn
aan geschikte werkkrachten te komen. Spreker
meent evenwel, dat die het best te vinden zullen
zijn onder de gemobiliseerde arbeiders uit het land
bouwbedrijf. Die zullen dan verlof moeten hebben
onder de uitdrukkelijke voorwaarde, dat zij zicli»
disponibel moeten stellen voor het verrichten van
landbouwarbeid. 'Spreker gelooft zeker dat, als er
van het gemeentebestuur eenige drang op den Mi
nister werd uitgeoefend, dit wel eenigen invloed
zal hebben. Het bestuur van St. Anthoon zal dit
ook doen, maar hij gelooft dat drang van het ge
meentebestuur nog wel meer zal helpen. Hij wil
Burgemeester en Wethouders ernstig in overwe
ging geven deze zaak goed te bezien en nadat het
rapport van den deskundigen is ontvangen, onmid
dellijk een adres aan den Minister te zenden met
verzoek arbeidskrachten beschikbaar te stellen.
De heer Dykstra kan zich bij den heer Beekhuis,
aansluiten. Hij kan zich voorstellen dat er gebrek
aan arbeidskrachten te wachten is. Wij moeten el
kander goed begrijpen. Hij is er niet tegen grond om
te breken voor veevoer, maar dat moet in overleg
gebeuren met den boer. Het is echter niet alleen te
doen om het belang van de pachters te bevorderen.
Spreker kan zich voorstellen, dat de boeren wel
weiland in bouwland willen veranderen. Dat is in
hun belang. Het is echter te doen om het tekort
aan peulvruchten te beperken. Overleg met de
huurders is noodig. Wat evenwel de losse landen
betreft, hier moet de gemeente de zaak in eigen
exploitatie nemen en het heft in handen houden.
Wat de arbeidskrachten betreft, iemand met een
invloed als de Voorzitter zal wel arbeidskrachten
los kunnen krijgen.
De Voorzitter wijst erop dat, al wordt in den om
trek van Leeuwarden veevoeder verbouwd, dat
nog is een maatregel in het algemeen belang, om
dat dan toch ander, geschikter land vrij komt voor
het bouwen van peulvruchten. Als Burgemeester
en Wethouders zich met het scheuren van weiland
alleen zouden bepalen tot hetgeen zij in eigen be
heer hebben, dan is dit heel weinig.
Wat het denkbeeld van den heer Beekhuis betreft
om bij den Minister aan te dringen op het loslaten
van werkkrachten, spreker gelooft dat dit niet noo
dig is, daar de Minister zelf al heeft medegedeeld
zooveel mogelijk werkkrachten beschikbaar te zul
len stellen. Aandringen bij den Minister zou ge
lijk staan met het intrappen van een open deur.
Den heer Nyholt is de zaak sympathiek. De Voor
zitter heeft echter gezegd dat er niet veel land vrij
is. Spreker wil de aandacht vestigen op land dat
spoedig vrij komt. Kleienburg, aan den Schapen-
dijk, van de Magere Weide en het pas gekochte aan
de Tvnje, dat Maart 1917 los komt. In overleg met
de pachters kan toch zeker wel worden verkregen
dat het nu al wordt omgebroken. De pachters heb
ben er geen schade van.
De Voorzitter antwoordt dat Burgemeester en
Wethouders in de eerste plaats met de pachters
overleg zullen plegen.
De heer Beekhuis wijst er nog op dat, al zou hier
alleen veevoeder kunnen worden verbouwd, dat
nog is in het algemeen belang. Elders komt dan
grond vry voor het bouwen van peulvruchten.
De heer Dykstra dringt nogmaals bij Burgemees
ter en Wethouders aan op het raadplegen van den
heer Rauwerda.
De Voorzitter zegt dat deze zaak door deskundi
gen wordt voorbereid. Burgemeester en Wethou
ders zullen niet in zee gaan zonder een landbouw
kundige te hebben geraadpleegd.
De beraadslaging wordt gesloten.
Volgno. 29 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgnos. 2936 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 37. Pacht van terreinen voor het plaatsen
van carroussels enz. f 10.000.
De heer Dystra verzoekt aanteekening dat hij
zich hiertegen verklaart.
Volgno. 37 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgnos. 38l'OO worden onveranderd vastge
steld.
Volgno. 101 wordt vastgesteld zooals het bij Nota
van Wijziging is voorgesteld.
Volgnos. 101103a worden onveranderd vastge
steld.
