50 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 30 Januari 1940.
Voortzetting der vergadering op Donderdag 1 Februari 1940.
van het Stroomprijsverlagings- en vernieuwingsfonds en
ook in vergelijking met het doel, dat de gemeente mag
stellen, n.l. het maken van een behoorlijke winst. Het
fonds is zoo groot, dat men gerust een deel direct voor
stroomprijsverlaging kan gebruiken, welke zich boven
dien op andere wijze weer goedmaakt, omdat zij het
mogelijk maakt meer electriciteit op andere wijze te
benutten. De belangrijke gasprijsverlaging indertijd
heeft ook niet geleid tot vermindering van het aantal
kubieke meters gas en met de electriciteit zal dat ook
niet het geval zijn.
Aan de orde zijn de Lasten.
Volgnos. 2042 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 43. Winstuitkeering aan de gemeente
f 265.184.58.
Den heer Praamsma verwondert het ten zeerste, dat
de winst aanmerkelijk lager 42.000.is geraamd
dan het vorige jaar. Het komt hem voor, dat men daar
mede wel aan den zeer veiligen kant is, in aanmerking
genomen, dat het bedrijf 1.820.000 kWu meer zal
leveren dan in 1938, uit de winst boven de 250.000.—
de noodzakelijke verbeteringen konden worden betaald,
zoodat deze de nieuwe begrooting niet met rente en
aflossing belasten, en er nadrukkelijk is gezegd, dat met
de eventueele gevolgen van den oorlogstoestand geen
rekening is gehouden, omdat die nog niet zijn te over
zien. Daarom zou spr. gaarne van den wethouder ver
nemen, of deze raming inderdaad zuiver is. Daartegen
over ziet hij, dat het onlangs aangenomen ruimtetarief
voor winkeliers nog niet in deze begrooting is verdis
conteerd. De wethouder heeft toen wel gezegd, dat dit
niet van grooten invloed op de bedrijfsresultaten zou
zijn. maar spr. gelooft sterk, dat, als het ruimtetarief
iets zal geven het is toch de bedoeling, dat het een
tegemoetkoming zal zijn het dan uiteindelijk toch min
of meer het winstcijfer moet drukken.
Voorts wordt slechts 15.000.— (zijnde de winst
boven de 250.000.in het Stroomprijsverlagings-
en vernieuwingsfonds gestort. Als nu ook het ruimte
tarief nog eenige nadeelige gevolgen heeft, dan kan
men, indien deze begrooting serieus moet worden geno
men, vreezen, dat de raming niet aan den veiligen kant
is en de normale winst misschien niet eens gehaald zou
kunnen worden. Daarom zou spr. gaarne van den wet
houder de verzekering hebben, dat de toestand van het
bedrijf toch nog wel zoo is, dat de winstcijfers wèl aan
den lagen kant zijn geraamd.
Hij betreurt het, dat over 1939 geen gegevens i.z. de
uitgaven zijn verstrekt; die zal men toch moeten weten,
wil men eenig houvast aan de ramingen voor 1940
hebben. Het moet mogelijk zijn, dat de Raad van maand
tot maand de bedrijfsresultaten kan nagaan.
De heer Turksma (weth.) antwoordt, dat men wel
kan aannemen, dat de raming van de winst inderdaad
zeer goed is geweest, omdat die nog heeft plaats gehad
onder auspiciën van den vorigen wethouder, die in den
Raad op zoo goed mogelijke ramingen heeft aangedron
gen. Spr. is nog maar zeer kort in zijn nieuwe functie
en heeft geen gelegenheid gehad eiken post in al zijn
geledingen na te gaan; hij verzekert echter te zullen
trachten een zoo zuiver mogelijke raming te verkrijgen,
zooals ook weth. Westra deed.
Deze begrooting is, gelijk vermeld, gebaseerd op den
toestand van het bedrijf vóór de mobilisatie. Hoe de
situatie zich zal ontwikkelen, durft spr. niet te zeggen.
De bedrijfsresultaten, met invoeging van die t.a.v. het
ruimtetarief, 20 December j.l. door den Raad aange
nomen, konden bij de raming voor 1940 niet bekend zijn.
Het zal zeer moeilijk zijn, zonder dat men weet hoevelen
van dit tarief gebruik zullen maken, een begrootingspost
te ramen. Het zou een slag in de lucht zijn, wat overi
gens van zeer vele posten op deze begrooting min of
meer gezegd kan worden. Spr. weet niet, of de resul
taten zóó zullen zijn, dat een grootere winst, dan hier
genoemd, gemaakt kan worden. Juist in dezen tijd heeft
men met verrassingen rekening te houden en vooral met
deze begrooting moet men zeer voorzichtig zijn. Spr.
kan den heer Praamsma slechts gerust stellen met de
mededeeling, dat, als inderdaad weer winst behaald
wordt, deze dan wel goed besteed en belegd zal worden.
Het lijkt spr. moeilijk, als meer winst wordt gemaakt,
een zeker bedrag aan de afnemers terug te geven, zooals
de heer Buiël wil. Welke afnemers komen daarvoor in
aanmerking Rekent men naar het afnemen van den
meesten stroom, dan zou de winst terecht komen b.v.
bij Koopmans' Meelfabrieken en zou men de hoogte van
de electriciteitsrekening in aanmerking nemen, dan zou
de winst ook bij een dergelijk bedrijf belanden. Zouden
alle tarieven en de hoeveelheid afgenomen stroom gelijk
zijn, dan zou men nog niet weten, hoe de overwinst te
verdeelen, omdat men niet weet, hoe de verschillende
afnemers het G.E.B. zijn winst bezorgen. Veel hangt
immers af van den tijd, waarop men den stroom afneemt.
Eenige voorzichtigheid is hier dus wel gewenscht. Spr.
belooft den heer Buiël, dat hij ook t.a.v. de tarieven zal
trachten zoo goed mogelijk de rechtvaardigheid toe te
passen, hoewel het zeer moeilijk zal zijn, het iedereen
naar den zin te maken, daar er tientallen tarieven
bestaan.
De heer Westra weet niet, waarom weth. Turksma
zoo vriendelijk was, hem in deze aangelegenheid te be
trekken. Was het misschien, omdat hij niet juist wist
te antwoorden? Want moet, als een fractie meent, dat
een wethouder moet verdwijnen, naar dezen worden
verwezen, als bij de begrooting lastige vragen worden
gesteld? (De Voorzitter: Dat is niet gedaan).
Spr. wil t.a.v. hetgeen is gevraagd, eenige ophelde
ring geven. Of de winst niet te laag geraamd is Uit
de begrooting zelve blijkt, dat dit niet het geval is. Men
kan er immers precies in vinden, hoe men aan de winst
komt, d.w.z. de winstuitkeering is gelijk aan het uitein
delijk resultaat. Dat ligt niet aan den wethouder of aan
B. en W. Men heeft hier te maken met den logischen
opzet van den boekhouder van het bedrijf op grond van
de uitkomsten. In de Mem. v. Toel. staat toch overal
bij vermeld, hoe men tot de berekeningen komt, b.v. uit
gaven voor stookolie, ontvangsten van dit of dat tarief,
enz. Zoo blijkt ten slotte, dat een bepaalde winst ge
maakt kan worden.
Hoe is nu de lagere winst voor dit jaar te verklaren?
Het is de doorwerking van de verschillende tariefver
lagingen. Daarmee wordt immers steeds gestreefd naar
een winst, die de 250.000.het dichtst nadert. Dat
is toch de bedrijfspolitiek en de tarifeering is op dit
systeem ingesteld. Nu kan het best zijn, dat de uitkom
sten straks anders zijn dan de geraamde, omdat weer
een bepaalde ontwikkeling in het bedrijf plaats heeft.
Zou het echter meer winst opleveren dan thans is be
rekend, dan is spr. overtuigd, dat B. en W., zooals dat
vroeger ook gebeurde, wel met voorstellen tot zooda
nige tariefsverlaging komen, dat de winst weer in de
richting van de 250.000.— gebracht wordt.
Volgnos. 4354 worden onveranderd vastgesteld.
Aan de orde zijn de Baten.
Volgnos. 1 9 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 9a. Rente, enz. wegens deelneming in de
Coopra te Rotterdamf 350.
De heer Rom Colthoff vraagt, wat eigenlijk dat ,,enz."
beteekent. Hoe kan men een bedrag van 350.uit
de Coopra krijgen? Per 31 December 1938 wees de
balans van het bedrijf een bedrag van 725.wegens
deelneming in de Coopra aan.
De Voorzitter: De naam Coopra beteekent „Coöpe
ratieve Inkoopvereenigingwaarbij bedrijven als het
G.E.B. zijn aangesloten. Zij heeft eigen kantoren, eigen
personeel en eigen ingenieurs en sluit voordeelige con
tracten af. Ieder jaar doet de Coopra een uitkeering uit
de winst aan de aangesloten bedrijven naar verhouding
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 30 Januari 1940. 51
Voortzetting der vergadering op Donderdag 1 Februari 1940.
van hun omzet. De post had dus eigenlijk moeten luiden:
Rente en winstuitkeering wegens deelneming in de
Coopra te Rotterdam.
Volgnos. 9a 19c worden onveranderd vastgesteld.
Na vaststelling van de Kapitaalsinkomsten en 'Uit
gaven wordt de geheele begrooting met alg. stemmen
aangenomen.
Te 12.25 uur nam. wordt de vergadering geschorst.
Te 2 uur nam. wordt de vergadering voortgezet.
Tegenwoordig alle leden. Afwezig aanvankelijk
mevr. Busscher—Sjerp en de heeren Meek, Van Kol-
lem, Feitsma en Balk.
Aan de orde is de ontwerp-begrooting van het
GRONDBEDRIJF.
Gewone dienst.
De volgnos. der Lasten worden onveranderd vast
gesteld.
Aan de orde zijn de Baten.
Volgno. 1 wordt onveranderd vastgesteld.
Volgno. 2. Huren en pachten van cultuurgronden
f 17.000.-.
Volgno. 3. In erfpacht uitgegeven gronden, enz.
f 214.000.-.
De heer Praamsma kan zich indenken, dat de huren
en pachten van de cultuurgronden lager geraamd zijn
dan de opbrengst in 1938, omdat intusschen weer grond
in erfpacht is uitgegeven, maar dan zou daarmede een
stijging van de opbrengst der erfpachtsgronden gepaard
moeten gaan, en ook die is lager geraamd. Of is dit een
gevolg van het consolideeren van gelden
De heer Botke (weth.) antwoordt, dat inderdaad de
opbrengsten over 1938 zijn verhoogd, doordat de kas
geldrente van het bedrijf toen zoo laag was. Spr. meent,
dat op de begrooting 1939 naar 3 kasgeldrente is
gerekend. En als de rente moet worden verhoogd met
b.v. 1 dan scheelt dat het bedrijf direct 9000.
Men moet z.i. geen aanmerking maken op deze posten;
hij vermoedt, dat zij eerder aan den hoogen dan aan
den lagen kant zijn, al kunnen zij natuurlijk ook wel
meevallen.
De heer Praamsma wil het opgemerkte nog even op
helderen. Blijkens de recapitulatie in den Aanb.brief is
als winst op de cultuurgronden geraamd 3407. ter
wijl de winst in 1938 4645.86 was en de winst op de
erfpachtsgronden 74.512.92 en nu geraamd is op
73.480.Hij gaat niet op de oorzaak in, maar wilde
slechts opmerken, dat in beide gevallen de winst lager
is geraamd.
Volgnos. 210 worden onveranderd vastgesteld.
Na vaststelling van de Kapitaalsinkomsten en -Uit
gavenwordt de geheele begrooting met alg. stemmen
aangenomen.
Aan de orde is de ontwerp-begrooting van het
WONINGBEDRIJF, zooals die bij Nota van wijzigin
gen is gewijzigd.
Mevr. Van DijkSmit heeft in de Sectie over het
pand Menaldumerstraat 2 gesproken, wat in het verslag
anders is overgenomen en ook het antwoord bevredigt
haar niet. Zij vroeg niet het pand in goeden staat van
onderhoud te brengen; het is een gegadigd huis, dat
steeds keurig bewoond en onderhouden is en tot spr.'s
verbazing reeds IJ/-! )aar lee9 staat. Men heeft haar
verteld, dat het met dat huis wat een vreemde zaak is.
Er komen soms werklieden in de buurt werken, die in
dertijd van den heer Leignes Bakhoven vergunning heb
ben gekregen het schuurtje als schaftlokaal te gebrui
ken. Sinds die is vertrokken, wordt het huis er nog voor
gebruikt, komen er fietsen tegen het keukenkastje te
staan, enz. Het huis is dus niet gesloten, kwajongens
spelen er in en het is voorgekomen, dat het bevuild is
en een ruit is stukgegooid. De buurvrouwen, die een
sleutel hadden, zijn er toen heen gegaan en hebben er
karton voor gedaan. Het moet toch niet voorkomen, dat
ieder toegang heeft in zoo'n pand, de kinderen er maar
gaan spelen en men er doet, wat men wil. Is er niet
iemand, die een sleutel heeft en met het toezicht belast
is? Het is hier een staaltje van ergerlijke vernieling van
gemeentebezit.
De heer J. de Boer (weth.) was van een en ander niet
op de hoogte. Hij zal er met den Administrateur van
het Woningbedrijf over spreken en trachten daaraan
een einde te maken.
Mevr. Van DijkSmit gaat het er om, dat het huis
niet is afgesloten en Jan en alleman er maar in kan
komen. Er zijn wel eens huurders om geweest, die de
ongerechtigheid hebben gezien en het huis natuurlijk
niet wilden huren.
Na vaststelling van de volgnos. van Baten en Lasten,
Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven, wordt de geheele be
grooting met alg. stemmen aangenomen.
(De heer Balk is intusschen ter vergadering geko
men).
Aan de orde is de ontwerp-begrooting van de GAS
FABRIEK.
De heer Sterringa heeft, gelet op de indertijd toe
gepaste bezuiniging op de loonen, bezwaar tegen het
gebrek aan tegemoetkoming in verband met de toe
nemende duurte. Dit bezwaar, dat voor alle begrootingen
geldt, zal van invloed zijn op het uitbrengen van spr.'s
stem.
Na vaststelling van de volgnos. der Baten en Lasten,
Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven, wordt de geheele be
grooting met alg. stemmen aangenomen.
(De heer Meek is inmiddels ter vergadering ge
komen).
De ontwerp-begrootingen van de GEMEENTE-
REINIGING en het OPENBAAR SLACHTHUIS
worden, na vaststelling van de volgnos. van Baten en
Lasten, Kapitaalsinkomsten en -Uitgaven, met alg.
stemmen aangenomen.
Aan de orde is de ontwerp-GEMEENTEBEGROO-
TING, zooals die bij Nota van wijzigingen is gewijzigd.
(De heer Van Kollem komt ter vergadering).
Aan de orde zijn de Uitgaven.
Volgnos. 192221 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 222. Verteringen ten behoeve van het bu
reau van stemopnemingmemorie.
De heer Algera vestigt de aandacht op de splitsing
van groote stembureaux. Het bureau, waarvan hij Voor
zitter was, telde 1400 a 1500 kiezers. Voor de wach
tenden is dit zeer lastig en dit district is nog groeiende
ook.
De Voorzitter geeft toe, dat in het algemeen 1400 a
1500 te veel is. Voor stemdistrict I, waar de schippers
stemmen, en dus veel absenten zijn, gaat het met dit
aantal nog. De voorschriften zijn ook, dat een stem
bureau 1000 a 1100 moet tellen. Het bedoelde bureau
zal gesplitst worden.
Volgnos. 222256 worden onveranderd vastgesteld.
Volgno. 257Belooning van de inspecteurs, dienaars
en verdere beambten van politie, enz. f 218.214.—.
De Voorzitter wil bij dezen post het een en ander
opmerken. De Raad weet, dat destijds in de betreffende
verordening een aantal van 90 politie-agenten is op
genomen. B. en W. hebben toen gezegd, dat zij niet
hooger zouden gaan dan 84, welk aantal spr. ook altijd
heeft aangehouden, maar dat thans te gering moet
worden geacht. Bovendien zijn er nog vacatures, waarin
wegens ziekte van den heer Kool nog niet kon worden
voorzien.
Er is gevraagd naar het reglement voor het politie
personeel, dat van spr. uit had moeten gaan. Dat is
echter telkens wat in het gedrang geraakt, doordat er