84 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 17 Mei 1939.
lege zich dan niet verder gebonden eenige voorwaarde
op te volgen en staat het geheel los van de bespreking
met Ged. St. Spr. heeft reeds gezegd, dat de Raad
nooit gebonden kan zijn door eenige bespreking met
Ged. St. In den goedkeuringsbrief van Ged. St. wordt
trouwens enkel de veronderstelling uitgesproken. Spr.
gaat met het voorstel mee, omdat het hier een bijzonder
geval betreft, immers, een plan voor het bouwen van
een groot aantal woningen, waaraan behoefte is en dat
tevens werkobject is, maar verder acht spr. zich in geen
geval gebonden.
De Voorzitter beaamt, dat iedere aanvraag op zich
zelf zal worden bekeken. Spr. kent aan de kwestie met
Ged. St. bij de beoordeeling van dit voorstel niet zoo
veel waarde toe als de heer De Boer. Spr. persoonlijk
en ook de meerderheid van het College zouden ook
zonder deze kwestie geen bezwaar tegen verkoop heb
ben gehad. Zij meenden voor dezen grond een behoor
lijken prijs te krijgen en de kooper heeft de daarbij
gestelde voorwaarden aanvaard. Als het nog eens voor
komt en noodig is, dan is de meerderheid van het Col
lege weer voor verkoop.
Spr. maakt zich volkomen vrij van het goedkeurings
besluit van Ged. St. en acht zich alleen gebonden door
de bepaalde omstandigheden van het bepaalde ooqen-
blik.
Het voorstel van B. en W. wordt met 27 tegen 1
stem, die van den heer Hooiring, aangenomen.
Punt 9 (bijl. no. 57).
De heer Turksma weet niet of in deze woningen
closets worden aangebracht. Het lijkt hem wenschelijk
om deze bij nieuwbouw voor te schrijven. Daardoor
zal mede de Reinigingsdienst worden verlicht. Als in
sommige huizen tonnen worden geplaatst, kan het ge
beuren, dat aan den rand van de stad 1 of 2 tonnen
zijn, terwijl verder alles van sanitair is voorzien. Het
aanbrengen van closets is dus in het voordeel van de
gemeente.
De heer De Boer (weth.) merkt op, dat een dergelijke
aangelegenheid niet in de bouwvoorschriften, maar in
de bouwverordening thuis behoort.
Het ligt in de bedoeling closets in dit huizencomplex
aan te brengen.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig
het voorstel van B. en W.
Punt 10 (bijl. no. 60).
Den heer Bos verheugt het, dat deze school nu ein
delijk verbeterd wordt en dat er een grootere speel
plaats zal komen. In verschillende rapporten werd ge
sproken over het dempen van den vijver. Is het ook
mogelijk bij de school reddingsmiddelen aan te brengen;
voor en achter deze school toch is water.
Laten B. en W. voorts overwegen de diepte van den
vijver te beperken.
De heer Turksma sluit zich bij den heer Bos aan.
Hem zijn echter een paar dingen opgevallen bij de ver
strekte gegevens.
Blijkens haar schrijven was de Comm. van O.W. het
eens met B. en W. omtrent het plaatsen van een olie-
stookinrichting waarom wordt nu een andere wijze
van stoken voorgesteld
Verder wordt een geluidloos wegdek voor de school
gewenscht. Als dit inderdaad voor het onderwijs noodig
geacht wordt, vraagt spr., dit zoo spoedig mogelijk aan
te brengen; misschien is een kleine vernieuwing over
een afstand van 50 a 60 m voldoende.
Men zegt, dat de vijver geen buitengewoon gevaar
oplevert, doch wij kennen helaas de treurige gevolgen.
Ook elders, waar water is, kunnen natuurlijk ongeluk
ken voorkomen, maar toch zou spr. gaarne een behoor
lijke afscheiding bij dezen vijver zien aangebracht. Ver
laging van den waterstand alléén acht hij onvoldoende.
De heer De Boer (weth.) zegt, dat het College het
meer dan tijd acht, dat deze school verbeterd wordt.
Men had het al eerder willen doen, doch de financiën
beletten dit, al zijn die nu niet zooveel beter.
De heer Bos sprak over reddingsmateriaal. Spr. ver
zekert, dat, als dat materiaal er thans niet is, het nog
deze week zal worden aangebracht. Het is er vroeger
geweest en hoe het is weg geraakt, weet spr. niet.
De heer Turksma zeide, dat er in het rapport van de
Comm. van O.W. wel sprake is van overeenstemming
tusschen B. en W. en die Commissie i.z. een olie-stook
inrichting. Later echter is de zaak nog eens in het College
besproken en daarbij is overwogen, dat men in dezen
onzekeren tijd wel iets meer bedrijfszekerheid heeft, als
men kolen stookt. Op het verkrijgen van olie kan men
minder rekenen, dan op kolen. Daarom zal men het
voorloopig met kolen doen. Er kan bij deze installatie
op gerekend worden, dat altijd nog een olie-stookinrich
ting kan worden aangebracht. Werd zoo'n inrichting
direct gemaakt, dan zou dat 2650.meer kosten. Wel
zou er dan geen bediening noodig zijn, wat nu wel uit
gaven vordert. De bedrijfszekerheid heeft hier echter
den doorslag gegeven.
Gaat men later tot een olie-stookinrichting over, dan
zullen de meer-kosten wellicht opwegen tegen de kosten
van bediening, die dan vervallen. Het was evenwel
ook bij een olie-stookinrichting toch de bedoeling
een kolenbergplaats te bouwen.
Het wegdek voor de school bestaat thans uit klinkers,
waarvan men veel minder last heeft dan van keien.
Toen in de Eestraat de keien door klinkers zijn ver
vangen, was dit een groote verbetering. Bovendien is
er niet zooveel verkeer met ijzeren wielbanden meer,
doch veel autotractie. Het aanleggen van een geruisch-
loozen weg zou zeer veel kosten. Er zijn hier overigens
wel meer scholen, waar een verkeersweg langs loopt.
Werd dus alleen het wegdek voor de onderhavige school
veranderd, dan zou dit ook nog consequenties mee
brengen. Van B. en W. is geen voorstel in dezen te
verwachten.
In het najaar zal de vergrooting van de speelplaats
onder handen worden genomen. Nu alles in bloei staat,
is het niet de juiste tijd. Vóór het najaar zullen B. en W.
i.z. vergrooting der speelplaats bij den Raad komen.
Wat den vijver betreft, het is de bedoeling dezen
zooveel mogelijk ontoegankelijk te maken voor de
schoolkinderen. De kinderen worden opzettelijk niet
naar den kant van den vijver gebrachtde ingang blijft
op den Oostersingel.
De heer Stobbe juicht deze verbouwing van harte toe.
De Comm. van O.W. meende, dat op grond van de
kosten de verwarming moest plaats hebben door een
olie-stookinrichting. B. en W. zijn wel niet aan een
advies van de Commissie gebonden, maar dat zij nu
voorstellen toch een cokes-stookinrichting aan te leggen,
en daarnaast schrijven blijkt het later wenschelijk of
noodig, dan kan altijd nog tot een olie-stookinrichting
worden overgegaan, bevreemdt spr. Dan kan men zulks
beter nu maar direct doen, anders zijn alle gemaakte
kosten weg.
Er mag wel overwogen worden, dat volgens den Dir.
van G.W. verwarming met olie op den duur veel voor-
deeliger zou zijn dan met cokes. Of zijn de betreffende
gegevens later minder juist gebleken Men weet nu,
dat een olie-stookinrichting 2650.meer kost, maar
niet wat die later kost. En misschien is er straks geen
goedkoope cokes te krijgen.
De heer De Boer (weth.) zegt, dat nader gebleken
is, dat een olie-stookinrichting thans wel duurder in het
gebruik is dan een kolen-stookinrichting. De oorspron
kelijke gegevens van den Dir. van G.W. bleken bij
nadere bespreking niet geheel volledig te zijn. Boven
dien heeft men vooral in dezen tijd bij een kolen-stook
inrichting meer bedrijfszekerheid. De meerdere 2650.
voor een olie-stookinrichting staan niet op de begrooting
en worden niet uitgegeven. Wenscht men later toch een
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 17 Mei 1939.
85
olie-stookinrichting, dan kan die zeer gemakkelijk wor
den aangebracht.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig het
voorstel van B. en W.
Punt 11.
Den heer Turksma is opgevallen, dat over het alge
meen de oninbare bedragen niet zoo belangrijk zijn, wat
waarschijnlijk mede te danken is aan den ijver van den
betrokken ambtenaar, wien spr. daarvoor erkentelijk is.
Over 1937 is aan straatbelasting 180.onin-
vorderbaar verklaard; in 1938 ƒ720. Hoe komt het
bedrag nu zooveel grooter? Of is de financieele draag
kracht van den kleinen man hier zooveel minder ge
worden
De Voorzitter antwoordt, dat de straatbelasting is
gebaseerd op de grondbelasting, en uit den overgeleg-
den staat blijkt, dat naast enkele onvermogenden of
gefailleerden, de meeste bedragen oninvorderbaar zijn
als gevolg van afschrijving van de grondbelasting. Wat
de oorzaak van die afschrijvingen is, weet spr. niet.
Met alg. stemmen wordt besloten overeenkomstig het
voorstel van B. en W.
Punten 12 en 13 (bijl. no. 59). Met alg. stemmen wordt
besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 14 (bijl. no. 51).
De heer Westra (weth.), sprekende als minderheid
van het College en als voorzitter van de R.K. fractie,
zegt, dat men z.i. deze zaak, door den Ned. R.K. Bond
voor Groote Gezinnen in den Raad gebracht, kan zien
uit een oogpunt van wenschelijkheid, doelmatigheid,
toelaatbaarheid en behoorlijkheid, dit laatste misschien
in anderen zin dan men oogenschijnlijk zou denken. De
meerderheid van B. en W. heeft de wenschelijkheid en
doelmatigheid in het praeadvies buiten beschouwing
gelaten. T.o.v. de toelaatbaarheid behoeft feitelijk geen
verschil van meening te bestaan, nu de Hooge Raad
heeft uitgemaakt, dat een verordening, als hier ge
vraagd, inderdaad verbindend is. Wel is hierbij over
wogen, dat in een gemeente bijzondere omstandigheden
kunnen bestaan, die een dergelijke verordening noodig
maken, doch niet in dien zin, dat de Hooge Raad t.o.v.
Heerlen in concreto de omstandigheden van dien aard
achtte, dat de Gemeenteraad terecht die verordening
had ingesteld. De Hooge Raad heeft alleen in abstracto
uitgemaakt, dat in een gemeente omstandigheden kunnen
zijn, die een dergelijke verordening wettigen en dat
daarom in het algemeen zoo'n verordening inderdaad
verbindend is.
Het oordeel van de meerderheid van B. en W. is
echter feitelijk gebaseerd op de behoorlijkheid of in
een gemeente, waarvan verondersteld mag worden, dat
zich daar geen andere omstandigheden voordoen dan
in andere gemeenten, de bedoelde verordening behoort
te worden gemaakt, ook omdat de Rijkswetgever deze
materie pleegt te regelen.
De vraag of een dergelijke verordening in een ge
meente kan worden ingesteld, lijkt spr. ten sterkste te
worden beheerscht door het feit, in wiens handen de
zaak berust. Hoe meer de wenschelijkheid overigens
aan den dag treedt, hoe eerder men geneigd is tot een
verbod over te gaan. Dit is geen novum. Ook t.a.v.
Plaatselijke Keuze, het tapverbod en Winkelsluiting is
dezelfde weg gevolgd.
T.o.v. de doelmatigheid zullen voorstanders het er
over eens zijn, dat een wet voor het geheele land beter
was. Nu deze echter uitblijft, trachte men door gemeen
telijke verordening het verbod langzamerhand gemeen
goed te doen worden.
De R.K. fractie kan niet tegen het verzoek van den
R.K. bond zijn, omdat bij deze kwestie geestelijke en
stoffelijke waarden en het volksbestaan zelve betrokken
zijn.
Spr. zou het bij deze verklaring hebben gelaten, ware
het niet, dat er naast dit verzoek een adres is van den
Nieuw Malthusiaanschen Bond, alsmede een zijner
brochures. Hierin staat, dat verschillende gemeente
raden, o.a. die van Bussum, met alg. stemmen (zelfs met
die van de soc.-dem., zegt de voorzitter van den N.M.B.
eenigszins spijtig), een dergelijke verordening hebben
aangenomen. Door alle partijen heen voelt men dus
voor deze verordening.
In de brochure wordt voorts gezegd, dat, als de
N.M.B. niet optrad, er gezinnen zouden komen van 16
a 20 kinderen, wat spr. betwijfelt, omdat er ook nog
een andere begrenzing van het geboortecijfer is dan die
welke de N.M.B. propageert. Verder komt spr. op tegen
de bewering, als zouden zij, die in het openbare leven
zich met wettelijke middelen tegen den N.M.B. ver
zetten, zelf in de praktijk de N.M. methode toepassen.
Op de vraag hoe komt het toch, dat de Overheid
zich tegen ons richt, komt de N.M.B. tot de eenigszins
spijtige verklaring, dat wij nu eenmaal verkeeren in een
Christelijke samenleving, en wat de Bond wil bestrijding
vindt bij alle godsdiensten, vooral bij de Christelijke.
Nu is dat zeer begrijpelijk, als men ziet, dat als vraag
in de brochure gesteld wordt
,,öf men beschouwt het ontstaan van nieuw men-
schenleven, het ontstaan van het nageslacht met den
ernst, dien deze zaak verdient, men gebruikt zijn ver
stand, men is, ook op dit gebied, redelijk wezen, men
aanvaardt de bewuste geboorteregeling,
óf men aanvaardt hierbij de rede niet, men laat dit
aan de natuur, of zoo men wil, aan God over met
als gevolg (we meenen dit te hebben aangetoond)
een zee van armoede, ziekte, leed voor de geheele
menschheid, en, binnen enkele jaren, een overbe
volking, die, voor ons land, een ernstige ramp zou
beteekenen.".
Iemand, die zulks schrijft, i.e. de Voorzitter van den
N.M.B., moet natuurlijk zelf absoluut ongeloovig zijn.
Welke voorstelling heeft deze van de eigenschappen,
welke de geloovige aan zijn God toekent en hoe kan
hij een dergelijke vraag voorleggen aan een geloovige
en zeggen Gij met Uw klein verstand hebt een taak,
want als God het moet doen, dan komt er niets van
terecht. Men stelt het geschapen menschenverstand
tegenover God, de ongeschapen Wijsheid zelve. Het
is onbegrijpelijk en erger dan een dwaasheid en ook in
den zin der beweging zelf een fout.
Waar het hier feitelijk gaat om twee verzoeken, van
den R.K. Bond en van den N.M.B., welks beginselen
blijkens eigen geschriften ingaan tegen iedere godsdien
stige opvatting, zou spr. den Raad voor dezelfde keuze
willen stellen als deze Bond den lezers steltzult Gij
voldoen aan het verzoek van een vereeniging, op wet
telijke basis gegrondvest, welke levensruimte vraagt
voor de kinderen, die dreigen niet geboren te zullen
worden, kinderen, die met hun blijden lach vreugde
zullen brengen in de gezinnen, waar zij in een Christe
lijke maatschappij en Christelijke beschaving kunnen
worden opgevoed en ook eenmaal levensvreugde kunnen
genieten en geven, zooals ook wij thans levensvreugde
genieten en geven. Of zult Gij Uw keuze bepalen op
een vereeniging, die, zooals in de brochure erkend wordt,
niet staat op een wettelijke basis, die op alle mogelijke
wijzen tracht de wetten te ontduiken, zich bedreigt voelt
door het invoeren van de gevraagde bepalingen en zich
verwaardigt het bekrompen menschenverstand te stellen
boven de ongeschapen Wijsheid Gods.
Als men den Raad voor deze keuze stelt, dan het
moge paradoxaal klinken zou spr. in overweging
willen geven advies in te winnen bij den N.M.B., die
in zijn brochure verkondigt, dat zijn doktoren altijd nog
met meer vreugde advies geven voor geboortebevorde
ring dan -beperking, en dan deze keuze te maken, welke
aan ieder Raadslid de meeste vreugde zal geven.
De heer Van der Geest meent, dat duidelijk is ge
worden, dat het adres van den R.K. Bond specifiek
gericht was tegen de actie, welke de N.M.B. voert. De
