'~4<l crslaS Yan de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 3 December 1918.
bedoelt. Maar, die zullen zich hebben laten leiden
door de medici.
Spreker herhaalt, dat hij aan het schrijven van
den heer ten Velcfiiuys meer waarde toekent dan
aan dat van anonymus. En spreker meent, dat het
publiek, dat over het algemeen nogal gekant is
tegen de heropening der scholen, wel net over dat
schrijven zal denken als spreker. Spreker vraagt ot'
Burgemeester en Wethouders liet advies van één
of meer geneeskundigen hebben ingewonnen. I ndien
er meer dan één waren, waren zij dan unaniem af
niet?
Den heer Schoondermark (wethouder) doet het
genoegen, dat de lieer Tulp deze zaak in bespre
king brengt. Daardoor toch kan het publiek hooren,
wat er geschied is.
Toen de griep in aantocht was, is de eerste maat
regel van Burgemeester en Wethouders deze ge
weest- /ij hebben de hoofden der openbare
scholen, spreker drukt op het woord openbare, in
tegenstelling met bijzondere, doen weten, dat zij
de griep, hoewel de ziekte niet voorkomt in de wet
of de verordening, als eene besmettelijke ziekte be
schouwen. Dit wil zeggen, dat leerlingen of onder
wijzers, komende uit gezinnen, waar de ziekte
heerscht, de school niet mogen bezoeken. Einde
October nu bevond spreker zich op liet perron, ten
einde de Eransche vluchtelingen te ontvangen.
Spreker kreeg toen van verscheidene doktoren het
dringend verzoek om te bewerkstelligen, dat de
scholen werden gesloten, want de griep was in
aantocht, redeneerden zij, en nu achtten zij het ge -
wenscht de scholen te sluiten ter voorkoming, van
de besmetting. Spreker heeft toen aan Burgemees
ter en Wethouders in dien geest een voorstel ge
daan. Daardoor was gevolg gegeven aan het advies
der doktoren. Nu kunnen de scholen om tweeërlei
oorzaken worden gesloten. In de eerste plaats ter
voorkoming van besmettingen ten tweede wegens
het gering getal leerlingen. De eerste oorzaak is
het voorkomen van de ziekte. Een maand lang is de
sluiting te dezer oorzake volgehouden. Enkele
ouders zijn bij spreker geweest met de vraag of
kinderen, die uit een huisgezin komen waar ziek'e
heerscht, volgens de wet wel thuis gehouden mogen
worden.
Spreker heeft dien ouders geantwoord: geef U
een bewijs van den dokter dat de ziekte bij geen
griep is, dan 'kunnen de kinderen weer naar school.
Toen nu deze sluiting een maand geduurd had,
kreeg spreker last van het publiek. Men zei dat. het
loopen langs de straten voor de kindieren nog ge
vaarlijker was dan het naar school gaan. Eindelijk
kwam de tijd', dat de medicus zei: de ziekte is nu
aan het afnemen, de scholen kunnen nu worden
heropend en kunnen wij zien, hoe het gaat. Daarop
is besloten de scholen te heropenen, met handhaving
evenwel van den maatregel, om de kinderen en
onderwijzers uit gezinnen waar de ziekte heerschte.
niet toe te laten. Thans heeft spreker weer een
massa brieven voor zic-h liggen. Daaruit blijkt, dat
het schrijven van een lafaard, die den moed niet
heeft zijn naam te noemen, gevaarlijk is als een
pathogene bacterie. Spreker heeft zich afgevraagd:
is het wel een medicus die zich zoo laf aanstelt?
Nog één ding nvoet spreker van het hart- Spreker
kan zich niet begrijpen dat de Leeuwarder Courant
een dergelijk stuk opneemt van iemand, die zich zoo
laf aanstelt. Do redactie had moeten zeggen: ik
weiger het stuk, tenzij U Uw naam eronder plaatst.
Wanneer evenwel het bezoek blijft, zooals dit nu
het geval is, dan kan het onderwijs niet doorgaan.
Als er toch van de 200 leerlingen 100 ontbreken,
geeft het onderwijs niets! De groote vraag nu is of
het aantal leerlingen, dat absent is, ziek is, of om
andere reden wegblijft. De anonyme medicus heeft
de controle daarover geheel in de war gestuurd. Er
kan niet worden gecontroleerd of de leerlingen zei1:'
ziek zyn, dan wel of er thuis ziekte heerscht.
Er wordt misbruik van gemaakt met het gevolg,
dat het onderwijs stil moet staan. Sommige onder
zien er een mooi middel in om de Leerplichtwet te
ontduiken, om de kinderen aan het werk te zetten.
Burgemeester en Wethouders moeten nu de scho
len sluiten als gevolg van het te geringe bezoek.
Waar het bezoek dan ook voldoende is ,gaan de les
seu door. Wat gebeurd is, is gebeurd op advies vai.
medici. Wel niet op advies van alle medici, maai
de adviseurs hebben hunne collega's geraadpleegd.
En deze zijn tot de I eken-de conclusie gekomen. Of
die conclusie goed is, dat staat aan Burgemeester
en Wethouders niet te beoordeelen.
Voorzichtigheidshalve hebben Burgemeester en
Wethouders nog aan de medici gevraagd of deze,
nadat de antwoorden der adviseurs van Burgemees
ter en Wethouders zijn ingekomen, bereid zijn eene
vergadering te beleggen ter bespreking der zaait,
om dan gezamenlijk te adviseeren. Of dat advies zal
zijn: sluiten of niet, weet spreker niet. Wat wij wel
weten is dit, dat de geleerden liet niet eens zijn. Wie
gelijk heeft behoeven Burgemeester en Wethouders
niet te beoordeelen, maar zij zullen het gegeven
advies volgen.
De lieer Tulp dankt den Wethouder voor diens
royale, flinke uiteenzetting. Het is hem daruit ge
bleken, dat de scholen nu niet weer zijn gesloten op
grond van vrees voor gevaar, maar op grond van te
weinig schoolbezoek. Verder is hem gebleken, dat
de wegen der autoriteiten niet ondoorgrondelijk
zijn, zooals de heldhaftige medicus schrijft, maar
dat gehandeld is op advies van medische zijde. En,
al ware nu het genomen besluit niet goed, de schuld
daarvan rust niet op de stedelijke autoriteit.
De lieer de Boer heeft met belangstelling de uit
eenzettingvan den wethouder gehoord. Hij betreurt
het echter, dat er niet van te voren eene vergade
ring der medici is gehouden. Nu kan men dat ach
teraf gemakkelijk zeggen, maar toch, waar Burge
meester en Wethouders blijkbaar behoefte gevoeld
hebben aan medisch advies, ware het heter geweesi,
dit vooraf in te winnen. Spreker juicht het echter
toe, dat het voornemen bestaat om zulks alsnog te
doen.
De heer Zandstra zal zich niet beklagen over het
open houden of' sluiten der scholen, en hij zal ook
den wethouder er geen verwijt van maken, dat hel
niet goed is gegaan. Wel betreurt spreker het, dat
de schoolarts er nog niet is. Wanneer die er ge
weest was, hadden wij een verantwoordelijk per
soon gehad en had men zijn oordeel over deze zaak
kunnen vragen. De Wethouder van Onderwijs zou
dan meer verantwoord zijn geweest.
De heer Schoondermark (wethouder) zegt ten op
zichte van de opmerking van den heer de Boer, dat
het altijd zoo gaat.
De heer Zandstra spreekt van den schoolarts en
zegt dat wij, als deze in functie geweest ware, een
verantwoordelijk persoon hadden gehad. Maar,
zegt spreker, Burgemeester en Wethouders hebben
een zeer verantwoordelijk persoon geraadpleegd u.l.
den voorzitter der gezondheidscommissie. En deze
heeft zeker niet op eigen houtje geadviseerd, maar
hij heeft zeker verschillende medici gehoord- En
deze is zeker een niet minder verantwoordelijk per
soon dan de schoolarts. Spreker vindt het voor deze
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 3 December 1918 324b
zaak dan ook niet zoo jammer, dat er nog geen
schoolarts is.
Hiermede wordt de interpellatie gesloten.
111. De Voorzitter stelt aan de orde.
2. l)e ontvcerp-beg rootingen van de baten en /asten
der gemeentelijke lichtfabrieken en de ontxeerp-begrooting
der gemeente, alle diëtist 1919 bijlagen 1, 2 en 3 van
1919 en 44 en 46 van 1918).
De Voorzitter deelt mede, dat een adres is inge
komen van de afdeeling Leeuwarden van den
Nederlandsehen Bond van Onderwijzers in zake
schoolvcc'ding en -kleeding. Spreker stelt voor dit
adres te behandelen hij volgno. 242 der gemeente-
begrooting.
Dienovereenkomstig wordt besloten.
De Voorzitter stelt aan de orde de begrooting van
de gasfabriek.
De algemeene beraadslagingen worden geopend.
De heer Collet liee-ft in de sectie gevraagd of liet
rationeel is den gasprys op 18 cent per Ma. te hou
den, terwijl de begrooting een winst aanwijst van
104.829.29. Burgemeester en Wethouders- zeggen
in hun antwoord, dat zij natuurlijk zijn afgegaan op
de bestaande verordening. Dat is juist. Daar even
wel de Baad zich dikwijls heeft uitgesproken om
als prijs van liet gas den kostprijs te berekenen, gaat
het niet aan, meent spreker, om de cijfers der be
grooting te handhaven en den prijs van het gas op
18 cent te laten.
Er wordt 104.82-9-29 winst gemaakt. En de toe
lichting tot de begrooting geeft aan, dat deze som
zal vloeien in de gemeentekas. Veronderstel eens,
zegt spreker, dat er 4.000.000 M3. gas wordt gepro
duceerd. Daarop wordt een verlies geleden van
218.010 M3. Voor eigen gebruik is er noodig
89.500 M8., zoodat voor 18 cent per M3 wordt ver
kocht 3. 662.500 M3. Daarop nu wordt de genoemde
winst gemaakt of 3 cent per M3. Als men het aan
tal M3's met 3 vermenigvuldigt, komt men tot een
bedrag van 109.000. Dat is te hoog en komt boven
het cijfer der winst. Dat vindt spreker niet goed en
hij zal dan ook niet voorstellen den prijs met 3 cent
per M3. te verlagen.
Wel wil hij voorstellen de begrooting te wijzigen
en den gasprys te bepalen op 16 cent per M3- Daar
door zal de fabriek, dus de gemeente, minder ont
vangen 73.250. Het lijkt alleen, dat de gemeente
minder ontvangt, want liet is sprekers bedoeling
om, naast den verlaagden prijs, ook de reductie die
wordt gegeven, te verlagen.
Nu wordt iemand, die niet in den Hoofdelijken
Omslag is aangeslagen of naar een belastbaar in
komen van 1000, 10 cent reductie gegeven. Spie
ker wil dat veranderen in 8 cent. De aangeslagenen
van 1000 tot 1500 ontvangen 8 cent, spreker wil
daarvan maken 6 cent; die van 1500 tot 2500
ontvangen 4 cent. Dit wil spreker terugbrengen op
2 cent. Het gas wordt goedkooper geleverd, maar
de gemeente betaalt hetzelfde bedrag aan reductie
minder. De toestand zou precies gelijk blijven, als
alle gas met reductie werd verkocht. Dit is echter
zoo niet. Aangeslagenen boven de 2500 ontvan
gen geen reductie, zoodat bij prijsverlaging tot 16
cent pier M3. de gemeente wat minder winst zal
maken.
Spreker heeft er naar geïnformeerd, hoe groot
liet percentage is, dat zonder reductie wordt afge
leverd. De directeur heeft spreker welwillend de
cijfers verstrekt. Er werd over de eerste 6 maanden
van 1918 1.451.000 M3. gas geproduceerd. Daarvan
werd reductie gegeven op 1.197-000 M3., dus geen
reductie op 254.000 M3. of 17.5 van de geheele
productie. Bij verlaging van den prijs tot 16 cent
zal de gemeente 17U> minder ontvangen op
12.818.75. Deze som komt niet terug. Het andere
gedeelte van de ƒ78 251) betaalt de g-c meente minder
aan reductie. Spreker is van oordeel, dat het recht
vaardig is. Hij acht het onbillijk dat de ingezetenen,
die 2500 verdienen, te veel betalen. De Baad heeft
zich meermalen uitgesproken om den kostprijs te
laten betalen, zoodat men kan zeggen, dat zij, die
meer betalen, eene gasbelastmg betalen. En nu is
de grootste onbillijkheid nog deze, dat iemand die
2500 verdient, dezelfde gasbelasting betaalt als
een ander met 25.000 inkomen.
Indien er nog progressie was, dan was do zaak
iets anders. Daarbij komt nog, dat deze menschen
voor oververbruik 1 moeten betalen. Spreker kan
dan ook niet anders dan als zijne meening'te ken
nen geven, dat het niet aangaat de bestaande ver
ordening te handhaven en hij stelt daarom voor de
betrekkelijke verordening aldus te wijzigen:
In art. 4, la worde voor het getal 18 gelezen 16.
Voor de toeslagen 10, 8 en 4 ct-, voorkomende in
de noot, belioorende bij art 4, worde gelezen: 8, 6
en 2 cent.
De heer Tulp zegt, dat zijns inziens het stand
punt, dat Burgemeester en Wethouders hebben in
genomen tegenover de gasgebruikers, niet billijk is.
Het frappeert spireker, dat er steeds wordt getracht
binnen te halen wat er kan worden binnengehaald,
en dat er geen rekening wordt gehouden met de be
langen der gasgebruikers. Er is een paar maal ge
sproken over een prys van 1 voor oververbruikt
gas. Als de nood dwingt moet men er zich bij neer
leggen, maar den vorigen keer hebb; n wij kunnen
hooien, dat de oorzaak van oververbruik zit in de
kwaliteit van het gas. De wethouder was toen zoo
vriendelijk te zeggen, dat de gasgebruikers nog
maar zuiniger moeten zijn. Spreker meent, dat dit
niet zal gaan. In 20 maanden van 1917 en 1918, toen
het rantsoen 65 was, heeft spreker in totaal be-
spaard 400 M3. of 20 M3. per maand. De wethouder
zal dan ook niet kunnen volhouden, dat de men
schen nog zuiniger moeten zijn, want velen hebben
gehandeld als spreker.
Het is dus niet een kwestie van meerdere of min
dere zuinigheid. Het is niet billijk, dat die menschen
een zoo hoogen prys betalen voor oververbruik.
Spreker vraagt of er ook een middel is om pro
gressie te brengen in den prijs van het overver
bruik. In October heeft spreker 50 M3. g-c-bruikt voor
ƒ9 en voor 13 M3. oververbruik moest hij ƒ13 betalen.
Dus kosten 25 oververbruik meer dan de 100 U
van het gewone gebruik.
Spreker wil nog eene opmerking maken- ln den
loop dezer jaren zijn de winkelzaken gerantsoe
neerd. En nu zou men zoo zeggen: nu moeten die
winkels ook -hun rantsoen hebben. Maar, dat ge
beurt niet. Eerst wordt n.l. het volle pmnd voor de
huishouding berekend. Daaruit blijkt wel -duidelijk,
dat het standpunt van den Baad is: haal maar bin
nen en dat er absoluut geen rekening wordt gehou
den met de belangen der gasgebruikers-.
Wat het voorstel-Collet aangaat, dat is spreker te
ingrijpend om er zoo over te beslissen. Hij zou dan
ook gaarne prae-advies zien uitgebracht door Bur
gemeester en Wethouders. Spreker vraagt of de
lieer Collet nu de inkomens boven de 2500 wil ont
lasten en de kleine verbruikers redact:? afr.cn cm?
Als de heer Collet zich niet duidelijker uitspireekt,
kan spireker niet meegaan. Dit raadslid heeft voor
gesteld de reductie te verkleinen.
