284 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 20 December 1927.
terwijl de ander zijn meest gerechtvaardigde verlangens
niet zou kunnen zien bevredigd, waarom de eene amb
tenaar zijn aanvraag om verhooging moet zien door
gezonden naar de commissie van overleg, terwijl de
ander met leege handen wordt weggezonden.
Het is nu m. i. de juiste tijd om deze zaken eens en
voor goed te regelen, al zal er altijd wel eens een klein
verschil over blijven. Wanneer wij een algeheele salaris
herziening bij het Georganiseerd Overleg aanhangig
maken, dan kan daar een geheel schema van salari-
ëering worden vastgelegd; wij kunnen dan zien of de
gemeente dit financieel kan aanvaarden en anders de
schaal percentsgewijze zooveel worden verlaagd, dat
het financiëel wèl uitvoerbaar is, of de tijd van in
werking-treding kan zoodanig worden gesteld, dat men
meent het wè! te kunnen uitvoeren. Men kan met alle
omstandigheden rekening houden; wanneer b.v., wat
ik niet veronderstel, sommige loonen aanmerkelijk zou
den worden verlaagd, dan zou men wellicht overgangs
maatregelen kunnen treffen voor in dienst zijnden: In
elk geval zou dan een regeling te treffen zijn, waardoor
rekening kon worden gehouden met hetgeen de ge-
meente-financiën toelaten, zonder dat de druk alleen op
enkele categorieën zou komen, zooals thans blijkbaar
het geval is.
Ik zal mij wachten in deze een voorstel te doen, zon
der dat ik weet of het kans van slagen heeft; ik zal dus
bij de replieken gaarne vernemen hoe de verschillende
fracties of afzonderlijke leden tegenover dit denkbeeld
van een algeheele salarisherziening staan, om dan, als
het mogelijk is, een zoodanig voorstel te doen, dat kans
heeft hier een meerderheid te vinden.
Ten slotte, Mijnheer de Voorzitter, wensch ik nog
enkele zeer vrije beschouwingen te houden over de
waterleiding. De brief, welke U zoo vriendelijk was
wederom bij de stukken te leggen, is op dit oogenblik
wel niet aan de orde, maar bij de algemeene beschou
wingen over de begrooting is het toch gebruikelijk alles,
wat met de gemeente in verband staat, te bespreken,
zoodat ik vertrouw, dat U geen bezwaar zult hebben,
dat ik mijn betoog met een enkel woord over deze aan
gelegenheid besluit. Ik heb met belangstelling kennis
genomen van de ons door de Directie van de Intercom
munale Waterleiding gegeven inlichtingen over het
nieuwe tarief en de verdediging daarvan, welke ik ove
rigens wel eens eerder gehoord had, liet niets te wen-
schen over toch zou men even deze vraag kunnen
stellen, waarom, als het water vrijwel niets kost, iemand,
die meer gebruikt, dan hij overeenkomstig de afmeting
van zijn huis verplicht is af te nemen, althans te betalen,
voor dat meerdere een extra hoogen prijs moet betalen.
En vervolgens zou men kunnen aanvoeren, dat het nog
de vraag is of met de oppervlakte van een huis wel de
juiste maat is aangegeven van het belang, dat iemand
heeft bij aansluiting van zijn pand aan de waterleiding,
welk belang toch immers de grondslag vormt van het
tarief, waartegen hem het water wordt geleverd. Het
komt mij toch voor, dat een groote ongebruikte zolder
of kamer voor iemand kleiner belang vormt voor aan
sluiting bij de waterleiding dan b.v. het hebben van
een zeer kleine vierkante ruimte, welke in geen huis
kan worden gemist en welke voorzien is van een water
spoeling, welke laatste omstandigheid niet in ieder huis
het geval is. Maar laten wij nu eens aannemen, dat het
thans vastgestelde tarief het allerbeste is, dat was uit
te denken, dan kunnen we ons' toch ook voorstellen,
dat een tarief was vastgesteld dat aan onze wenschen
het minste bevredigde en nu is het eigenaardige er van,
dat ons eenvoudig wordt verteld, dat het aldus is vast
gesteld door de N. V., met andere woorden, wij, ge
meente Leeuwarden, hebben niets in te brengen als
leege briefjes. En nu is het een overheidsbedrijf, vroeger
hadden we een particuliere maatschappij, welke een
concessie had, en toen hadden we over de tarieven alles
te zeggen; de Leeuwarder gemeenteraad heeft toen
lange jaren een tariefsverhooging tegengehouden, totdat
ze het bedrijf heeft genaast, toen zijn de tarieven onmid
dellijk, naar ik meen 40 verhoogd. Is het nu wonder,
dat menig burger aldus redeneert Vroeger hadden we
een waterleiding, welke niet duur was, het water was
wel volgens sommige geleerden niet al te best, maar
ons voldeed het toch uitstekend, wel was er in den
zomer soms eens gebrek, maar de maatschappij had
toch de capaciteit wel kunnen verhoogen, indien de ge
meente haar maar niet had belemmerd in de verhooging
der tarieven.
De gemeente heeft ten slotte de zaak overgenomen,
met als gevolg 40 prijsverhooging, eerste voordeel
der overheidsexploitatie, daarna hebben we beter water
gekregen, maar van dit betere merken wij niet veel,
wel dat het sterk mangaanhoudend is en de ketels ons
bederven. Nu hebben we afscheid genomen van het
meest slechte 40 verhoogde tariefstelsel en er het
betere oppervlakte-tarief voor in de plaats gekregen,
met als gevolg, als ik geen closet met waterspoeling
heb, dat ik tweemaal zooveel water krijg toebedeeld
als ik noodig heb en dus mijn wateronkosten zie ver
dubbeld; en dan heeft over die tariefwijziging mijn ver
tegenwoordiger in den Raad niets te zeggen. Is het
wonder, dat zijn enthousiasme voor het overheidsbedrijf
gelijk nul is Ik heb gezegd.
De heer Blanson Henkemans heeft den indruk gekregen
bij beschouwing van de drie cijferkolommen der inge
diende begrooting, dat, als het in 1926 zooveel heeft
gekost, het ook in 1928 zooveel zal kosten. Er is ner
gens een ernstig streven naar bezuiniging te ontdekken.
Wanneer wij nagaan wat een getob het is geweest met
de begrooting voor 1927, dan behoeven wij geen profeet
te zijn om te voorspellen, dat wij met deze begrooting
hetzelfde spelletje zullen hebben. Het schijnt dan ook
een axioma te zijn, dat in de Leeuwarder huishouding
geen bezuiniging toe te passen is. Daar is een verklaring
voor te vinden in de begrooting zelf, waarbij zoo'n tot
het uiterste doorgevoerd systeem van versnippering is
toegepast, dat er geen aanmerkingen te maken zijn op
al die kleine postjes. De groote bedragen zijn verknipt
en verdeeld over een aantal van verschillende hoofdjes.
Zoo heeft men het onderhoud van de gemeentegebou
wen in 16 stukjes geknipt, te zamen tot een bedrag van
124.035 99.228.plus 25 toeslag voor de
kosten van Gemeentewerken) en weder verdeeld over
ongeveer 50 gebouwen. Onderhoud en schoonhouden is
gespecificeerd in gewoon onderhoud, buitengewoon
onderhoud, onderhoud van kachels, gordijnen, ruiten,
speelplaatsen, tuintjes, gewoon onderhoud meubelen,
buitengewoon onderhoud meubelen, aanschaffing meu
belen, schoonhouden, witten, glazenwasschen, vegen,
diversen, toezicht, enz.
Wanneer wij daaraan zien, dat wij per jaar voor
1000.aan glazen stuk gooien en 11.538.aan
meubelen uitgeven, dan komen wij tot de conclusie dat
het wel iets zuiniger kan. Spreker heeft uit de gemeente-
begrooting met Jobsgeduld spreker heeft den tijd
daarvoor, maar de andere raadsleden niet of althans
niet in die mate 50 gebouwen kunnen uitvisschen.
Het cijfer zonder meer zegt misschien ook nu niet zoo
heel veel, daarom is een vergelijking nuttig en daarvoor
neemt spreker dan het gebouw der Middelbare Tech
nische school met 17 groote localen, teekenzaal, les
lokalen en werkplaatsen, dat aan onderhoud en schoon
houden 1850.per jaar kost. Vergelijken wij dat met
de gemeente-schoolgebouwen, die allen zonder uitzon
dering kleiner zijn, dan geven die de volgende cijfers te
zien
school 5 3198.
6 2580.—;
7 2718.—;
8 2411.—;
10 3135.—
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 20 December 1927.
285
school 11. 2705.
12 1412.—;
13 2145.—;
U. L. O3168.—.
Zelfs een bewaarschool kost gemiddeld 1430.— per
jaar. Alle bedragen bovendien te verhoogen met 25
voor Gemeentewerken; zoo zou spreker kunnen door
gaan.
Dan heeft spreker bij die cijfers niet in rekening ge
bracht tonnenbelasting, waterleiding, enz., waarbij van
bezuiniging geen sprake kan zijn. Als men zóó in de
begrooting gaat neuzen, blijkt wel, dat alles heel duur
is en dat op de bovenstaande cijfers zeker te bezuinigen
valt. Verder zijn er ook heel eigenaardige dingen bij.
Zoo heeft spreker onder de cijfers aangetroffen een post
voor een concierge, die, buiten zijn gewoon salaris van
2378.nog 212.krijgt voor openen en sluiten
der deuren voor gemeentelessen; een dergelijk bedrag
van 132.wordt bij de belooning van een andere
schoonmaakster bijgetrokken. Spreker concludeert dat
uit dit alles blijkt, dat het onderhoud een 30 tot 50
te duur is en op deze dingen wel een belangrijk bedrag
te bezuinigen valt.
De gemeentesecretarie kost 85.000.aan salarissen
en bovendien is nog een postje op de begrooting van
100.voor schrijfloon uitgetrokken, dat toch wel wat
koddig aan doet. Verder is er het onderwerp leer
middelen. Voor het openbaar onderwijs kosten die
24.630.Uit de verhouding van het aantal leerlingen
bij het openbaar en bijzonder onderwijs (4:3) mag
worden afgeleid, dat in totaal 43.110.aan leermid
delen noodig is, dat wil zeggen ruim 800.- in de
week. Een ander punt is het gemeentelijk drukwerk,
waarvoor per jaar noodig is 19.000.of 63.per
dag; daar komt dan nog bij een honderd gulden of 12
voor advertenties.
Nog een ander voorbeeld van duurte zijn de bureau
kosten voor de gemeentebureaux, die bij elkaar kosten
19.000.en dat voor 61 personen, die deze bureaux
bevolken.
Spreker is jarenlang chef geweest van een Rijks
bureau en geeft daar cijfers van. Het was een gebouw
van 6 groote en 4 kleine lokalen, waarin 12 personen
werkzaam waren; hiervoor waren de kosten, alles inbe
grepen, behalve de huishuur, nooit hooger dan 1800.
per jaar, terwijl de gemeentebureaux, 8 in getal, met 61
personen, 1900.kosten. Voor bureaubehoeften,
potlooden, papier, enz. wordt 5000.uitgetrokken,
waar nog niet eens de secretarie inbegrepen is, die is
apart aangeslagen voor 3000.Ook daarop is wel
te bezuinigen.
Nog een dure post valt aan te wijzen, maar men moet
er om zoeken, want hij is zeer gespecificeerd en daarom
gecamoufleerd, dat zijn de commissies ten dienste van
het Gemeentebestuur. Er zijn er niet minder dan 22,
die gezamenlijk 8000.kosten. Als men hier de
2000.voor sigaren, kopjes thee en enkele andere
kosten bij rekent, komt men op 10.000.per jaar
De heer O. F. de Vries (wethouder)Afschaffen
De heer Blanson Henkemans: Dat is een ver
rassing voor de heeren en dat komt, omdat zij het nooit
zoo hebben uitgeplozen.
Aan pensioenkosten en verzekering voor ambtenaren
wordt 323.000.betaald, of, met aftrek van de
106.000.aan eigen bedragen der ambtenaren,
217.000.--, wat dan neerkomt niet op 7 van de
belasting, maar op ruim 14 van het bedrag, dat aan
gemeentelijke inkomstenbelasting geheven wordt. Aan
gezien dus op het oogenblik, in plaats van 106.000.
-t y9 ton meer te vorderen is aan pensioenbijdragen,
is het verkeerd van de gemeente dat cadeau te geven.
Spreker is jarenlang ambtenaar geweest, maar het is
hem nooit duidelijk geworden waarom een ambtenaar
te dien opzichte iets anders zou zijn dan een ander
mensch. Ieder moet zich opofferingen getroosten om
voor zijn vrouw en kinderen en zijn eigen ouden dag te
zorgen. 8/2 aftrek is niet onbillijk; iedere particulier
moet voor dezelfde pensioenrechten veel meer betalen.
De condities zijn voor de ambtenaren buitengewoon
gunstig. Er wordt altijd gesproken van korting op de
tractementen, maar die uitdrukking is onjuist. Toen de
Rijksambtenaar, buiten de 8'/2 pensioenbijdrage,
10 extra van zijn salaris werd afgetrokken, kon die
van een korting spreken, maar de 8'/2 pensioens
bijdrage is een buitengewoon gunstige levensverzekering-
premie. Als de salarissen niet voldoende zijn, moeten
zij worden verhoogd, maar de 8'/2 pensioensaftrek, van
welk salaris ook, is niet onbillijk, gezien wat men er
voor krijgt.
Onredelijke royaliteit heeft spreker ook getroffen bij
woningbouw. Op een van de achterste bladzijden van
de begrooting van dit hoofdstuk is een overzicht gege
ven van de loopende leeningen. Daar is er een bij van
125.000.met aflossing in 25 jaar. Dat is toch on-
noodig, dat het geld in zulk een korten tijd moet worden
afgelost voor dit doel, vooral voor een bedrijf dat
60.000.in één jaar te kort komt. Aangezien be
lasting betaald moet worden over het bedrag, dat het
verschil uitmaakt tusschen de inkomsten en de uitgaven
der gemeente, blijft er over, dat elk niet volstrekt noo
dig bedrag, dat uitgegeven wordt, een ongemotiveerde
verhooging van het belastingcijfer beteekent.
Bij het Woningbedrijf, waar 60.000.per jaar bij
moet, is zeker alle reden niet al te scheutig te zijn en
niet meer te geven dan volstrekt noodig is. Dit bedrijf
heeft bovendien een stille reserve in den vorm van de
„Leeuwarder Woningvereeniging", die straks ongeveer
2 millioen aan de gemeente cadeau zal geven, als de
annuïteit van haar verschillende bouwblokken is afbe
taald.
Bij de Bank van Leening is een omzet van 900.
per week, waarvoor 3 menschen noodig zijn om dit
bedrag te beheeren, een schatter, een directeur en een
klerk. De administratiekosten bedragen daar 5300.
de bureaukosten 2000.
Bij de Reiniging is ook wel iets op te merken. In de
sectievergadering is een opmerking gemaakt over de
tractors, die in gebruik zijn bij de Gemeentereiniging.
In de Memorie van Antwoord wordt daarover gezegd
„De bij het bedrijf in gebruik zijnde automobielen
voldoen uitstekend."
Nu is dit een kwestie van opvatting. De 3 tractors ge
bruiken 3000 L. benzine in de maand, is 1000 L. per
tractor en 40 L. per dag. Nu maken ze per dag 8 ritjes,
stel 3 K.M. heen en 3 K.M. terug, hetgeen ruim gere
kend is, maakt 48 K.M., d. i. 1'4 K.M. per L. benzine.
Er zijn niet veel zulke dure auto's. De gewone vracht
auto's van die belasting rijden 3 K.M. voor 1 L. benzine.
Dan is er nog een opmerking gemaakt in de sectie
vergadering over de chauffeurs. In de Memorie van
Antwoord lezen wij daarover
„In antwoord op de vraag, waarom voor het be
dienen van drie tractors zes chauffeurs noodig zijn,
worde medegedeeld, dat bij het bedrijf 6 voerlieden
het chauffeuren hebben geleerd, van wie 4 voor de
tractors en 2 voor den automobiel-sproeiwagen. In
het geheel zijn 4 chauffeurs geregeld als zoodanig
in dienst, n.l. 3 (dus niet 6) in den gewonen dienst
op de tractors en 1 in den reservedienst. De andere
twee doen geregeld dienst als voerlieden en vallen
als chauffeurs alleen in bij verlof, vacantie, ziekte,
enz."
Duidelijk is het spreker nog niet, want wanneer de drie
chauffeurs acht ritjes maken, is dat bij een matig gan
getje van 10 K.M. per uur, nog maar 5 uur per dag voor
3 chauffeurs. Voor 6 chauffeurs is dat zeker wat weinig,
zoodat spreker tot de conclusie komt, dat 6 chauffeurs
toch veel te veel is.
