366 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 22 December 1919,
Voortzetting der vergadering op Dinsdag 23 December 1919.
meegedeeld. Spreker behoeft dus daaiover geen in
lichtingen meer te vragen. Ook is reeds medegedeeld,
dat het college van plan is, de gemeente zelf te doen
overgaan tot woningstichting, wat spreker moet appre-
cieeren. In dit verband is wel gesproken, dat er bij
den bouw andere lijnen zouden worden gevolgd, door
ten opzichte van den stijven bouw te veranderen,
doch spreker gelooft, dat wanneer men nu begint met
aan alles een mooi kantje te geven, en de woningen
van buiten gaat herzien, men, vooral met het oog op
de samenleving in het huisgezin, direct ook moet
overgaan tot een meer gemakkelijke inrichting der
woningen zelf, wat toch meer dan noodig is. Spreker
zou ook willen dat de aandacht der woningvereeni-
gingen daar ook eens op gevestigd werd.
De 8-urige arbeidsdag en de vrije Zaterdagmiddag
zien slechts op de loontrekkenden, de huismoeder heeft
er geen voordeel van. De eersten hebben een vrij groote
vergemakkelijking van hun dagtaak gekregen en, al
zal nu menig huisvader zijn meerderen tijd benutten
om de vrouw het een en ander uit de handen te
nemen, de algemeene toestand bij de huismoeders is
toch zoo, dat haar dagtaak begint des morgens bij
het opstaan en pas eindigt bij het ter ruste gaan. En
nu is het wel moeilijk dezen arbeidstijd te verkorten,
tenzij er iets anders op te vinden is.
De Friesche huisvrouw is over 't algemeen nog wel
wat conservatief ten opzichte van de mogelijkheid om
haar arbeid te verlichten. Zij zou haar wasch naar
oen centrale inrichting kunnen sturen, het eten uit de
centrale keuken kunnen halen, doch daartoe is zij
moeilijk te bewegen. Er moet echter een poging
worden gedaan om de woningen boter is te richten.
Spreker vindt in hot tijdschrift „Gas" een artikel
dat later in 'n brochure verwerkt is, dat de aandacht
vestigt op het aanbrengen van heet-water-apparaten.
Dit is wel noodzakelijk omdat heet water in een huis
houding een van de eerste behoeften is en de huis
vrouw bij haar verrichtingen daar steeds op moet
wachten.
Door het aanbrengen van deze apparaten zullen
natuurlijk de bouwkosten worden verhoogd, maar
wanneer een huis wordt gebouwd, met die gemakken,
zal men meer huur kunnen bedingen.
Spreker zou gaarne willen, dat men vooral op deze
apparaten bij het bouwen de aandacht vestigde, omdat
men daarmede de huisvrouw zeer belangrijk in hare
werkzaamheden kan verlichten.
't Is ook een zaak van belang de woningen niet
alleen aan te sluiten op het gas, maar ook op electri-
citeit. Het gas is voor koken noodzakelijk en aan den
aanleg van electrische aansluitingen zijn wel belang
rijke kosten verbonden, doch men moet niet vergeten
dat men ook zeer gemakkelijk electriciteit kan ge
bruiken voor strijken enz., wat ook voor de huisvrouw
een groot gemak is.
Als Burgemeester en Wethouders toezeggen om deze
gemakken onder de aandacht te brengen van de bouw
ondernemingen ten einde de nog te bouwen woningen
daarvan te voorzien en als de gemeente zelf besluit
dat bij haar woningen ook te doen, dan heeft spreker
voorloopig zijn doel bereikt. En spreker vertrouwt
wel als dergelijke propaganda onder de huisvrouwen
zelf wordt gevoerd om die apparaten ook te gaan
gebruiken, men dan daarmee wel zooveel verder komt,
dat het in de geheele gemeente tot stand wordt gebracht.
De heer De Boer moet nog even den heer Tiemersma
aanvullen. In verband met de uitvinding van de
heer Van der Woude te Groningen, die een eenvou
diger en goedkooper systeem heeft geconstrueerd,
lijkt het sprekelijk wenschelijk toe, waar wij in deze
gemeente twee warmtebronnen hebben, n 1. het pro
vinciaal electriciteitbedrijf en de gasfabriekdeze
warmtebronnen te gebruiken voor de voeding der
centrale verwarming in de nieuwe stadswijken. Dit
zal meteen een groote bezuiniging geven, omdat er
heel veel warmte, die gebruikt kan worden, onnut
de lucht in gaat, die dan economische aanwending
kan vinden.
De heer Tulp„Vuurwerk
De Voorzitter kan namens Burgemeester en Wet
houders meedeelen dat over de opmerkingen van de
heeren Tiemersma en De Boer zal worden gesproken
en men daar attentie aan zal schenken.
De beraadslagingen worden gesloten.
Volgno. 209 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgno. 210. Annuïteit aan het Eijk verschuldigd
wegens ontvangen voorschotten in het belang van de ver
betering der volkshuisvesting 91238.34.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer De Boer zou gaarne een overzicht willen
hebben omtrent de annuïteiten, die hier zoo verspreid
liggen in de begrooting, in tabellen.
De Voorzitter meent, dat de heer De Boer dus
vraagt een speciaal overzicht van de annuïteiten, ver
schuldigd aan het Rijk, welke hier zeer verspreid
liggen in de begrooting. Spreker belooft dat dit
overzicht gegeven zal worden.
De beraadslagingen worden gesloten.
Volgno. 210 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgnos. 211218 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 219. Maatregelen bij het dreigen van be
smettelijke ziekten f 100.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Nijholt herinnert eraan, dat indertijd bij het
dreigen der besmettelijke vlektyphus door den Raad
aan Burgemeester en Wethouders machtiging is ge
geven om die maatregelen te treffen, welke noodig
waren en dat er toen belangrijke maatregelen zijn
genomen. Dit is echter nooit officieel ter oore van
den Raad gekomen, spreker weet het dan ook niet
anders dan door de courant.
Wanneer Burgemeester en Wethouders belangrijke
maatregelen nemen, zal het spreker aangenaam zijn,
dat zij daarvan mededeeling doen aan den Raad,
opdat deze zoo goed mogelijk van alles op de
hoogte is.
De Voorzitter wil hieromtrent wel toezegging doen
en meteen mededeelen, dat het niet mededeelen om
trent de getroffen maatregelen onwillekeurig is gebeurd.
Het college kan dat achterna nu nog wel doen, doch
er zal nu wel geen prijs meer op worden gesteld.
Spreker moet eerlijk zeggen dat er toen niet aan
gedacht is, doch in 't vervolg zullen Burgemeester
en Wethouders er aan denken.
De beraadslagingen worden gesloten.
Volgno. 219 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgno. 220 wordt overanderd vastgesteld.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 22 December 1919. 367
Voortzetting der vergadering op Dinsdag 23 December 1919.
Volgno. 221. Kosten van ontsmettingen f 3100.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Tiemersma zou eenige inlichtingen wen-
schen. Zijn Burgemeester en Wethouders tevreden
met den gang van zaken bij den ontsmettingsdienst,
zooals die nu is? Er komen veel klachten, dat deze
zeer langzaam werkt. Spreker zou daaromtrent graag
inlichtingen hebben.
De Voorzitter zegt, dat er op 't oogenblik bij de
ontsmetting een groote crisis is. Bepaalde klachten
hebben het college echter nooit bereikt. Dat het echter
langer duurt dan goed is, dat kan plaats hebben.
Er is ook bij Burgemeester en Wethouders over
gesproken, en deze voelen daar veel voor, om een
eigen ontsmettingsdienst in te richten. Maar dan zit
er ook aan vast dat de gemeente zelf een ontsmettings
oven moet inrichten en deze is zeer prijzig. Nu is
al aan den Inspecteur der Volksgezondheid gevraagd I
of men niet gebruik kan maken van een ontsmettings- j
oven, die in particuliere handen is, doch de Inspec
teur heeft daar op geantwoord dat hij niet aanraadde
op die manier te werk te gaan, omdat men dan geen
rijkssubsidie meer krijgt. De gemeente is dus dan
zelf verplicht een oven in te richten en nu is op 't
oogenblik een van de grootste bezwaren daartegen,
dat, waar men den ontsmettingsdienst bij den reini
gingsdienst moet aansluiten, het mede aan de ver
plaatsing van het aschland vast zit. En een eigen
oven brengt ook verbazend hooge kosten mee.
Het mooiste zou zijn dat de gemeente zelf een oven
inrichtte en de dienst ergens anders geschiedde dan
op het aschland, doch dit is niet gelukt. Spreker moet
zelf erkennen, dat al mag men aan de kwaliteit
ervan niets afdoen de ontsmettingen veel te lang
duren. De omstandigheden zijn echter het Groene
Kruis boven 't hoofd gegroeid. Burgemeester en Wet
houders blijven evenwel ten opzichte van deze kwestie
diligent.
De beraadslagingen worden gesloten.
Volgno. 221 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgnos. 222226 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 227. Kosten van het gemeentelijk woning
toezicht f 6900.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Fransen zegt, dat zooeven door den heer
Tulp is gevraagd of er ook toezicht of controle werd
uitgeoefend op den bouw door woningvereenigingen.
Als spreker nu het antwoord op die vraag goed heeft
begrepen, zou de opzichter, die daarvoor vrij is ge
maakt, een opzichter zijn, die op 't oogenblik behoort
bij gemeentewerken Als dat zoo is, dan heeft
spreker daar bezwaar tegen. Woningbouw en Open
bare Werken zijn twee takken van dienst, de opzichter
van het gemeentelijk woningtoezicht behoort op den
bouw toe te zien, dus die bedoeld in post 227. Waar
nu het plan bestaat om den opzichter van gemeente
werken te belasten met toezicht op den woningbouw,
achtte spreker het beter, dat men dit toezicht bracht
onder dezen post, doch niet onder gemeentewerken.
De heer 0. F. de Vries (wethouder) wil van het
idee niet veel zeggen, doch de heer Fransen vergeet,
dat 't hier twee afgescheiden zaken zijn. De eene is
n.l. belast met de richtige uitvoering der bouwver
ordening in 't algemeen, de andere is belast met het
toezicht op den bouw der woningvereenigingen, die
met rijks- en gemeentesubsidie bouwen, is voor de
controle of alles wordt gemaakt volgens bestek en
teekeniDg, zooals het den Raad is aangeboden. En
nu vonden Burgemeester en Wethouders het veel
beter hiermede een der opzichters speciaal te belasten,
welke dan de controle uitoefent, die Burgemeester en
Wethouders meenen dat noodig is.
Spreker is het niet met den heer Fransen eens om
het den opzichter van het gemeentelijk woningtoezicht
te laten doen.
De heer Fransen zou dan willen voorstellen dat
voor het woningtoezicht iemand speciaal werd aan
gesteld, die geregeld controle hield op den bouw,
zooals vroeger al reeds is toegezegd. In dat geval
kan men dan ook samenkoppelen. Spreker geeft in
overweging om een persoon voor beide afdeelingen
te benoemeD, daar komen we vandaag of morgen
toch aan toe.
De heer 0. F. de Vries (wethouder) voelt voor dit
laatste wel veel en wil dit dan ook wel in overweging
nemen. Er komt toch een reorganisatie bij gemeente
werken en Bouw- en Woningtoezicht.
De heer Schaafsma (wethouder) wil er nog aan
toevoegen, dat de heer Fransen beide zaken verwart
zonder het zelf te willen. Zooals de heer De Vries
al heeft meegedeeld, heeft de opzichter van gemeente
werken een heel andere functie dan hij, die toezicht
op de uitvoering van de bouwverordening houdt, het
welk is opgedragen aan den inspecteur van het woning
toezicht. Diens werkzaamheden strekken zich uit tot
de heele bouwwereld, terwijl de opzichter van gemeente
werken zich bepaalt tot de woningvereenigingen.
De beraadslagingen worden gesloten.
Volgno. 227 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgnos. 228 en 229 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 230. Ten laste van de gemeente komende
kosten van de badinrichting in de Oude Waag f 1500.
De beraadslagingen worden geopend.
Mevrouw Buisman—Blok Wijbrandi vraagt of het
niet de bedoeling was van het voormalig hotel Wei-
dema op het Schavernek een badinrichting te maken.
Wat gebeurt daar op het oogenblik, nu het niet meer
wordt gebruikt voor distributie
De Voorzitter zegt, dat er op het oogenblik nog
een distributie-lokaal in is. Tot voor korten tijd was
een ander lokaal in gebruik bij den controleur der
gemeentebelastingen en diens personeel. Een achter
kamer wordt gebruikt voor opbergen van goederen
en de sombere achterzaal staat leeg. Dan zijn er boven
drie lokalen in gebruik bij de administratie der Stads
reiniging en is één lokaaltje tot wederopzeggings toe
verhuurd aan een militaire autoriteit. De concierge
woont er nog in, benevens 3 gezinnen achter, welke
huur betalen.
Spreker geeft echter toe, dat het tijd wordt het
gebouw voor andere doeleinden te gebruiken. Wan
neer er dan ook een aanvraag komt van de een of
andere commissie, om het voor een bepaald doel te
huren, kan dit gebeuren.
Mevrouw Buisman—Blok Wijbrandi begrijpt, dat het
dus niet tot badinrichting zal worden ingericht. Zijn
er echter ook geen plannen bij Burgemeester en Wet
houders om een andere badinrichting te maken?
