352 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 7 December 1925.
Voortzetting der vergadering op Dinsdag 8 December 1925.
De heer Lautenbach (wethouder): Als ik het wel heb,
werden voor 2 of 3 jaar het aantal werkzamen geregeld
in het jaarverslag opgenomen Met heeft gemeend dat
er niet genoeg belangstelling voor was. Daarom meende
men het beter te kunnen nalaten; het is niet opzettelijk
gebeurd. Als de heer Van der Veen met meerderen er
belang in stelt, is er niets tegen.
De Voorzitter: Stelt de Raad prijs op het overleggen
van een dergelijke lijst?
De heer Dijkstra: Het is zoo lang als het breed is,
maar dan zou ik zeggen, dan ook van het vaste perso
neel van de andere bedrijven.
De heer K. de Boer: Met het oog op St. Nicolaas.
De Voorzitter: Wordt het voorstel van den heer Van
der Veen ondersteund?
Dit blijkt wel het geval te zijn.
De Voorzitter: Is het de bedoeling dat de namen er
op voorkomen?
De heer Dijkstra: Dat weet ik niet.
De Voorzitter: Als men de namen weet, weet men
het aantal ook.
De heer IJ. de Vries: Dat wordt een heele lengte dan.
De heer Van der Veen: De bedoeling is, dat de namen
er op worden gezet. Voor de lengte behoeft U zich niet
ongerust te maken, mijnheer De Vries; ik heb zoo'n lijst
gezien, maar die kan nog wel in deze zaal.
Het voorstel van den heer Van der Veen wordt met
19 tegen 5 stemmen aangenomen.
Vóór stemmen de heeren Posthuina, Oosterhoff,
Dijkstra, B. Molenaar, mevrouw BuismanBlok Wij-
brandi, de heeren Hooiring, Beekhuis, Koopmans,
Cohen, Fransen, M. Molenaar, Lautenbach, Botke, O.
F. de Vries, H. de Boer, Van der Veen, K. de Boer en
Tiemersma.
Tegen stemmen: de heeren Hofstra, Van der Schoot,
Weima, IJ. de Vries en Westra.
De algemeene beraadslagingen worden gesloten.
Wordt overgegaan tot artikelsgewijze behandeling.
Aan de orde zijn de Baten.
Volgnos. 125 worden onveranderd vastgesteld.
Aan de orde zijn de Lasten.
Volgnos. 2666 worden onveranderd vastgesteld.
De geheele begrooting wordt onveranderd vast
gesteld.
Aan de orde is de ontwerp-begrooting van het
ELECTRICITEITBEDRIJF.
De algemeene beraadslagingen worden geopend.
De heer Tiemersma: ln de sectie heb ik de opmerking
gemaakt om te trachten voor het leveren van electri-
schen stroom ook hier over te gaan tot het vastrecht
tarief. Eenige jaren geleden, toen in Amsterdam het
vastrechttarief werd ingevoerd, bevredigde dit niet
volgens de verwachtingen die men er van koesterde
en niet ten onrechte. Door de werking toch van dit
tarief was mede gelegenheid geschapen om op verschil
lende manieren fraude te plegen ten nadeele van bedrijf
en gemeente en eerlijk gezegd dit werd niet nagelaten.
Toch is men doorgegaan en de kleine jongen is opge
groeid tot een man in volle levenskracht: de fouten die
hem vroeger aankleefden, zijn door den loop der jaren
niet gebleven of toe- maar weggenomen. Wij zien thans
dat het vastrechttarief op zeer juiste cijfers is geba
seerd en dat, hetgeen wat vroeger in het nadeel was van
het bedrijf, totaal vervangen en omgezet is in voordeel
van het bedrijf.
Was het de gemeente Amsterdam die het vastrecht
tarief het eerste toepaste, thans zien wij dat meerdere
stadsgemeenten ik meen van Groningen, Arnhem,
e. a. kortom gemeenten, welke met een zielental on
geveer als onze gemeente overeenstemmen, het vast
rechttarief voorbereiden of er aan beginnen te denken
deze zaak ernstig te overwegen. Reden waarom ik
meen dat ook voor onze gemeente de tijd aangebroken
is de levering van stroom door middel van vastrecht
tarief onder de oogen te zien. Vooral mede in verband
met de invoering van de Piekineter hier. Ten einde de
huisvrouwen in de gelegenheid te stellen voor goed
kooperen prijs stroom te betrekken voor huishoudelijke
doeleinden wat ontegenzeggelijk vele gemakken en
ook voordeelen meebrengt en deze proef wel niet
als ongeslaagd kan worden beschouwd, maar toch ook
niet zoodanig is geweest dat hier een ruim gebruik van
wordt gemaakt, kan het dan ook zijn goede zijde heb
ben, de bezwaren, welke aan deze meter kleven, te
ondervangen door het vastrechttarief. Ik wil niet
voorstellen dat het hier zal worden ingevoerd, maar ik
meen dat een onderzoek daarnaar dient te worden in
gesteld, omdat het vermoedelijk ook hier kan worden
toegepast. Waar het vastrechttarief voor het Electrisch
bedrijf ingewikkelder is dan voor het Gasbedrijf, waar
over de heer De Boer sprak, zou ik verder willen gaan
en vragen: heeft het college er bezwaar tegen dat voor
de leden van den Raad een lezing wordt gehouden door
iemand van wien verwacht mag worden waar hij dat
ook in andere plaatsen heeft gedaan dat hij den Raad
kan inlichten omtrent de werking van het vastrecht
tarief Ik geloof dat dan na beoordeeling daarvan de
Raad een goed begrip zal krijgen over de zaak en dat
dan zeker ook in die lijn zal worden gestuurd om hier
te krijgen wat in het belang is van het gemeentelijk
distributiebedrijf zoowel als van het moederbedrijf, de
centrale van de provincie.
De heer K. de Boer: Ik weet niet of het de bedoeling
is om eerst de kwestie van den heer Tiemersma te be
handelen Ik heb nog wel wat over de Electriciteit-
bedrijf te zeggen.
De Voorzitter: Misschien kunnen wij beter eerst de
kwestie-Tiemersma behandelen. Verlangt nog iemand
daarover het woord
Er is op zichzelf geen bezwaar tegen om overal zijn
licht op te steken, maar ik zou willen beginnen bij onze
eigen inenschen en pas wanneer die falen of ons niet
voldoende kunnen inlichten, bij anderen. Ik zou het niet
aardig vinden voor den directeur van de gasfabriek
om een vreemde er in te halen om ons in te lichten. Is
het den directeur van de gasfabriek niet mogelijk, dan
zal hij dit zelf ook wel moeten toegeven, maar zonder
den directeur te vragen, hetzij door persoonlijk onder
houd of wat ook, zou ik er niet voor zijn. Ik zou zeggen,
zou het niet goed zijn dat die kwestie besproken werd
met den directeur van ons Electriciteitbedrijf, alvorens
een vreemde te laten komen. Ik zou het voor den direc
teur niet prettig vinden om buiten hem om een vreemde
bij ons te laten komen. Als je toch je eigen menschen
hebt, die je vertrouwt en die te boek staan als kundige
menschen, gaat het toch niet aan om direct anderen te
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Maandag 7 December 1925. 353
Voortzetting der vergadering op Dinsdag 8 December 1925.
laten komen. Misschien dat de directeur het zelf wel
uitstekend vindt, maar ik zou het niet willen doen,
alvorens hem er over te hebben gesproken. Burge
meester en Wethouders willen echter gaarne de kwestie,
die de heer Tiemersma aan de orde heeft gesteld tot zich
nemen en daaromtrent overleg plegen met den directeur
van het bedrijf.
De heer Tiemersma: Ik stel het op prijs dat Burge
meester en Wethouders deze zaak tot zich willen nemen
en overleg willen plegen met de directeur van het be
drijf. Dat ik evenwel voorstelde den Raad, die er straks
mede over zal moeten oordeelen, te laten inlichten, had
tot bedoeling, deze zaak zoowel van den practischen
als van den theoretischen kan te bezien. Het is toch
de practicus dien de theorie van fouten zuivert, en dus
is deze mijns inziens het meest gewenscht. Daarom stel
ik voor, indien deze lezing wordt gehouden, den direc
teur van het Amsterdamsch electrisch bedrijf, dr. Lulofs,
daarvoor uit te noodigen.
Mevrouw BuismanBlok Wijbrandi: Er is wel eens
over geklaagd, dat het licht hier te laat werd opge
stoken. Maar tegenwoordig gebeurt dit wel wat heel
vroeg. Verder zou ik willen vragen, wat ik ook in de
sectie heb gevraagd, het lijkt mij zoo mooi toe, zooals
dat in Den Haag is, met de warmwatervoorziening door
electrischen stroom. Het kan mij als huisvrouw bijzonder
toelachen, dat men 's morgens al warm water heeft.
Het schijnt in Den Haag buitengewoon goed te gaan.
Is er eenig bezwaar tegen, dat hier onder oogen gezien
wordt, dat wij het hier ook zoo kunnen krijgen
De heer K. de Boer: Wat ik over deze begrooting heb
te zeggen gaat in de lijn van den heer Tiemersma. Het
is een onderstreping daarvan. Wij kunnen uit deze be
grooting afleiden en wij mogen aannemen, dat die
gebaseerd is op cijfers uit vorige jaren dat de in
komsten van het Electriciteitbedrijf belangrijk hooger
zijn geraamd, n.i. f 605.000.tegen 577.000.het
vorige jaar. Dit is het gevolg van meerder stroomver
bruik. Tegenover deze hoogere inkomsten tengevolge
van meerdere stroomafname, staat een kleinere ten
gevolge van stroominkoop van de provincie. Wij zien,
dat het bedrag van stroominkoop, dat in 1925 was ge
raamd op 323.000.echter teruggeloopen is op
313.000.-Dit is een gevolg van het feit, dat de
meerdere stroomafname, die geraamd werd, valt onder
een buitengewoon laag tarief. Wij zien n.l. dat inplaats
van 1244 K.W. vermogen, dat verleden jaar is geraamd,
dit jaar is geraamd 1324 K.W. Wij betalen voor dat
meerdere vermogen 35.per K.W. De afgenomen
K.W.U. vallen ook allemaal in het lagere tarief. Ver
leden jaar is geraamd 4,210,000 nu 4,425,000 K.W.U.
tegen een tarief van 1 y2 cent per uur.
In verband met verschillende omstandigheden zullen
wij geen voorstel doen om op het oogenblik den stroom-
prijs in het algemeen te verlagen. Maar uit deze be
grooting blijkt dat, wanneer wij stroom gaan afnemen
in deze gemeente in den tijd, die valt buiten de periode
van maximaal gebruik, wij dien stroom inkoopen voor
buitengewoon lage bedragen, misschien niet hooger dan
2i/2 cent per K.W.U. Wanneer in deze gemeente men
schen zijn, die dien stroom tot in den nacht gaan ge
bruiken voor huishoudelijke doeleinden, dan wordt voor
dien stroom, waarvoor misschien 2y2 cent per K.W.U. j
wordt betaald, 29 cent gebeurd. Het spreekt vanzelf dat,
waar deze beide prijzen zoover uiteen liggen en de ver
koopsprijs voor die menschen zoo hoog is, dit een meer
dere stroomafname tegenhoudt. Wanneer de gemeente
stroom, die haar 2x/2 cent kost, beschikbaar ging stellen
buiten de uren van maximaal gebruik voor 4 cent,
dan zou zij een niet onbelangrijke winst maken, omdat
in verschillende huishoudingen, die goedkoope stroom
voor zeer veel doeleinden gemakkelijk zou kunnen
worden aangewend. Mevrouw Buisman heeft genoemd
de mogelijkheid om op elk uur van den dag bijna kokend
water in de huishouding beschikbaar te hebben. In Den
Haag betaalt met hiervoor 2y2 cent, in Amsterdam 2
cent per K.W.U. Ons bedrag houdt tegen, dat er ge
bruik wordt gemaakt van den goedkoopen stroom, die
daarbuiten ligt. Wanneer wij den stroom tegen goed
koope prijzen beschikbaar stellen, dan zou de gemeente
een behoorlijke winst maken. Het electriciteitbedrijf
van de provincie, dat nu maar een zeer korten tijd per
dag en in den zomer haast heelemaal niet belast is, zou
dan vrij egaal worden belast. Het is dringend noodig
voor de gemeente en provincie, dat er niet getalmd
wordt met het in studie nemen van dit vraagstuk, opdat
de inwoners van Leeuwarden in de gelegenheid zuilen
worden gesteld te profiteeren van goedkooperen stroom,
zonder dat het de gemeente iets kost. Er behoeft alleen
maar een gelegenheid geschapen te worden om meer
stroom af te nemen. In Amsterdam wordt van dit goed
koope tarief gebruik gemaakt om de winkelruiten vocht-
vrij te houden. Hier kan dat niet omdat de stroom te
duur is. Met een laag tarief zou het hier ook kunnen.
Het aantal mogelijkheden, dat zich opent bij een goed
koop stroomtarief, is zeer uitgebreid en ik meen dus
dat er krachtig op moet worden aangedrongen in deze
richting werkzaam te zijn.
De heer Van der Veen: Het is mij niet te doen om den
heer K. de Boer aan te vallen, maar hier is toch een
voorstelling van zaken gegeven, in strijd met de werke
lijkheid. De heer K. de Boer doet het voorkomen alsof,
wanneer 2x/2 cent inkoop per K.W.U. wordt betaald, de
stroom door de gemeente voor 4 cent zou kunnen wor
den geleverd en er dan nog een hooge winst zou kunnen
worden gemaakt. Dit is met de waarheid in strijd, om
dat het bedrag moet worden verhoogd, omdat voor een
K.W. in spertijd 60.en anders 20.moet worden
betaald. Wanneer in korten tijd de electriciteit in het
gezin wordt gebruikt, moet men een hoogere spanning
gebruiken. Het moet dus met veel centen worden ver
hoogd, voordat er sprake is van winst. De heer K. de
Boer heeft geen rekening gehouden met een verlies van
10 Kortom, die berekening is zoo oppervlakkig, dat
ik van meening ben dat hieraan geen gevolgtrekking
mag worden verbonden.
De heer Tiemersma: De heer Van der Veen heeft den
heer De Boer niet begrepen. Deze heeft gesproken uit
het standpunt van vastrechttarief en dan zijn er meer
voordeelen aan verbonden. De prijs van den stroom is
aan verschillende factoren onderhevig. Administratie,
afschrijving, enz. dus distributiekosten. In Amsterdam
bedroegen de distributiekosten 22'/2 cent, de stroomprijs
6 cent, samen 28]/2 cent, hier 29. Door de goede wer
king van het vastrechttarief is het in Amsterdam moge
lijk geworden den distributieprijs naar beneden te
brengen tot 17'/2 cent. De stroomprijs van 6 tot 5 cent.
Wanneer dit tarief goed werkt, dan zou men den stroom
voor een betrekkelijk kleinen prijs kunnen omzetten.
De Voorzitter: Ik stel voor de discussie niet voort te
zetten, maar Burgemeester en Wethouders willen gaarne
toezeggen dat zij deze zaak in ernstige overweging
zullen nemen en, indien mogelijk, zullen zij zien overdag
goedkoopen stroom te leveren. De kwestie van mevrouw
Buisman is dezelfde als die van den heer De Boer. In
Den Haag is het pas ingevoerd en de praktijd zal dus
nog moeten blijken.
De heer K. de Boer: Mag ik nog een enkele opmer
king maken? Ik ben beschuldigd van oppervlakkig te
praten en als ik eenigszins de gelegenheid heb om aan
te toonen dat dit niet het geval is, laat ik het er niet
graag bij zitten. Ik wil in het midden brengen dat wan
neer diegene de begrooting bestudeerd had, hij het had
