120 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 April 1921.
wijzer aan gemeenteschool no. 9, vacature A. Roders:
1. B. Rijpstra te Leeuwarden.
2. R. v. d. Noord Ried.
3. A. Jousma Lunteren.
9. Voorstel van Burgemeester en Wethouders tot
het aanvragen eener onteigeningswet voor in den straat-
aanleg tusschen de villa Baensein en de Fonteinstraat
vallend land.
10. Alsvoren tot goedkeuring der rekening van de
Kamer van Koophandel en Fabrieken over 1920.
De punten sub 810 zullen in een volgende verga
dering worden behandeld.
IV. Wordt overgegaan tot behandeling van de voor
heden op den oproepingsbrief vermelde punten.
1. (Agenda no. 2). Benoeming van een lid in het
bestuur der woningvereeniging „Leeuwarden" wegens
periodieke aftreding van L. W. Sillevis.
Wordt benoemd L. W. Sillevis met algemeene stem
men.
2. (Agenda no. 3). Prae-advies van Burgemeester
en Wethouders op het adres van de vereeniging open
bare leeszaal en bibliotheek om garantie te verleenen
voor de betaling der kooppenningen enz. van het nieuw
gekochte gebouw aan de Tweebaksmarkt.
Dit prae-advies luidt als volgt:
Bij Uw besluit van 15 Maart j.i. werd aan ons om
prae-advies gezonden het adres van 11 Maart te voren
van het Bestuur der vereeniging Openbare Leeszaal
en bibliotheek te Leeuwarden, waarbij aan de gemeente
verzocht wordt zich borg te willen stellen voor de
richtige betaling van rente en aflossing van een van
de Spaarbank te Leeuwarden te leenen bedrag ad
40,000.teneinde daarmede te betalen het door de
Vereeniging aangekochte perceel Tweebaksmarkt no.
64 en de kosten van inrichting.
Omdat het vreemd leek dat in het toegezegde ge
meentelijk subsidie van de leeszaal van 15,100.'s
jaars blijkbaar niet voldoende waarborg voor de be
doelde betaling van rente en aflossing scheen gelegen
te zijn, hebben wij nadere inlichtingen ingewonnen en
is gebleken, dat het de bedoeling is, dat de gemeente
mede garant is voor de terugbetaling van het geheele
kapitaal of van het onafgeloste gedeelte daarvan, zoo
dat te eeniger tijd mocht worden gevorderd.
Inmiddels is dat adres gevolgd door een ander van
24 Maart j.l., waarvan Uw college kennis nam in de ver
gadering van 29 Maart d.a.v. en het vervolgens bij de
stukken voegde, waarbij eenzelfde verzoek tot de ge
meente wordt gericht, doch ten opzichte van eene som
van 50,000.voor eenzelfde doel op te nemen.
Daarmede is het eerste adres vervallen. De garantie
wordt alzoo voor de verplichtingen, voortvloeiende uit
een hooger bedrag, verzocht en in het algemeen zonder
aanwijzing van de bron, van waar de som zal komen.
Wij hebben ons afgevraagd wat het gevolg zal zijn
als de gemeente de garantie niet verleent. De koop van
het pand zal dan moeten overgaan en het voortbestaan
van de leeszaal wordt in gevaar gebracht. Een stad
met ruim 43,000 zielen moet echter een openbare lees
zaal bezitten en het eind van de historie zal zijn, dat
als het particulier initiatief te kort schiet, de gemeente
voor de exploitatie van de inrichting komt te staan.
Dan zal zij het pand moeten betalen ,wat in het ongun
stigste geval bij het verleenen van den gevraagden
waarborg ook het geval zal zijn en bovendien de geheele
exploitatie moeten dragen. Bijdragen van particulieren
en vereenigingen verdwijnen op hetzelfde oogenblik
dat de gemeente de zaak in handen neemt en te vreezen
is, dat de exploitatie door de gemeente duurder uitkomt
dan van particuliere zijde.
Wij meenen daarom, dat het gemeentebelang het
beste gediend is door de gevraagde garantie te verlee
nen, die hierop in de praktijk neerkomt, dat het subsidie
in de eerste plaats in aanmerking zal komen om daarop
te verhalen hetgeen de gemeente krachtens deze garan
tie zou moeten betalen.
Onder terugzending van de adressen geven wij U
alzoo in overweging te besluiten dat de gemeente ga
rant zal zijn voor de richtige betaling van aflossing en
de onder goedkeuring van Burgemeester en Wethou
ders te bepalen rente door de Vereeniging Openbare
Leeszaal en bibliotheek te Leeuwarden van een door
haar te leenen bedrag ad 50,000.ter bestrijding
van den aankoop en inrichting van het pand Tweebaks
markt no. 64.
De beraadslagingen worden geopend.
De heer Oosterhoff zou een vraag willen stellen naar
aanleiding van dit voorstel van Burgemeester en Wet
houders. Oorspronkelijk is door den Raad besloten, dat
de gemeente voor de Vereeniging Openbare Leeszaal
en bibliotheek tegenover de Spaarbank garant zou zijn
voor rente en aflossing van een kapitaal van 40,000.—.
Daarna is van de Vereeniging een adres ingekomen,
waarin 2 nieuwe vragen worden gedaan: in de eerste
plaats het garant zijn door de gemeente voor rente en
aflossing van een kapitaal van 50,000.en bovendien
dat zich dit eventueel zou uitstrekken tot het terugbe
talen van de geheele hoofdsom of het niet afgeloste ge
deelte daarvan.
Spreker wil nu vragen of het aan Burgemeester en
Wethouders bekend is, waarom thans 10,000.meer
wordt geleend. In die 40,000.waren toch ook al
begrepen de kosten van verandering en van inrichting
van het gebouw, zoodat de veronderstelling voor de
hand ligt dat men die 10,000.wenscht te besteden
voor de verdere inrichting, dat men dus zooveel meer
gaat besteden als eerst noodig geoordeeld werd. Het
gevolg daarvan zal zeer zeker zijn dat het subsidie ook
moet worden verhoogd, omdat aan rente en aflossing
wel een 800.a 1000.meer zal moeten worden
betaald en de Vereeniging Openbare Leeszaal en
bibliotheek geen andere bronnen van inkomsten heeft,
die van eenige beteekenis verhoogd kunnen worden.
In de tweede plaats wil spreker er de aandacht op
vestigen, dat hij geen verschil ziet tusschen wat oor
spronkelijk door den Raad is besloten en wat nu wordt
voorgesteld. In de eerste alinea van het prae-advies
staat dat bij besluit van 15 Maart is aangenomen dat
de gemeente zich borg zal stellen voor de richtige be
taling van rente en aflossing van een van de Spaarbank
te Leeuwarden te leenen bedrag ad 40,000.En
thans zien wij dat niettegenstaande het gewijzigde ver
zoek van de Vereeniging de Leeszaal in het prae-advies
in de laatste alinea gezegd wordt:
„Onder terugzending van de adressen geven wij
U alzoo in overweging te besluiten dat de gemeente
garant zal zijn voor de richtige betaling van aflossing
en de onder goedkeuring van Burgemeester en Wet
houders te bepalen rente enz.'
De bedoeling is dus dat de gemeente de aflossing
en de in overleg met Burgemeester en Wethouders vast
te stellen rente zal garandeeren. Daarbij is echter geen
sprake van terugbetaling van de hoofdsom of het restee-
rend gedeelte daarvan, zooals toch gevraagd werd.
In de eerste plaats begrijpt spreker dus niet waarom
voor 10,000.meer garantie gevraagd wordt, waarom
eerst 40.000.en later 50,000.zou worden ge
leend en in de tweede plaats meent hij, dat dus niet
voldaan wordt aan het verzoek dat de gemeente ook
garant zal zijn voor terugbetaling van het resteerend
gedeelte van de hoofdsom of van de geheele hoofdsom.
De Voorzitter kan namens Burgemeester en Wethou
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 April 1921. 121
ders de vergadering hier wel op antwoorden. Spreker
heeft wel getracht den heer Oosterhoff halverwege diens
betoog door eenig hoofdschudden van de dwalingen
zijns weegs af te brengen, doch dat is hem niet gelukt;
de heer Oosterhoff is op zijn verkeerde redeneering
doorgegaan. Spreker wil in de eerste plaats opmerken
dat de Raad nog nooit een besluit heeft genomen dat
de gemeente borg zal zijn voor de betaling van rente
en aflossing van 40,000.Dit is alleen door de
Vereeniging verzocht, het verzoek is alleen in den Raad
geweest om in handen van Burgemeester en Wethouders
om prae-advies te worden gesteld. De heer Oosterhoff
zegt wel dat hij 't niet anders kan lezen, spreker zou
haast zeggen: de heer Oosterhoff wordt ouder. In het
prae-advies staat dat bedoelde garantie verzocht wordt,
maar daaromtrent is nog nooit een besluit genomen.
Burgemeester en Wethouders hadden het stuk nog altijd
in handen om prae-advies en terwijl zij bezig waren,
dit uit te brengen, kwam er een nieuw, een tweede
verzoek. De zaak is zoo dat oorspronkelijk door de
Vereeniging Openbare Leeszaal is gevraagd of de ge
meente borg wilde blijven voor rente en aflossing van
een kapitaal van 40,000.door de Spaarbank te
Leeuwarden als le hypotheek op het pand Tweebaks
markt te verstrekken. Nu vraagt zij datzelfde voor een
bedrag van 50,000.Het verschil van 10,000.—
vloeit hieruit voort, niet dat men meer zal gaan ver
timmeren, maar dat eerst door een particulier was toe
gezegd dat hij aan de leeszaal 10,000.zou leenen
en dat deze persoon deze toezegging heeft ingetrokken.
De Vereeniging was hierdoor gedwongen dit geld op
een andere manier te zoeken en kon nu niet anders doen
dan de leening bij de Spaarbank van 40,000.op
50,000.brengen. Daarvoor wordt nu garantie ge
vraagd en daaruit vloeit vanzelf voort de garantie voor
de betaling van rente en aflossing daarvan. Die
10,000.was echter reeds verwerkt in de tegenwoor
dige begrooting, daar was van 't begin af reeds op ge
rekend.
De heer De Vos kan zich ook met het voorstel niet
vereenigen. Hij vindt dat Burgemeester en Wethouders
zich daarmee zeer op glad ijs begeven; wanneer de
gemeente zich gaat bemoeien met de belangen van
particuliere vereenigingen, dan vindt spreker dat de
gemeente zoo zwak staat, dat zij ten slotte ook andere
vereenigingen, die ook behoefte hebben aan een eigen
gebouw, zal moeten helpen en borg zal moeten zijn als
die vereenigingen een pand willen aankoopen. Spreker
heeft gemeend dat het subsidie van 15,100.—, dat-
den 28 September j.l. is toegestaan, al zoo ruim was,
dat de Vereeniging Openbare Leeszaal zich nu zelf maar
moet trachten te bedruipen.
Spreker weet wel dat het college misschien zal zeg
gen dat het van zeer ondergeschikt belang is, dat de ge
meente borg wordt, maar het komt hem voor dat dit
slechts oogenschijnlijk zoo is. Wat zal toch het geval
zijn? Naar sprekers meening staat men hiermee aan
den vooravond van een gemeentelijke exploitatie van
de Leeszaal. De begunstigers en donateurs zullen allen
gaan bedanken, zij zullen gaan denken: wij kunnen dit
besparen, wat wij nu betalen wordt dan gelegd op het
aanslagbiljet van alle belastingschuldigen in de ge
meente. Zoo ziet spreker het in. De Leeszaal zal dan
spoedig komen met het verzoek aan de gemeente: neem
alles over en maak er een gemeentelijke exploitatie van.
Spreker zou dit zeer betreuren. Waar Burgemeester en
Wethouders hier zeggen dat de koop van het perceel
zou moeten overgaan als de gemeente geen borg wordt,
zou spreker zeggen: laat die koop dan overgaan en de
Vereeniging de Leeszaal dan op bescheidener voet in
richten en de zaak behandelen, zooals tot nu toe. De
gemeente moet zich niet voor 50,000.borg stellen
voor een inrichting, die op zoo luxueuse manier te werk
gaat als op 't oogenblik. Spreker kan zich dan ook met
het voorstel niet vereenigen.
De heer Oosterhoff wil beginnen met te erkennen dat
hij het eerste deel van het prae-advies verkeerd heeft
gelezen; hij geeft toe dat er op het eerste verzoek alleen
prae-advies zou worden uitgebracht. Maar dat doet
toch niet geheel teniet de tweede opmerking, die door
spreker is gemaakt. Zijn eerste opmerking over de toe
neming van het bedrag is door den Voorzitter verklaard
en daarmee het feit dat die toeneming geen verhooging
van het subsidie ten gevolge zal hebben. Maar sprekers
tweede vraag is door den Voorzitter niet beantwoord.
In alinea 2 van het prae-advies lezen wij:
„Omdat het vreemd leek dat in het toegezegde
gemeentelijk subsidie van de leeszaal van 15,100.
's jaars blijkbaar niet voldoende waarborg voor de
bedoelde betaling van rente en aflossing scheen ge
legen te zijn, hebben wij nadere inlichtingen inge
wonnen en is gebleken, dat het de bedoeling is, dat
de gemeente mede garant is voor de terugbetaling
van het geheele kapitaal of van het onafgeloste ge
deelte daarvan."
Nu stellen Burgemeester en Wethouders echter voor
in weerwil van het belang, dat zij daarvan gevoelen
en terwijl zij aangeven de resultaten als de gemeente
het niet zou doen: om toch alleen renle en aflossing
te garandeeren. Sprekers vraag is nu ol het de bedoe
ling is dat onder de uitdrukking „aflossing" mede be
grepen wordt de aflossing van een grooter bedrag, n.l.
van de hoofdsom of het nog resteerend gedeelte daar
van. Als dat het geval is, dan heeft spreker er vrede
mee. Maar zooals het voorstel nu luidt, vreest spreker
dat de geldschieter er weder geen genoegen mee zal
nemen.
De Voorzitter kan antwoorden dat het hier niet de
kwestie is dat de geldschieter er geen genoegen mee
nam, maar dat het een vraag is, die rechtstreeks door
Burgemeester en Wethouders werd gedaan. In het
oorspronkelijk adres van de Vereeniging Openbare
Leeszaal stond, dat door de Spaarbank als voorwaarde
wordt gesteld dat de gemeente Leeuwarden zich borg
stelt voor de geregelde betaling van rente en aflossing.
Aangezien spreker nu door zijn aanwezigheid aldaar,
bekend was met de besprekingen in de bestuursverga
dering der Vereeniging, heeft hij in de vergadering van
Burgemeester en Wethouders gezegd, dat de bedoeling
van het verzoek was dat de gemeente niet alleen borg
zou zijn voor de jaarlijksche betaling van rente en af
lossing, maar dat, als de Vereeniging ooit werd ont
bonden en er dan nog schuld was, de gemeente ook
voor die schuld zou staan. Om dit positief te weten, is
het nogmaals aan het bestuur der Vereeniging gevraagd
en toen bleek dat dit de bedoeling van het verzoek was.
In het voorstel van Burgemeester en Wethouders staat:
voor de richtige betaling van aflossing en rente. Nu
zijn Burgemeester en Wethouders overtuigd dat uit de
woorden „aflossing en rente" ook spreekt de geheele
aflossing van een hooger bedrag. Of, om het duidelijker
te zeggen, de bedoeling is deze. Hetzij de spaarbank,
hetzij een particulier het kapitaal zal geven als eerste
hypotheek, dan wordt, omdat het bedrag te hoog is
voor le hypotheek, een aanvullende zekerheid gevraagd.
Dat is de borgtocht van de gemeente, ten eerste voor
de jaarlijksche aflossing van 1000.Doch gesteld
dat door de Vereeniging gedurende 10 jaar telkens
1000.wordt afgelost, dus in 't geheel 10,000.
en dat dan de Vereeniging op de eene of andere manier
gaat liquideeren. Dan is er nog een schuld over van
40,000.en ten opzichte daarvan moet dan de ge
meente in de plaats treden van de Vereeniging tegen
over den gever van de eerste hypotheek. Burgemeester
en Wethouders nemen aan dat dit begrepen is onder
de woorden „rente en aflossing". Misschien dat Burge-
