388 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 22 December 1925.
dikwijls met den opzichter besproken, maar de werk
lieden schijnen het maar niet te willen doen. Als de
straat er uit is, wordt de grond omgewerkt en opge
hoogd met wat zand, maar dan zakt de straat weer
spoedig op dat losgewerkte deel. Wij zeggen: breng
er zand in en maak den ondergrond niet los, maar dat
is moeilijker, dan moeten zij er meer werk aan be
steden
De heer K. de Boer: Het gaat dus om het ineerwerk.
De heer Fransen (wethouder): Neen, het gaat
niet om het meerwerk, maar het is voor de werklieden
niet zoo gemakkelijk, zij werken niet per meter doch
meest in daghuur. Toen voor een paar jaar de aannemer
de werklieden een gulden per uur wilde geven, om dan
goed werk te maken, weigerden zij dat, maar hadden
liever aangenomen of tariefwerk. Waarom begrijpt men
nu zeker wel. De werklieden zijn zoo bang om voor
den baas behoorlijk te moeten werken; als dat niet zoo
was, werd het werk ook wel beter.
De heer Visser heeft nog opgemerkt dat hij geen
voorstander is van het systeem van aangenomen werk.
Hij moet daar echter niet al te veel op afgeven, want
als spreker zegt dat in den loop van dit jaar zijn aan
besteed het nieuwe gebouw voor uitbreiding van de
middelbare meisjesschool en het nieuwe aschland en
dat men voor dit werk den hoed kan afnemen, omdat
het er uitstekend uitziet, dan blijkt toch dat dit systeem
nog zoo slecht niet is.
De heer O. F. de Vries wil, mede namens den heer
B. Molenaar het volgende voorstel indienen
„Ondergeteekenden stellen voor, als proef voor het
jaar 1926 het gewone onderhoud van de bestratingen
in eigen beheer uit te voeren."
Spreker heeft er expres geen bepaling in gezet omtrent
het loon, omdat hij van meening is dat, wanneer dit
voorstel wordt aangenomen, best kan worden volstaan
met het loon van de hoogste klasse van werklieden in
deze gemeente, die ook uit vaklieden bestaat. Spreker
gelooft zeer zeker dat men voor dit loon wel goede
werklieden kan krijgen, als de menschen eenige zeker
heid hebben, dat zij een bepaalden termijn werk zullen
hebben en niet te kampen zullen krijgen met werkloos
heid. Spreker meent dus dat los van de argumenten,
die de heer Fransen heeft aangevoerd, n.l. dat de Bond
25 meer loon vraagt dan dat in de hoogste loon-
klasse, de gemeente moet overgaan tot uitvoering in
eigen beheer en spreker is van meening dat daarbij
best kan worden volstaan met het loon van een vakman,
zooals dat bij verordening is geregeld.
Den heer Visser voelt de zaak zoo aan, dat wij hier
zitten voor twee moeilijkheden. Hij wil precies zijn
meening zeggen; hij voelt niet veel voor het adres, dat
een zekere terreur is van de straatmakers, maar ook
voelt hij niet veel voor het volgen van het bestaande
systeem. Spreker heeft niet gezegd dat wij ons moesten
losmaken van het adres, maar hij heeft het college in
overweging willen geven of voor het tegenwoordige
niet een ander systeem in de plaats is te stellen, of het
niet mogelijk is 5 of 6 menschen als bekwaam straat
maker in gemeentedienst aan te stellen, zooals dat b.v.
ook bij de Reiniging en bij de Gasfabriek gebeurt.
Spreker voelt er, eerlijk gezegd, ook even min voor dat
de Straatnrakersbond hier zeggenschap zal hebben en
de lakens zal uitdeelen. Zooals hem de zaak aanvoelt,
zitten wij hier voor twee moeilijkheden; aan den eenen
kant om zich van het bestaande systeem los te maken,
wat spreker persoonlijk gaarne zou willen en aan den
anderen kant, om zich daarbij niet aan banden te leggen
van den Straatmakersbond. Sprekers voorstel is dit
kunnen wij niet besluiten dat een 5-tal menschen ge
woon in gemeentedienst worden aangesteld Als zij
hun werk niet goed doen, gaan zij er weer uit; spreker
is ook van meening dat wij niet altijd moeten zwichten
voor den Straatmakersbond.
De Voorzitter wil opmerken dat het schriftelijk voor
stel van den heer O. de Vries, waarvan spreker lecture
doet, absoluut niet dekt het voorstel, dat de heer De
Vries mondeling heeft gedaan. Men moet toch niet ge-
looven dat 5 straatmakers het gemeentelijk straatwerk
in 1926 kunnen uitvoeren; men zal daar op een gegeven
moment, als men 200 M. sleuf open heeft, die nog voor
den avond dicht moet, misschien wel een 20 man aan
moeten zetten. De heer De Vries heeft gezegd dat 5
straatmakers moeten worden aangesteld, die kunnen
worden gebruikt voor het onderhoudswerk, maar dat
voorstel wordt niet gedekt door hetgeen hij schriftelijk
voorstelt het gemeentelijk straatwerk uit te voeren in
eigen beheer. Spreker wil vragen hoe het technisch
mogelijk zal zijn -de heer De Vries zal er toch ook
wel iets van weten om met 4 of 5 straatmakers op
een gegeven moment het werk klaar te krijgen. Als de
heer De Vries daarop een antwoord zal geven, ver
moedt spreker dat ook hij zal zeggen dat het niet is
te doen. Spreker wil dus beweren dat het mondelinge
voorstel van den heer De Vries niet hetzelfde is als het
systeem, dat hij in zijn schriftelijk voorstel wenscht,
omdat dit laatste veel en vee! verder gaat. De heer De
Vries is begonnen met de zaak geleidelijk bij den Raad
aan te prijzen, maar hij heeft in zijn schriftelijk voorstel
niet gesproken van 5 menschen. Dat voorstel bedoelt
het straatwerk uit te voeren in eigen beheer en daar
tegen hebben Burgemeester en Wethouders zich gekant.
De heer O. F. de Vries merkt op dat hij toevallig zijn
voorstel heeft afgeschreven van de redactie, zooals die
op de agenda is omschreven. De bedoeling is, practisch
gesproken, om het gewone onderhoud van de bestra
tingen, de ophoogingen, enz., in eigen beheer te nemen
met 4 of 5 menschen. Dit aantal is door spreker zelf
genoemd en dat is ook nu nog zijn bedoeling; hij wil
zijn voorstel wel in dien zin wijzigen. Zijn bedoeling is
om zuiver het onderhoudswerk in eigen beheer te nemen.
De Voorzitter: Dus het is niet Uw bedoeling, zooals
die van den heer H. de Boer, dat in de eerste plaats
het sleufwerk er onder zal vallen
De heer O. F. de Vries ja.
De Voorzitter: Is dat dan ook onderhoudswerk
De heer O. F. de Vries: Zoo gebeurt het met den
aannemer ook. Deze heeft dikwijls ook niet voldoende
menschen in 't werk. Als men 4 of 5 K.M. sleuf moet
dichtmaken als gevolg van het leggen van kabels of
leidingen door een of ander bedrijf, moet de aannemer
er ook losse menschen bij aannemen; dat zal dus door
de gemeente ook best kunnen gebeuren.
De heer IJ. de Vries meent dat de zaak nu zoo lang
zamerhand ingewikkeld begint te worden. Toen spreker
de verdediging van wethouder De Boer, die hem heeft
gefrappeerd, heeft gehoord, is er een oogenblik geweest
dat hij heeft gedacht: ik weet het nog niet; hier worden
Hilversum en andere plaatsen aangehaald, waar het
juist ging over nieuw werk, over het aanleggen van
nieuwe straten en daarvan wordt gezegd dat nieuw werk
eerst in aanleg duurder is, maar later veel goed-
kooper
De heer H. de Boer (wethouder) Eigen beheer
Over nieuw werk is niet gesproken.
De heer IJ. de Vrieszoodat, als het hier te doen
was om het belang van Leeuwarden, ik er in zou kunnen
meegaan om vaste straatmakers aan te stellen. Maar
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 22 December 1925. 389
als het is te doen om het belang van de straatmakers
en dien indruk krijg ik n.l. om hier eerst enkele
straatmakers aan te stellen en dan meerdere, dan denk
ik aan de instelling van het gezantschap bij den Paus
en dan ga ik er niet in mee. Ja, ik wilde die uitdrukking
hier ook even gebruiken
De Voorzitter: Nu krijgen wij den Bartholomëusnacht
zeker ook nog weer
De heer IJ. de Vries: Neen daar heb ik nooit over
gesproken en daar zal ik niet over spreken. Ik heb dit
enkel als een waarschuwend voorbeeld willen noemen;
er wordt hier op het oogenblik heel mooi gesproken
voor een bepaald systeem, maar het gevolg zal zijn dat
wij hier eerst krijgen 5 straatmakers, het volgend jaar
10 en dat wij hier ten slotte krijgen een vast
De heer K. de Boer: Gezantschap
De heer IJ. de Vries straatmakerscorps.
Nu een technische vraag: wat is het beste voor Leeu
warden Als het in het belang van Leeuwarden was
en men niet in de eerste plaats dacht aan dit mooie
schrijven, ais er goed werk zou worden gemaakt, waar
bij de straten eerst goed zouden worden gelegd en ook
de sleuven goed zullen worden gemaakt, dan zou dat
beter zijn dan het maken van nieuw werk, waarover de
heer Visser sprak met betrekking tot bestrating bij de
Ambachtsschool, die geheel is bedorven. Maar wanneer
men hier geleidelijk weg eerst 5 menschen wil aanstellen
en dan nog eens 5, om zoo te komen tot een nieuw
gemeentebedrijf, dan dankt spreker daarvoor en hij
gaat dan ook op het oogenblik mee met het voorstel
van Burgemeester en Wethouders.
De Voorzitter merkt op dat door den heer H. de Boer
dit is gezegd: aanleg in eigen beheer is duurder, echter
op den duur voordeeliger.
De heer H. de Boer (wethouder) zal er niet verder
op ingaan; uit hetgeen de Burgemeester heeft gezegd
blijkt wel dat met de uitdrukking, die spreker heeft ge
bezigd, hij, zooals hij zoopas ook heeft gezegd, niet over
het soort werk heeft gesproken.
Spreker wil nu nog even terug komen op hetgeen hier
door den heer IJ. de Vries en ook door enkele anderen
naar voren is gebracht, n.l. alsof hier eigenlijk op een
klein beetje minder openlijke wijze getracht zou worden
iets in te voeren. Spreker komt daar ten sterkste tegen
op. Maar als deze proef goed zou voldoen en zou blijken
dat het werk goed werd uitgevoerd, beter dan tot nog
toe, dan vraagt spreker den heer IJ. de Vries op den man
af: als dat straks blijkt, is U er dan voor, als U er wel
voor zou wezen om 5 man aan te nemen, om dan 10
man aan te stellen als dat noodig is? Dan zal de heer
IJ. de Vries natuurlijk consequent moeten wezen en ja
moeten zeggen. Hen hangt hier niet af van het aanstel
len van 5 of 10 menschen, maar het hangt hier af van
het resultaat van een dergelijke proef. Wat de heer
De Vries bij anderen veronderstelt, laat spreker aan hem
zelf over, maar het valt spreker in den heer De Vries
tegen, dat deze niet logischer heeft gedacht. Spreker en
partijgenooten zeggen: laten wij beginnen met een proef
te nemen met 5 menschen en dan kunnen wij afwachten.
Als het goed gaat, zullen er mogelijk later 10 noodig
zijn, maar dat zullen wij in de toekomst moeten zien.
Het gaat op het oogenblik niet aan dat de heer IJ. de
Vries anderen iets in de schoenen schuift, als hij het
recht niet heeft dat te doen.
De heer IJ. de Vries merkt op dat de heer De Boer
zegt dat spreker iogisch moet redeneeren en logisch
moet denken, maar spreker meent dat hij mocht veron
derstellen dat de heer De Boer dan eerst zelf logisch
zou hebben gedacht. Want als men een proef wil nemen,
kan men die proef nemen, zonder werklieden in gemeen
tedienst te nemen, door het geheele werk uit te beste
den aan de werklieden, zonder tusschenkomst van een
aannemer
De heer H. de Boer (wethouder)U snapt er niets
van; dat is nog veel onlogischer.
De heer IJ. de Vries maar het aanstellen tot
gemeentewerkman, met als gevolg daarvan pensionnee-
ring wat de bedoeling is is niet noodig om een
proef te nemen. En als spreker dan hoort wat de wet
houder zegt, dat verleden jaar reeds eenigszins op die
wijze aan Oldegalileën is gewerkt en dat dit mislukt
is, is dat nu feitelijk niet meer noodig. Spreker wil echter
laten zien dat hij wel logisch wil redeneeren; hij heeft
er geen bezwaar tegen om die menschen 10 weken lang
in dienst der gemeente te laten werken, om dan te zien
wat en hoe zij het werk uitvoeren, maar hij wil hen niet
in vast gemeenteverband brengen. Maar de bedoeling
van den heer De Boer is om de menschen in vasten
gemeentedienst te brengen en te houden en hij laat het
logische daarvan niet zoo veel naar voren komen.
De heer Beekhuis (wethouder) zou één opmerking
willen maken. Het verwondert hem dat de zaak van de
financieele zijde in het geheel niet in bespreking is ge
weest. Hij wil er op wijzen dat voor 2 jaar door den
heer Fransen is berekend dat eigen beheer de gemeente
30.000.meer zou kosten. Die kosten dienen ook in
oogenschouw te worden genomen en spreker wou alleen
daarvoor even waarschuwen.
De Voorzitter zou eerst in stemming willen brengen
het adres van den Straatmakersbond, als gevolg waar
van al het straatwerk in eigen beheer zou worden uit
gevoerd.
De heer Dijkstra: Ik zou nog even willen reageeeren
op de uiting, die de wethouder van Financiën hier maar
zoo in den Raad gooit. Misschien was dat niet zoo zijn
bedoeling U hebt misschien geen bezwaar dat ik
even doorga maar de wethouder zegt dat men wel
om de financiën moet denken. Dat slaat dan op het
voorstel dat wij verdedigen en de redenatie van den
wethouder komt dan hier op neer, dat dit 30.000.
meer zou kosten. Dat cijfer slaat echter niet op een
proef met 5 man, maar op datgene, waarop de Bond
het heeft voorzien.
De heer Fransen (wethouder)Neen, het slaat op het
geheele eigen beheer.
De heer Dijkstra: Dat hebben wij niet verdedigd, dat
is hier niet naar voren gebracht.
De beraadslagingen worden gesloten.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt
met 14 tegen 11 stemmen aangenomen.
Vóór stemmen de heeren Scheltema, Koopmans,
Wölcken, Oosterhoff, Hofstra, Van der Schoot, Westra,
Posthuma, Visser, IJ. de Vries, Weima, Beekhuis, Lau-
tenbach en Fransen.
Tegen stemmen: de heeren O. F. de Vries, K. de Boer,
M. Molenaar, H. de Boer, Van der Veen, Botke, Hooi-
ring, Muller, Tiemersma, B. Molenaar en Dijkstra.
De Voorzitter wil nu in stemming brengen het voorstel
van de heeren O. F. de Vries en B. Molenaar. Spreker
weet niet of de heeren het allen goed hebben begrepen
dat dit een ander voorstel is als dat van den Straatma
kersbond, waarin werd gevraagd alles in eigen beheer
uit te voeren en waarin verschillende voorwaarden wa-
