248 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 28 October 1919.
I. aan artikel 5 der verordening op de levering
en den prijs van het gas en de electriciteit, na ver
vanging van do punt door een komma, toe te voegen
de volgende zinsnede
„met dien verstande dat de betaling krachtens artikel
5, le lid, der verordening, houdende voorwaarden,
waarop het gas door de gemeentelijke gasfabriek aan
particulieren wordt geleverd enz., wordt berekend
voor meters tot en met 20 lichten 2.50 en die voor
meters van meer lichten 5.en dat het cijfer 25
in artikel 12 van genoemde verordening wordt ver
dubbeld"
II. In artikel 4 van ovengenoemde verordening
de woorden
1. sub A, aanhef „of een muntmeter",
te vervangen door
„meter".
2. Na het sub A bepaalde in te lasschen
„B. van het gas geleverd over een muntgasmeter
1 cent meer dan de prijzen onder A bepaald."
3. in plaats van
„B. van de electriciteit" en hetgeen verder onder
die letter is bepaald,
te lezen
„C. van de electriciteit" enz.
III. te bepalen dat de wijzigingeu onder I en II
1 November 1919 ingaan.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Nijholt wou iets zeggen omtrent de manier
waarop getracht is de verordening wederom te wijzigen.
Spreker gelooft, dat als men het nog een keer zoo
doet, men niet meer gewaar kan worden hoe de zaak
in elkaar zit.
In een tweetal verordeningen is een wijziging aange
bracht, die niet in die verordeningen zelf is ingelascht,
maar in een geheel andere verordening (Gemeenteblad
1919 no. 5, artikel 5) is ondergebracht. Deze laatste
verordening gaat men nu weer gedeeltelijk wijzigen,
't Is op deze manier onmogelijk den weg te vinden.
Bovendien kan het tot eigenaardige opvattingen aan- j
leiding geven, zooals b.v. onlangs is gebleken toen
de directeur van het bedrijf een verhooging van 50
ook meende te moeten toepassen in die gevallen
waarin geen bedrag was genoemd, maar alleen ge
sproken werd van een deel van den kostprijs er werd
toen geen rekening mee gehouden dat die kostprijs I
zelf ook aanmerkelijk verhoogd was. De manier van
wijziging der verordening leidt er toe, dat men derge
lijke dingen krijgt. Spreker zou gaarne van Burge
meester en Wethouders de verzekering hebben, dat
wordt bespoedigd, wat al eerder door hen is toegezegd,
n.l. dat de verordeningen op de gasfabriek worden
gewijzigd en wat bij elkaar hoort, in één verordening
wordt opgenomen.
Spreker wil nog wijzen op een ander punt. Er is
een tekort op de muntgasmeters, maar als men de
cijfers van 1918 nagaat en men ziet hoeveel er toen
tekort was op de gewone gasmeters en ondanks de j
verhoogde meterhuren zal blijven, komt men tot
de conclusie dat dit tekort niet hooger is. Wil men
voor de meerdere kosten der muntgasmeters iets in
rekening brengen, dan moet men ook de huur van
gewone gasmeters verhoogen.
Spreker wil daaromtrent nu geen voorstel in dienen,
doch wenscht het aan Burgemeester en Wethouders
in overweging te geven.
De heer De Boer zegt, dat wordt voorgesteld onder
I al de vergoedingen wegens verstrekte diensten van
371/2 cent op 50 cent te brengen. In verband hiermee
stelt spreker voor, van dit fitterswerk een apart bedrijf
te maken met een aparte bedrijfsrekening. Men krijgt
dan veel zniverder overzicht en een zuiverder controle
op dezen tak van dienstdes te rendabeler zal deze
dan ook worden.
Spreker wil dus voorstellen van de reparatieafdeelirg
een apart fittersbedrijf te maken.
De heer Schaafsma (wethouder) zegt, dat de heer
De Boer zoo maar in eens wenscht voor te stellen
een apart bedrijf te maken van de reparatieafdeeling,
doch zou de heer De Boer niet aan Burgemeester en
Wethouders in overweging willen geven, de moge
lijkheid daartoe te onderzoeken Het gaat toch maar
moeilijk, daartoe in eens te besluiten, het onderzoek
naar de mogelijkheid wil spreker echter gaarne op
zich nemen.
Ten opzichte van het eerste deel van de eerste
opmerking van den heer Nijholt is spreker het met
dezen eens, dat er moeilijk uit de verordening is wijs
te worden. De secretaris heeft echter beloofd dat
spoedig beide teksten van de verordeningen klaar
gemaakt zullen worden, dan kan daaruit worden opge
maakt de wijziging.
Wat betreft het herzien van de meterhuur voorde
gasvorbruikers, die het gas krijgen over de gewone
meters, 't is beter deze zaak te bespreken bij de
begrooting van de gasfabriek; men krijgt dan eerst
nog een sectievergadering, een memorie van antwoord
van Burgemeester en Wethouders en daarna de open
bare vergadering, zoodat er dan eenigen tijd over heen
gaat om de zaak nog eens na te gaan.
De heer D8 Boer zegt, dat wanneer Burgemeester
en Wethouders toezegging doen om het bedoelde punt
in studie te willen nemen en daaromtrent met voor
stellen bij den Raad te willen komen, spreker dan
daarover geen voorstel zal doen.
De heer Nijholt zegt, dat wethouder Schaafsma
heeft verklaard, dat men de verordening opnieuw
zou laten drukken. Daar gaat het echter niet om, dan
worden toch de wijzigingen weer ingelascht in de
andere verordening. De eenige goede manier is een
geheele nieuwe verordening aan den Raad voor te
stellen, waarin rekening wordt gehouden met de ver
schillende wijzigingen.
De beraadslagingen worden gesloten.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders
wordt met algemeene stemmen aangenomen.
19. Agenda no. 21). Voorstel van Burgemeester en
Wethouders tot intrekking van de raadsbesluiten waarbij
■uit de gemeentekas toeslagen op den prijs van het gas
en van de cokes worden verstrekt.
Dit voorstel luidt als volgt
Nog steeds zijn van kracht de raadsbesluiten van
25 Juni 1918, no. 277R/135, volgens welk aan hen
die in de plaatselijke directe belasting naar het in
komen naar /'1200.of lager, of niet zijn aangeslagen,
een toeslag per eenheid (2 H.L.) cokes van f 0 80
wordt verleend en van 15 April 1.1., waarbij bepaald
is dat, zoolang de gasprijs blijft 15 cent, aan hen die
naar 1500.of lager, of niet zijn aangeslagen, een
toeslag van 5 cent per M3. wordt verleend tot het
beloop van het maandelijksche rantsoen, of, bij ge
breke daarvan, van de eerste 85 M3.
Deze toeslagen vragen belangrijke offers van de
gemeentekas. Over 1918, toen voor de cokes dezelfde
regeling gold als bij het bovengenoemde raadsbesluit
van 25 Juni 1918 werd gecontinueerd, bedroeg deze
voor de cokes 9574.45over 1918 is aan den gas-
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 28 October 1919. 249
toeslag uitgegeven 214,594.23. Sinds de regeling van
15 April 1.1., van 1 April tot en met 31 Augustus
f 36,197.85; van 1 Januari tot en met 31 Augustus
werd aan dien toeslag reeds besteed een bedrag van
78,602.—.
Om dezelfde reden als de steunregeling voor de
verschillende crisis-werkloozen is opgeheven, n.l. deze,
dat de terugkeer naar de normale tijden moet worden
bevorderd door de tegemoetkomingen uit de openbare
kassen geleidelijk te doen beeindigen, komt het ons
voor dat ook de maatregelen ten aanzien van cokes
en gas een eind moeten nemen. Niet deze artikelen
alleen zijn duur, zij deelen deze eigenschap met vrij
wel alle levensbehoeften. Nu in den hoogeren loon-
standaard tegen de duurte een correctief gezocht
wordt, is het niet duidelijk waarom de gemeente
langer zou doorgaan met voor enkele ingezetenen
bepaalde artikelen goedkooper beschikbaar te stellen.
Terwijl wij U in herinnering brengen dat, doordat de
turf weder in den vrijen handel is gekomen, de toe
slagen op de turfprijzen, blijkens mededeeling in de
raadsvergadering van 8 Juli 1.1., zijn vervallen, hebben
wij de eer U voor te stellen te besluiten tot intrekking
met 1 November 1919 van de toeslagen uit de ge
meentekas voor cokes en gas, bedoeld bij de beide
bovenaangehaalde besluiten.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Tiemersma kan eigenlijk met het voorstel,
zooals het door Burgemeester en Wethouders is ge
daan, niet meegaan. Spreker wil in de eerste plaats
iets zeggen betreffende de intrekking van den toeslag
op de cokes. In het voorstel staat, dat nu de turf
en andere levensbehoeften vrij zijn geworden de toe
slagen daarop zijn ingetrokken, zoo is het echter niet
met de cokes, de distributie van de zwarte brandstof
fen wordt toch nog steeds gehandhaafd. Den menschen
die tot 1 November de cokes hebben betrokken, doet
deze regeling geen kwaad, doch men begaat een
groote onbillijkheid tegenover de menschen, die na
1 November de cokes nog moeten hebben, door dezen
den toeslag te onttrekken. De billijkheid eischt om
den toeslag niet in te trekken voor wat betreft de
eerste 5 eenheden, daarom stelt spreker voor, voor
de eerste 5 eenheden den toeslag te handhaven.
De toeslag op het gas is een andere zaak. Spreker
is mede van oordeel, dat deze toeslag nu eindelijk
ook eens weg moet, doch hij meent een anderen grond
slag te hebben gevonden om den toeslag meer ge
makkelijker in zijn geheel weg te nemen.
Spreker ziet ook zeer goed in, dat men in de naaste
toekomst nog voor een meer verhoogden gasprijs zal
komen te staan, doch acht het in dezen toestand on-
gewenscht en hard, de bijl er zoo maar in te zetten,
bij gaat liever bij de lijn langs en zou geleidelijk
den gasprijs weer willen verhoogen. Spreker stelt
voor den toeslag geleidelijk te doen eindigen, door
iedere maand den toeslag 1 cent in te korten, te
beginnen met do maand November, zoodat in April
de geheele toeslag dan is weggenomen. Spreker meent,
dat men door geleidelijkheid een toenadering moet doen.
Do Voorzitter vraagt, of het voorstel van den heer
Tiemersma, om op de eerste 5 eenheden cokes den
toeslag te handhaven en over te gaan tot geleidelijke
inkrimping van den toeslag op den gasprijs, wordt
ondersteund.
Dit blijkt wel het geval te zijn.
De heer Berghuis (wethouder) zegt, dat het hier
de kwestie is, wat het zwaarst weegt, de gemeente
kas
De heer De Boer„Die is op het oogenblik zeer
licht".
De heer Berghuis (wethouder) of het belang
van de menschen die betalen moeten. Spreker zegt
als do heer De Boer, dat de gemeentekas zeer licht
is, daarom moeten we zoo weinig mogelijk uit die
kas bijstorten aan toeslagen. Spreker wou, wat betreft
den toeslag op de zwarte brandstoffen, den heer
Tiemersma antwoorden, dat de termijn tot 1 November
misschien te kort is. Evenwel, de menschen behoeven
de brandstoffen niet in huis te hebben. Spreker kan
als voorzitter van de brandstoffen-commissie verklaren,
dat, als op 't oogenblik ieder kwam om zijn zwarte
brandstoffen, deze dan toch niet aan allen geleverd
konden worden. Burgemeester en Wethouders hebben
het echter zoo bedoeld, dat ieder die vóór 1 November
heeft besteld, even goed reductie genieten, als degenen,
die 't dan al in huis hebben, zoodat allen in dezelfde
gelegenheid zijn om nog van de reductie gebruik te
maken. Spreker meent echter, dat het voor alles van
belang is, den toeslag met ingang van een vasten
datum, we kunnen er dan 15 November van maken,
te doen opheffen. Men moet een vasten termijn stellen,
ook met het oog op de administratie, die dan kan
worden afgesloten voor wat betreft de korting op de
zwarte brandstoffen, die zijn besteld.
Wat betreft het intrekken van den toeslag op den
gasprijs, de bedoeling daarvan is om de gemeentekas
te stijven, waar de toeslag niet meer wordt noodig
geacht. Als straks Gedeputeerde Staten de voorge
stelde leening goedkeuren, dan kan men de uitkeering
doen aan de gemeentewerklieden en -ambtenaren voor
extra uitgaven, een uitkeering die wel noodig is. Gaat
men dan echter nog door met den toeslag, dan be
taalt de gemeentekas eigenlijk, wat door de particu
lieren te weinig aan hun personeel wordt uitbetaald,
een toeslag op het loon van den werkgever. Burge
meester en Wethouders meenden daarmee te moeten
ophouden, een geleidelijke overgang is wel heel mooi,
doch er zijn vele bezwaren aan verbonden.
De heer Tiemersma zegt, dat wat betreft de toe
lichting van den Wethouder op den toeslag-cokes, dit
op hetzelfde neer komt als sprekers amendement.
Wanneer alle menschen, die voor 1 of 15 November
bestellen, den toeslag krijgen, ligt het aan de menschen
zelf, wanneer ze hot niet krijgen. Maar waarom den
termijn dan zoo kort gesteld, als de menschen toch
verzekerd kunnen zijn van de ontvangst Laat men
het dan niet bepalen op 1 of 15 November, in verband
met de administratie zal men ook later wel weten
wat de toeslag zal bedragen, laat men dezen datum
dan stellen op 1 December. Sprekers amendement kan
dan vervallen.
Wat het tweede punt betreft is spreker het in prin
cipe met den Wethouder eens, dat indien de karige
loonen zoo zijn, dat de menschen niet in hun levens
onderhoud kunnen voorzien, als ze te weinig loon
ontvangen, dat dan de toeslag op den gasprijs is een
toeslag uit de gemeentekas op het loon van den
werkgever. Niet alle menschen zijn echter in staat,
hun loon te verhoogen, zooals turfventers enz. deze
menschen hebben geen werkgevers en zijn niet in
staat hooger loon af te dwingen. Aan de redeneering
van den Wethouder is dus een manke zijde.
Doch de maatregel, die zal worden genomen, is ge
heel hard, we staan in 't begin van den winter, als
het nu in 't voorjaar was b.v. in April, was 't iets
anders. Juist om de hardheid weg te nemen (anders
is spreker het met den Wethouder eens,) dient sprekers
amendement Om de menschen tegemoet te komen,
wil spreker geleidelijke vermindering van den toeslag,
daardoor wordt het bezwaar voor de menschen be-
