98
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 1 Juni 1938.
bewoonbaar te verklaren en men gaat door met het
bouwen van woningen, als de voorgestelde, dan is men
op den goeden weg. Men brengt arbeid en kapitaal bij
elkaar en verrijkt de gemeenschap met goede arbeiders
woningen.
De heer Rom Colthoff zegt, dat in de totale bouw
kosten ad 199.048.18.549.08 is begrepen voor
Onvoorzien, winst en risico. Voor een particulieren
bouwer een niet onaardige winst Hij zou dan natuurlijk
ook over goedkoopen grond moeten kunnen beschikken.
Het komt spr. voor, dat voor dezen grond bij het sport
terrein wel een hoogere prijs te maken is; voor arbeiders
woningen ware dan wel een andere plaats te vinden.
Voorts was bij de stukken een berekening van kosten
terrein, straataanleg en voortdurend onderhoud, in totaal
16.223.50, maar of dit bedrag bij de totale kosten ad
199.048.is inbegrepen, is niet duidelijk.
Mevrouw Van DijkSmit zegt, dat met dit plan,
niet worden geholpen zij, die geholpen moeten worden,
doordat de huur te hoog zal blijken. De financiëel ster
keren zullen daardoor in deze woningen komen.
Het in het voorstel gemaakte verwijt aan de particu
liere bouwers vindt spr. misplaatst. De gemeente geeft
zich immers zelf een voorsprong door 3J/£ van de
grondwaarde te rekenen, terwijl particulieren 6 erf
pacht betalen. Bovendien is de straataanleg eenige jaren
stopgezet, waardoor het particuliere initiatief werd uit
geschakeld.
Voorts betwijfeld spr. of de huurprijs zoo laag kan
worden als B. en W. voorstellen. Enkele factoren wijzen
er op, dat de omstandigheden in de toekomst ook hierin
een groote rol zullen spelen, terwijl de exploitatie zeer
optimistisch is opgezet. Spr. stemt tegen dit voorstel,
ook omdat de gemeente zich niet verder in schulden
mag steken.
De heer Buiël acht het onjuist, dat rekening is ge
houden met een rente van 3J^ want als de gemeente
den grond in erfpacht had uitgegeven, had zij 6 ont
vangen.
Vergelijking van dezen bouw met bouw door particu
lieren is onjuist, omdat laatstgenoemden winst moeten
maken en de gemeente hier ongetwijfeld geld bij moet
leggen, want spr. gelooft niet, dat deze bouw een uit
zondering op den regel zal zijn. Erg is zulks echter niet
omdat het hier een algemeen nut betreft, mits B. en W.
zooveel mogelijk bevorderen, dat speciaal zij, die uit de
onbewoonbaarverklaarde woningen komen, in dit com
plex komen.
De heer Balk zegt, dat de menschen met lage inkomens
deze gemiddelde huur niet zullen kunnen betalen er
zou iets bij moeten door middel van huurbons, zooals de
heer Turksma zeide.
Is het B. en W. ook bekend, of het met behulp van
het Werkfonds mogelijk is woningen voor groote ge
zinnen te stichten Dan kon misschien goedkooper
worden gebouwd. Spr. vreest, dat de menschen, die deze
woningen moeten hebben, er niet in komen. Groote ge
zinnen met 5 a 6 kinderen moeten juist deze woningen
kunnen betrekken. Deze wonen vaak wel in een goede
woning, doch zij willen graag voor enkele kwartjes
huur meer een huis met 3 of 4 slaapkamers hebben. Spr.
vraagt pertinent aan B. en W. of zij, die in deze wo
ningen behooren, er werkelijk in komen en de groote
gezinnen de woningen met 4 slaapkamers krijgen en
niet zij, die ze huren om een gedeelte onder te verhuren.
De heer Hellema zegt, dat bij de stukken een staat
van het aantal aanvragen bij het Woningbedrijf lag,
gesplitst in aanvragers, die wel en die niet een woning
hebben.
Er wordt telkens gezegd, de woningen zijn bestemd
voor hen, die in dien prijs geen huis hebben kunnen
krijgen. Hoe denken B. en W. deze woningen te ver
huren Spr. verwacht een groote aanvraag. Bestaat het
gevaar niet, dat iemand, die wel een andere woning kan
huren, of reeds een duurdere gemeentewoning bewoont,
een der nieuwe woningen in gebruik zal nemen Welke
maatregelen wil men daartegen nemen en hoe wil men
controle hebben, dat die menschen in de woningen
komen, die er in moeten
De heer Van der Geest zegt, dat de heer Hellema
hem noopt iets te zeggen. Het mag bekend zijn, dat
velen tegenwoordig een huis bewonen, dat hun eigenlijk
te duur is, maar een dergelijke woning moeten hebben
in verband met de grootte van hun gezin. Men moet
natuurlijk geval voor geval onderzoeken, maar de lijn
is niet in het algemeen door te trekken, dat zoo iemand
niet een dezer goedkoopere woningen kan krijgen, noch
iemand, die een gemeentewoning huurt, welke voor zijn
gezin niet geschikt is.
De heer Stobbe zegt, dat deze zaak in de Comm. voor
O. W. grondig is bekeken. Spr. is niet enthousiast voor
gemeentelijke woningbouw, doch gelet op de sociale
taak, welke de gemeente in dezen heeft en na bestu
deering van de aangeboden stukken, is spr. tot de con
clusie gekomen, dat in den hier bestaanden woningnood
moet worden voorzien.
Als men zich hier beroept op de hooge erfpachtsrente,
wijst spr. er op, dat zijn voorganger, de heer Terpstra,
steeds heeft geijverd voor verlaging daarvan. Indertijd,
toen men 6 billijk achtte, was de toestand van de
burgerij veel gunstiger dan thans. Zoolang spr. aan den
weg timmert, is het nog nooit voorgekomen, dat particu
lieren arbeiderswoningen konden bouwen, daar zij ze
niet kunnen exploiteeren door de hooge erfpacht enz.
De voorziening van arbeiderswoningen blijft, gezien den
nood op dit terrein, Overheidstaak, omdat het particu
liere onvermogen op dit terrein is gebleken.
Den heer IJtsma bevreemt het, dat bij dit voorstel
gesproken wordt over de hooge erfpachtsrente en dat
men om beurten uitroeptik heb er altijd voor geijverd
die weg te krijgen. Spr. beschouwt dit onderwerp als tè
ingewikkeld om er hier zoo maar even een berekening
van op te zetten. Spr. zou graag een voorstel tegemoet
zien, dan kan dit vraagstuk apart onder oogen worden
gezien. Of men verzoekt B. en W. een onderzoek daar
naar in te stellen.
Er is hier gezegd, kan de gemeente niet wat meer
doen Hierover is spr. zeer verheugd. Laat ieder in
eigen kring overwegen om B. en W. te verzoeken in
het belang der volkshuisvesting voldoende goede arbei
derswoningen te doen bouwen, dan behoeft de Raad
zich verder niet druk te maken, of die aan Jan, Piet of
Klaas zullen worden verhuurd dat komt dan vanzelf
terecht.
Men zegge niet vooraf, er moeten geen menschen uit
duurdere woningen in. Natuurlijk ook niet uit de aller
minste woningen. Men late dit gerust aan het wijs beleid
van B. en W. over. Men moet de geschiktste huurders
nemen, rekening houdende met de sociale omstandig
heden.
De heer De Boer (weth.) zegt, dat de meeste sprekers
dit voorstel met sympathie hebben ontvangen. De Dir.
van Gem.werken heeft, na overleg met spr., den heer
Turksma op diens vragen gezegd, dat hij het antwoord
wel in de vergadering zou krijgen. Als Raadsleden zulke
inlichtingen wenschen, is het beter zich tot het College
te wenden.
De heer Turksma vindt de exploitatierekening te
nauw opgezet, maar spr. hoopt het tegendeel te kunnen
bewijzen. Natuurlijk is de bedoeling woningen voor de
minst gesitueerden te bouwen, maar voorop staat, dat
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 1 Juni 1938.
99
het goede arbeiderswoningen moeten worden, die aan
de eischen van dezen tijd voldoen. Het plan is voorts
geheel opgezet in verband met de situatie van het ter
rein daardoor zijn er verschillende blokken en is de
indeeling van de woningen ook verschillend. Pl.m. 30
bovenwoningen hebben vier slaapkamers en zijn dus
geschikt voor groote gezinnen. Ook zijn de kamers ruim,
zoodat de kinderen, als de heele familie thuis is, niet
op straat behoeven te worden gestuurd.
Particuliere bouwers kunnen deze woningen inderdaad
niet in dezen prijs bouwen, omdat zij het geld niet op
zulke voordeelige voorwaarden kunnen krijgen als de
gemeente. Een particulier kan geen annuïteitsleening
sluiten hij bouwt bovendien niet in het belang van de
volkshuisvesting, maar voor zijn bestaan. De heer
Praamsma zeide terecht, dat de gemeente indertijd ge
dwongen was te bouwen, omdat er een groot tekort
aan arbeiders-, zoowel als middenstandswoningen, was.
Het materiaal was slecht en duur en het spreekt vanzelf,
dat die woningen thans verlies opleveren nu particu
lieren de laatste jaren vele, betere, woningen hebben
gebouwd. Doordat de woningmarkt overvoerd werd, zij
het niet met arbeiderswoningen, is de stratenaanleg
stopgezet. Voor de gemeente was zulks aanleiding de
huur van een aantal z.g. middenstandswoningen be
langrijk te verlagen, waardoor een deel daarvan wo
ningen werden voor arbeiders met een regelmatig in
komen. Ditzelfde verschijnsel zag men bij de particuliere
woningen. De slechtste huizen brengen echter de meeste
huur op. Zoo wordt voor de vier bij punt 8a onbewoon
baarverklaarde woningen pl.m. 10.per week huur
gemaakt. Daarom is het taak der gemeente voor een
behoorlijke volkshuisvesting te zorgen. In elk geval moet
zij trachten goede woningen te bouwen en daarna zal er
met zorg op worden toegezien, aan wie zij worden ver
huurd. Er bestaat hier reeds contact tusschen de ver
tegenwoordigers van de gemeente en de besturen van
bouwvereenigingen, die gezamenlijk trachten te voor
komen, dat b.v. huurders van een vereenigingswoning
een gemeentewoning betrekken om iets minder huur te
betalen, wat natuurlijk niet uitsluit, dat iemand, die om
een bepaalde reden goedkooper moet wonen, zal worden
geholpen.
Deze woningen komen vlak bij de 151 woningen in
de Indische buurt te liggen, welke heel aardig zijn, maar
ongeschikt voor groote gezinnen. Daar de nieuwe wo
ningen daarvoor beter geschikt zijn, zal een goede op
schuiving kunnen worden verkregen en bij een doel
matige toewijzing kan veel worden bereikt. Herhaal
delijk werden bij de hier bestaande bouwvereenigingen
pogingen gedaan deze materie te regelen, tot nu toe
echter zonder succes. Er zou dan moeten komen een
centrale toewijzingscommissie voor met Rijkssteun ge
bouwde woningen, zooals die elders met goed resultaat
werkzaam zijn. Nu de verhuring van dit complex loopt
over het gem. Woningbedrijf en met de bouwvereeni
gingen hier ter stede overleg plaats heeft t.a.v. het over
nemen van elkanders huurders, kan men verzekerd zijn,
dat de woningen op de meest doelmatige wijze zullen
worden verhuurd.
Voorts hadden sommige leden 6 rente in rekening
willen brengen. Uit den brief van den Dir. van Gem.-
werken blijkt, dat ook een becijfering is opgezet, waarbij
de grond tegen kostprijs aan het Woningbedrijf ter be
schikking wordt gesteld en de kosten van straataanleg
enz. op de exploitatie drukken. De huur zou dan nog
0.14 per week lager worden. B. en W. hebben echter
gemeend, dat de gemeente den normalen grondprijs
moet berekenen. Dat die niet aan den lagen kant is, blijkt
hieruit, dat de grond aan de Balistraat naar ƒ4.— per
m2 werd berekend, die aan den Mariahof 4.50, Auke
Stellingwerfstraat ƒ5.— tot ƒ6.— en Ramstraat ƒ4.—
tot 5.De grond wordt in gebruik afgestaan tegen
gerekend naar den huidigen rentestandaard. Met
huurderving is geen rekening gehouden, omdat deze
woningen zeker worden verhuurd, gezien de behoefte
en de plaats waar gebouwd zal worden, en 40.— voor
onderhoud wel aan den hoogen kant zal zijn. B. en W.
hebben dit bedrag genomen, om de onkosten niet te laag
voor te stellen.
Den heer Rom Colthoff zegt spr., dat de grond als
bouwrijp terrein tegen ƒ6.per m2 ter beschikking
wordt gesteld de straataanleg is daarin begrepen, wat
bij bouwrijp terrein altijd het geval is.
De kwestie van de erfpacht zou spr. buiten beschou
wing willen laten, om die later, als die zaak eens speciaal
aan de orde is, te behandelen.
Met opzet is geen steun van het Rijk gevraagd, omdat
het niet noodig was en ook om vrij te zijn in de keuze
van indeeling e.d., want wordt een Rijksbijdrage ver
leend, dan stelt het Rijk voorwaarden en zouden B. en
W. waarschijnlijk met een ander plan moeten komen.
De heer Praamsma vindt de overgelegde cijfers van
de aanvragen aanvechtbaar. Op 22 Januari bedroeg het
aantal aanvragen van hen, die gaarne willen veranderen,
131; op 31 Mei was dit aantal 115. (De heer Praamsma;
Die hebben een woning.)
Velen hebben een woning, maar moeten veranderen.
Meestal zijn de aanvragen serieus, al zijn er ook bij van
hen, die alleen om te veranderen willen verhuizen. Dik
wijls komen menschen met een doktersbriefje bij het
Gem. Woningbedrijf, en bij onderzoek blijkt meestal,
dat zij terecht moeten verhuizen. (De heer Turksma;
Was het totaal aantal aanvragen voor woningen van
ƒ3.a ƒ4. inbegrepen van hen, die trouwplannen
hebben, niet 174
Op 31 Mei was dit aantal 115. B. en W. meenen,
dat thans niet meer dan 75 woningen behoeven te
worden gebouwd. (De heer Van der Schoot: Is het niet
goedkooper achter dit terrein te bouwen?)
Spr. zegt, dat de bedoeling is t.z.t. de zijstraten door
te trekken en zoo noodig daar woningen te bouwen.
Had men thans dien grond genomen, dan had men geen
verdiepingbouw kunnen toepassen, waarvoor de thans
gekozen straat wel geschikt is. Als nu tot dezen bouw
wordt overgegaan, wil spr. niet beweren, dat de zaak
in orde is, maar er is een goed begin gemaakt met de
verbetering van de volkshuisvesting.
De heer Turksma zegt, dat hij bij het vragen van
inlichtingen geenszins den wethouder heeft willen pas-
seeren, doch spr. meende, dat, als hij een dergelijke
inlichting wenschte, hij zich tot het hoofd van den dienst
of de secretarie kon wenden, zonder met den wethouder
overleg te plegen voor een ondergeschikt punt als dit
en dan wendt men zich toch niet tot B. en W. Toen
spr. er hier zijn verwondering over uitsprak de ge
vraagde lijst niet te hebben gekregen, had hij, als hij
achterdochtig was geweest, kunnen vragen, of er thans
veel minder aanvragen zijn dan op 22 Januari jl.
Er is hier opgemerkt, als zou spr. zich tegen dezen
bouw hebben verklaard. Hij heeft alleen gezegd, dat
men niet tegen particuliere bouwondernemers mag uit
spelen, dat zij niet in dezen bouw voorzien en dat hij
meent, dat het tot de sociale taak der gemeente behoort
aandacht te schenken aan den bouw van arbeiders
woningen.
Spr. heeft gezegd, dat de gemeente de laatste jaren
verliezen op de gemeentewoningen te verwerken heeft.
Als men destijds meende, dat die woningen inderdaad
gebouwd moesten worden, dan was het een reëele poli
tiek geweest daarop meer af te schrijven en had men
later niet voor verrassingen gestaan.
Spr. vraagt nogmaals of er tegen 3J^ geld te
leenen is voor 50 jaar. Indien niet, dan komt de exploi
tatie dezer woningen op losse schroeven te staan.
Het is ook eenigszins verwonderlijk, dat men voor
een huis van 3000.slechts 0.50 assurantie bere
kent. (De Voorzitter: 0.20 per mille.)
Dan zou het toch in ieder geval 0.60 moeten zijn,
maar spr. ziet niet op één dubbeltje.
