40 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 5 Februari 1918
eigen leden. Waar wij nu hebben eene woningver
eeniging, die is opgericht met het doel om in den
woningnood te voorzien, is bij spreker de vraag ge
rezen of liet bestuur dier vereeniging slaapt of dat
het actief is. Aan de Woningvereeniging kan daar
voor geen lof worden gebracht, daar zij beschikt
over een groot terrein aan het Cambuursterpad
terwijl Patrimoium moet bouwen op een vrij ter
rein, waarop nog straten en riolen moeten worden
aangelegd. Waar nu de Woningvereeniging over
een terrein beschikt dat gereed ligt om te worden
bebouwd, meent spreker, moet de Raad er achter
zitten. Ook Burgemeester en Wethouders weten,
dat er woningnood heerseht. Zij hebben per adver
tentie getracht woonruimte disponibel te krijgen.
Het resultaat daarvan is spreker niet bekend, maar
spreker is overtuigd dat dit niet afdoende zal hel
pen.
De heer Berghuis heeft intusschen de vergade
ring verlaten.
De Voorzitter moet toegeven dat er eenige onge
rustheid bestaat ten opzichte van het gebrek aan
woningen. Sprekers ervaring evenwel heeft hem
geleerd dat dit ieder jaar zoo is en dan wel wat
meevalt. Zoo erg als het verleden jaar scheen te
zullen worden is het lang niet geweest. Toen wa
ren er uitgebreide voorzorgsmaatregelen getroffen
om de mensehen onder dak te brengen. Maar die be
hoefden niet te worden uitgevoerd daar er ten slotte
slechts, naar spreker meent, zeven gezinnen over
bleven. Hoe de toestand nu zal worden, is niet te
zeggen, maar hij lijkt niet zoo ernstig als liet vorig
jaar. De lijst van personen, die zich Dij het Woning
toezicht hebben opgegeven is veel kleiner dan het
vorige jaar. Ook bij spreker komen minder men
schen klagen. Het bestuur der Woningvereeniging
is ook de meening toegedaan dat er minder vraag
naar woningen is. Het is zeker van invloed ge
weest op de behoefte aan woningen, dat er liet
vorig jaar 200 zijn gebouwd, n.l. 60 door de Wo
ningvereeniging, 40 doo-r Patrimonium en 104 door
de gemeente. Het is waar dat er a.s. Mei niet meer
dan 30 woningen bij komen. Daaronder behooren de
burgerwoningen, welke de gemeente bouwt. De
aanbouw is dus gering. Wanneer men daartegen
over stelt den ontzettenden aanwas der bevolking,
valt het niet te ontkennen dat er woningnood moet
zijn. Al is er niet veel vraag naar woningen, de wijze
waarop verschillende gezinnen gehuisvest zijn wijst
erop dat er nog noodig moet worden gebouwd.
De vorige week heeft spreker eene conferentie
gehad met het bestuur van Patrimonium. Spreker
wil allereerst den heer Tiemersma doen opmerken,
dat het niet waar is dat die vereeniging alleen voor
eigen leden bouwt.
Dat de plannen van Patrimonium niet verder zijn
gevorderd is een gevolg van een meeningsverschil
tusschen het gemeentebestuur en het bestuur dier
vereeniging omtrent den aanleg. Het plan der ge
meente was niet naar den zin van den architekt
van Patrimonium. Eindelijk, j.l. Zaterdag heeft
spreker het bestuur in overweging gegeven te bou
wen volgens de plannen der gemeente of anders
een ander terrein te zoeken. Het bestuur heeft tot
het eerste besloten. En hoewel nu met den meest-
mogelijkcn spoed zal worden gewerkt, is liet niet
mogelijk de woningen Mei a.s. gereed te hebben.
Spreker gelooft dat de Woningvereeniging plannen
overweegt om woningen te bouwen. De heer
Rengers zal wel zoo vriendelijk willen zijn daarover
inlichtingen te verstrekken.
Wat nu de oproeping in de courant betreft, het
was den Inspecteur van het Woningtoezicht opge
vallen dat er groote bovenhuizen ledig staan bij
winkels en pakhuizen. Er zijn twee brieven inge
komen en misschien tengevolge daarvan een enkele
bouwvergunning gevraagd. Het was een probeer
seltje en Burgemeester en Wethouders hebben zich
ook niet voorgesteld dat het veel zou uitwerken.
De heer van Weideren baron Rengers kan den
heer Tiemersma de geruststellende verzekering ge
ven, dat het bestuur der Woningvereeniging niet
slaapt, maar waakt. De goedgekeurde plannen voor
den bouw van 135 woningen aan het Cambuurster
pad liggen gereed. Het bestuur echter is terugge
schrokken voor de enorme kosten. De Woningver
eeniging zelf heeft geen reservefonds, zoodat alles
moet komen van de bijdragen van Rijk en gemeen
te. Als de Raad er niet tegen aanziet, dan is de
Woningvereeniging in staat om voor de volgende
vergadering eene kosten- en exploitatierekening
over te leggen. Dat de „Woningvereeniging Leeu
warden"' niet alleen heeft te kampen met de groote
kosten, zal blijken op het a.s. week te Amsterdam
te houden congres van den Nationalen woning
raad. Daar zal o.a. worden voorgesteld de materia
len voor de arbeiderswoningen direct beschikbaar
te stellen en van regeeringswege te doen aanvoe
ren. Om den Raad eenig idéé te geven van de
enorme kosten, kan spreker het volgende mededee-
len.
In 19,14 was de prijs van het eenheidstype aan
den Hollanderdijk - zonder den grondprijs
1434.Nu is eene zeer globale opgave ontvan
gen voor hetzelfde woningtype aan het Cambuur
sterpad voor 120 stuks en wel van 3600.per
woning en voor 15 anderen, die 4000.moeten
kosten. Als nu de Raad meent, dat het financieel
bezwaar niet overwegend is, dan kunnen de plan
nen enz. den Raad voor de volgende vergadering
hebben bereikt.
Den heer Tiemersma doet het genoegen, dat hij
uit deze besprekingen heeft vernomen, dat het be
stuur der Woningvereeniging niet slaapt, maar dat.
hij het uit den dommel heeft gewekt. Het verwon
dert hem evenwel dat de Woningvereeniging niet
eerder met hare plannen bij den Raad is gekomen.
Men kan nu wel zeggen, dat liet bouwen zoo duur
is, maar men kan slechts door bouwen in den wo
ningnood voorzien. Particulieren kunnen niet bou
wen. Dat kan alleen de Woningvereeniging. Op
andere plaatsen wordt ook gebouwd. In de courant
heeft spreker gelezen hoe men in Nijmegen daar
over denkt. Spreker las het volgende:
„OfsClioon de door de woningvereeniging „Nij-
„megen" ondernomen bouw van 164 volkswonin
gen aan den Willemsweg nog niet is voltooid,
„heeft deze vereeniging alweer een nieuw bouw-
„plan ontworpen, n.l. van een 200-tal woningen in
„dezelfde buurt. Zij acht dezen bouw noodig met
„het oog op den alhier heerschenden woningn,ood.
„Ter tegemoetkoming in de voor dezen bouw aan
„te wenden kosten vraagt zij van de gemeente een
„voorschot van fl'ÏO.OOO'.(waarvan 70.000.
„moet dienen tot terrein aankoop) en een bijdrage
„in de daarvoor te betalen annuïteit tot een bedrag
„als noodig zal blijken om de exploitatie dezer wo
elingen mogelijk te maken. Zij schat de jaarlijksche
„kosten der woningen op 58.120.en de jaarlijk-
„sehe opbrengst op slechts 133.045.zoodat er
„vermoedelijk elk jaar een tekort op de exploitatie
„zal zijn van 25.075.of gemiddeld 126.per
„woning, welk tekort, zoo deelt adressante in haar
„verzoek mede, slechts kan worden gedekt door
„geldelijken steun van Rijk en gemeente".
Het doet spreker genoegen te vernemen dat het
alleen op de kosten vastzit. Hij vraagt den heer
Rengers of deze kan toezeggen dat de plannen den
Raad spoedig zullen bereiken.
Verslag van de handelingen van den gemeemeraad van Leeuwarden van Dinsdag Februari 1918 41
De heer Hiemstra zegt dat de heer Rengers heeft
medegedeeld dat het plan voor 135 woningen bin
nen drie weken den Raad zal kunnen bereiken, als
deze het wenscht. Kan nu de Raad zich daarover
niet uitspreken, vraagt spreker. Anders gebeurt
er nog niets. Spreker wil dan den Raad in eene
motie laten uitspreken dat hij wenscht dat de Wo
ningvereeniging met hare plannen bij den Raad
komt en als dat niet gebeurt, Burgemeester en Wet
houders uit te noodigen met plannen bij den Raad
1e komen.
De Voorzitter meent dat de Raad niet van de
orde moet afwijken. Van den heer Rengers heeft
de Raad gehoord dat bij de Woningvereeniging
plannen in bewerking zijn. De heer Rengers heeft
niet gezegd dat die plannen den Raad zullen be
i-eiken als deze zulks wensdht, maar als hij het geld
ervoor over heeft. Burgemeester en Wethouders
kunnen bespreken of zij de Woningvereeniging
zullen uitnoodigen met plannen te komen, maar de
Raad kan niet besluiten over Burgemeester en
Wethouders heen de Woningvereeniging te som-
meeren om te bouwen.
De heer van Weideren baron Rengers zegt dat in
het bestuur de strooming is om het plan iu te die
nen. Als het van spreker afhangt zal het voor de
volgende vergadering in 's Raads bezit zijn.
Hiermede is deze interpellatie gesloten.
IX. De Voorzitter geeft nu liet woord aan den
heer Dijkstra tot het stellen en toelichten zijner
vraag.
De heer Dijkstra vraagt: zijn Burgemeester en
Wethouders bereid nadere inlichtingen te geven
omtrent de grens van het inkomen, waarbij goed
koop rundvleesch wordt verstrekt. Spreker wijst
erop dat in de vorige vergadering de wenk is ge
geven om de weistandsgrens ruim te nemen. Het
heeft spreker nu getroffen, dat deze zaak op een
andere manier is getrakteerd dan wensdhelijk is.
In eene advertentie is bekend gemaakt dat zij,
die meenen voor goedkoop rundvleesch in aanmer
king te komen, bij verschillende winkeliers een
formulier kunnen halen. Deze manier van doen
heeft op spreker een eigenaardigen indruk ge
maakt, want het stempel der bedeeling en philan-
tropie ligt er dik op. Hij vraagt welke grens van
welstand zal worden aangenomen.
De Voorzitter wijst erop dat de vorige keer uit
drukkelijk is besloten geen weistandsgrens aan te
nemen, maar om ieder geval op zich zelf te be
schouwen. De zaak is nog niet zoover gevorderd
dat kan worden vastgesteld hoe zal worden gehan
deld, maar voorloopig denken Burgemeester en
Wethouders overeenkomstig het voorstel der hier
voor ingestelde commissie, als regel kaarten voor
goedkoop rundvleesch af te geven, zonder onder
zoek tot een inkomen van 900.al naar gelang
van het onderzoek tot 2000.beide vermeerderd
met 50.voor ieder kind.
De heer Dijkstra kan niet ontkennen, dat het de
bedoeling is geweest zooals de Voorzitter dat heeft
gezegd, maar de Raad heeft dat zoo niet begrepen'.
Als er gezegd wordt de grens ruim te nemen en er
wordt een limiet gesteld van 900.dan is dat
niet ruim.
De Voorzitter: „daarboven wordt het ook ver
krijgbaar gesteld".
De heer Dijkstra vervolgt en zegt dat in de tegen
woordige omstandigheden naar menschen met
1200.geen onderzoek noodig is. Wat behelst
dat onderzoek? Er staat op het formulier b.v. een
vraag: tot welk kerkgenootschap behoort gij? Is
het nu de bedoeling dat een diaken onderzoekt of
de menschen gebrek lijden. Spreker meent dat men
de grens wel op 2660.mag stellen. Al dat on
derzoek is een zeer omslachtig werk. Spreker kan
er zich niet mee vereenigen en hij heeft de eer
de volgende motie voor te stellen:
de Raad;
van oordeel, dat de grens van inkomens, waarbij
aan de ingezetenen rundvleesch zal worden ver
strekt, te laag is genomen;
noodigt Burgemeester en Wethouders uit, als
weistandsgrens aan te nemen 3200.- plus
100.voor elk kind.
De Voorzitter deelt mede dat door den heer Dijk
stra de volgende motie is voorgesteld:
de Raad;
van oordeel, dat de grens van inkomens, waarbij
aan de ingezetenen rundvleesch zal worden ver
strekt, te laag is genomen;
noodigt Burgemeester en Wethouders uit, als
welstandsgrens aan te nemen 1200.plus
100.voor elk kind.
Spreker herhaalt dat er feitelijk geen grens is
aangenomen, maar dat voorloopig de bedoeling is
tot 2000.te gaan en elk geval op zich zelf te on
derzoeken. Bovendien is het principe dat zij hier
voorstellen toegepast bij de schoolvoeding. Burge
meester en Wethouders willen dit nu eens zoo pro-
boeren. De grove onrechtvaardigheden, die begaan
zijn door de aanneming van eene algemeene wei
standsgrens, zijn oorzaak van dit voorstel. Daar
door zijn toch heele sommen uit 's Rijks kas terecht
gekomen bij menschen die het niet noodig hadden,
terwijl anderen, waarbij zulks wel het geval was, er
niet van hebben geprofiteerd. Spreker wil uitdruk
kelijk mededeelen dat het karakter van bedeeling
zooveel mogelijk zal worden vermeden.
Wat de vraag naar het kerkgenootschap betreft,
die oj) het aanvraagformulier staat, als bekend is
tot welk kerkgenootschap de aanvrager behoort,
kan men gemakkelijker de gewenschte inlichtingen
krijgen en op de meest kiesdhe manier. Het wil
spreker voorkomen dat de Raad zich niet moet
vastklemmen aan de een of andere doctrine, maar
dat moet worden nagegaan of niet zijn te ontwij
ken de verschrikkelijke fouten, waarop, naar spre-
ker's oordeel, binnen 6 maanden de heele distribu
tie moet vastloopen.
De heer Tulp heeft er in de vorige vergadering
op aangedrongen de weistandsgrens niet te eng te
nemen. Na de uiteenzetting door den Voorzitter
kan spreker verklaren, dat de voorgestelde maat
regelen zijne instemming hebben. Door op de voor
gestelde wijze te werken, kan worden voorkomen,
dat menschen die liet niet noodig hebben, goedkoop
vleesch krijgen.
De heer Dijkstra heeft heel goed begrepen, dat
het een heel karwei is om alles te onderzoeken.
Maar dat is geen reden om de motie niet aan te
nemen. Als sprekers motie wordt aangenomen, be
hoeft er naar de inkomens tot 1200.geen onder
zoek te worden ingesteld. Door sprekers voorstel
wordt dus een heel stuk werk Aveggenomen. Hij
heeft er geen bezwaar tegen Burgemeester en Wet
houders te machtigen hooger te gaan dan 1200.
Hij wil er wel 2DOO.van maken. Hij acht het
onderzoek op deze manier niet goed. Met de school-
voeding is dit niet te vergelijken. Dat onderzoek
liep over de hoofden der scholen en de onderwij
zers. Dit is heel iets anders. Hij meent dan ook dat
