li van B. en W.
118 Verslag van de handelingen van de gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 19 October 1949.
Benoemd worden de heer V. d. Noord, met 30 stem
men, en de heer Landman, met 29 stemmen (de heer
E. van Gorkum 1 stem; deze stem is ongeldig, daar deze
naam niet op de voordracht voorkomt; voorts nog 1
biljet van onwaarde).
Punt 5.
De aanbeveling van het bestuur luidt als volgt:
1. Mr. IJ. K. de Boer;
2. Mr. B. Dorhout:
3. Mr. J. Rutgers.
De heer W. C. Dijkstra zegt, dat omtrent deze vaca
ture overleg plaats vindt, dat wegens tijdsgebrek nog
niet kon worden beëindigd. Spr. zou daarom willen
vragen, dit punt tot de volgende raadsvergadering aan
te houden.
De Voorzitter vraagt, of de raad er bezwaar tegen
heeft, dat dit punt van de agenda wordt afgevoerd.
Als blijkt, dat niemand er bezwaar tegen heeft, wordt
besloten het tot de volgende vergadering aan te houden.
Punt 6 (bijl. no. 163).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Punt 7 (bijl. no. 169).
Mevr. RingenaldusVan der Wal merkt op, dat in
de raadsbrief staat, dat de betrekkelijke panden binnen
6 maanden ontruimd moeten worden. In de plaats daar
van zouden spr. c.s. graag zien, dat deze termijn werd
gesteld op 1 maand, daar de woningen levensgevaar
opleveren.
De Voorzitter is van mening, dat er geen enkel be
zwaar tegen bestaat, dat de termijn van 6 maanden
wordt veranderd in een termijn van 1 maand en dat
B. en W. het voorstel van mevr. Ringenaldus dus
kunnen overnemen.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.. met inachtneming van de aangebrachte
wijziging.
Punt 8 (bijl. no. 166).
De heer Van der Veen heeft een paar, uitsluitend
informatorische, vragen:
Gaat in een geval als het onderhavige de te bouwen
woning van het bouwvolume af of is ze extra? Bouwt
deze Jellema, die in Buitenpost woont, voor zichzelf,
d.w.z. om zelf in het huis te wonen? Kan dit iemand,
die van buiten komt. worden toegestaan? Of bouwt hij
hier slechts een huis, om het te bezitten?
De heer Geerts (weth.) antwoordt, dat dit huis in
derdaad van het bouwvolume afgaat. Aan Jellema is
toestemming verleend, nadat eerst aan de woningcom
missie advies is gevraagd, of hij voor een huis in Leeu
warden in aanmerking zou komen. Hij is, zo meent
spr., chef, van de expeditie bij de Leeuwarder Papier-
warenfabriek en hij is gehuwd; normaliter zou hij ook
voor woonruimte in Leeuwarden in aanmerking komen.
Er is echter deze restrictie gemaakt, dat de mogelijk
heid bestaat, dat een gedeelte van het huis in beslag
genomen wordt voor een gezin van twee personen, dat
ook voor woonruimte in aanmerking komt.
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Punt 9 (bijl. no. 167).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
van B. en W.
Punt 10 (bijl. no. 171
De heer W. C. Dijkstra zou enkele vragen willen
stellen.
Uit de toelichting tot dit voorstel en uit de bij de
stukken gevoegde tekeningen blijkt, dat het in de be
doeling ligt de Vondelstraat door te trekken tot het
terrein van de Leeuwarder Papierwarenfabriek en dus
niet tot de Harlingertrekweg. Spr. heeft zich afgevraagd,
of het niet aanbeveling zou verdienen, nu men toch
bezig is daar een straat aan te leggen, de Harlinger
trekweg toegankelijk te maken. Z.i. zouden de arbei
ders, die in het daar gelegen industriecentrum werk
zaam zijn en van het V/esten uit de trekweg moeten
bereiken, daarmede ten zeerste zijn gediend.
Spr. zou gaarne willen weten, of het mogelijk is, zij
het met behulp van een eenvoudig voetpad, aan deze
wenselijkheid tegemoet te komen.
De heer Leffertstra kan zich met het voorstel van
B. en W. geheel verenigen, alleen zou hij t.a.v. de
breedte van de aan te leggen straat, die 6 m bedraagt
zijn bezwaar willen kenbaar maken.
Men moet aannemen, dat deze weg vrijwel uitsluitend
door vrachtauto's zal worden gebruikt. Wanneer deze
wat breed geladen zijn, zal het z.i. kunnen voorkomen
dat ze elkaar niet kunnen passeren, zodat aanrijdingen
kunnen plaats hebben. Allicht zal ook verzakking van
de weg kunnen voorkomen. Zo.u de weg slechts één ir
breder worden, dan zou al veel gewonnen zijn. Spr
heeft zich ter plaatse even georiënteerd en toen bleel
het hem. dat de zaak zeer urgent is. Hij zou er dus nie
aan willen meewerken, dat ze vertraagd werd.
Toch meende spr. even deze opmerking te moetei
maken. Hij hoopt intussen, dat zijn pessimisme nie
bewaarheid zal worden.
Men moet ook niet vergeten, dat de fa. Benninga
voor haar fabrieken, die naast de L.P.F. zijn gelegen
ook wel spoedig zal trachten aansluiting op de weg
te krijgen en daardoor zal het verkeer nog intensieve
worden. En het is slechts een kwestie van wat grom
en keien, om deze weg op 7 m breedte te brengen.
Nogmaals wijst spr. er echter op, dat hij vertragin
van het werk niet zou willen riskeren.
De heer Witteveen (weth.) antwoordt de hee
W. C. Dijkstra op diens vraag, of deze straat met d
Harlingertrekweg in verbinding kan worden gebracht
dat alles mogelijk is, maar dat eigenlijk eerst de Heli
conweg zou moeten worden doorgetrokken. De Helicon
weg zal, vanaf het begin bij het circuit van de Harlin
gerstraatweg, moeten doorlopen tot het vaarwater e
dan, door middel van een brug, contact moeten make i
met de Harlingertrekweg. Dat wordt de grote verkeers
weg. Deze doortrekking kan echter niet worden uit
gevoerd, omdat er particulier eigendom, o.a. een boei-
derijtje van Van der Meer, in de weg staat. Op een
weg, die parallel zal lopen aan de Harlingertrekweg
en die zal aansluiten ter ene zijde aan de verlengde
Heliconweg en ter andere zijde aan de Westersing 1
Verlaatsbrugzal dan de Vondelstraat uitmonde
Een verbinding, als door de heer W. C. Dijkstra be
doeld, zou mogelijk zijn, maar dan alleen als noodweg
en dat lijkt spr. te omslachtig en ook vrij kostbaar. Van
zo n weg van tijdelijke aard ziet hij niet direct het ni t
in. Hij zou liever de Heliconweg willen doortrekken en
hoopt, dat dit niet al te lang meer zal behoeven te
duren.
Tot de heer Leffertstra zegt spr., dat het oorspron
kelijk de bedoeling was de weg nog smaller te maken
dan 6 m. Juist omdat twee vrachtauto's elkaar op een
weg ter breedte van 6 m zodanig kunnen passeren, d t
ze niet steeds hetzelfde spoor behoeven te houden,
waardoor een onevenredige belasting van de weg cn
dientengevolge een oneffen wegdek zou ontstaan, s
deze breedte aangehouden. Vrachtauto's van 3 m
Verslag van de handelingen van de gemeenteraad van Leeuwarden van Woensdag 19 October 1949. 119
I brc dte bestaan niet; de allergrootste zijn ten hoogste
I iy m. Het verkeer zal op het ogenblik alleen komen
H van de L.P.F. Van een andere fabriek kan niet eerder
B ve eer komen dan wanneer de Heliconweg verder
I is doorgetrokken en de verbindingsweg naar de
I Westersingel tot stand is gekomen. Dan zal het ver-
I Ier de van de Vondelstraat breder moeten worden ge-
I m< kt, althans als er geen verandering in de plannen
I koi Men moet de oplossing van thans als van tijde-
I lijl aard beschouwen. De riolering is wel permanent
I. ge: akt, maar omdat men de toestand nog niet geheel
I en heeft uitgestippeld, is het wegdek nog provisorisch.
Z h.st. wordt besloten overeenkomstig het voorstel
Punt 11 (bijl. no. 172).
oandacht fan 'e hear Santema foei by it bistu-
de vjen fan dit punt op in pear dingen, dy 't hy wol
I efl nei foaren bringe woe, yn 't bisünder it feit, dat
it gekt fan dizze dyk noch wer in diel fan it kultuer-
I-. !an dat ommers al sa krap is yn de omkriten fan
I Lj< wert, yn bislach nimme sil. Op de tekeningen sjocht
I sp; bygelyks, dat oan 'e oastkant fan de bocht by it
I do p Goutum it aide „leantsje", dat ien fan de aldste
I dy es fan Ljouwert is en miskien tsjinne hat as sédyk,
in -100 m folge wurde sil en dan wurdt, mei in 6f-
I bü ng de strjitwei, fierder nei it noarden, wer birikt.
I De ei, dy 't dêrfoar nomd wurde sil, giet dwers troch
de reiden, dy 't spr. hat it al sein sa'n bytsje
me to finen binne yn de omkriten fan Ljouwert. Soe
I it, n forban dêrmei. net in ding fan bilang wêze, dat
me yn elk gefal, foardat men dwers troch de greiden
hir e giet. earst noch ris foar kar nimt de bisteande wei
I nei doarp Goutum? It wie de bidoeling fan spr., hjir
I yn bisünder de klam op to lizzen. De léste tiid is yn
I de nkriten fan Ljouwert troch de greate kanaelwurken
I gai hwat kultuerlan wei wurden. As men nou hinnegiet
en selde docht, dan fynt spr. dat net bipaeld in reden
om diid om to wêzen.
F erder soe spr. noch efkes de oandacht festigje wolle
op folgjende. Hy lies, dat dwers troch de Wurdumer-
fea hinne. om in bocht óf to snijen, by de tsjintwurdige
KL tp, in düker lein wurde sil. Op dy menear sil nei
spi ynsjoch en bigryp de skipfeart yn de Wurdumer-
fea abslüt ünmooglik makke wurde, mar spr. wol der
dal s by sizze, dat dy skipfeart net folie mear bitsjut.
F oar bilang, dat üs, Friezen, tige swier weacht. dat
de art yn 'e winter, hwannear der iis is, in bulte brükt
wu 't as ütfalspoarte foar dyjingen, dy graech in ein
ride meije, nei Groti bygelyks. As der nou aensen in
dük r leit, sil men needsake wêze in oare sport neist it
gev >ane reedriden to bioefenjen, it saneamde ..klünjen
M; dér halde de measten net fan en it bifoardert it
iist risme op dizze feart net.
F n it net sa makke wurde, dat it biswier fan klünjen
forfait?
heer Vellenga wil beginnen met te zeggen, dat
me erkentelijk kan zijn voor het feit, dat deze weg
hie: is geprojecteerd, in de eerste plaats om de weg
zelve, die door de geregelde gebruikers zeer nuttig ge-
ach zal worden en die ook van groot belang is voor
me ongeregelde gebruikers om naar het te ontsluiten
gebied te komen, en in de tweede plaats omdat hier
we: gelegenheid wordt geschapen. Spr. gelooft, dat men
'an :amerhand gekomen is in een stadium, dat men
dar baar kan zijn voor iedere vorm van bestrijding der
wei ioosheid.
11 erkloosheid is misschien eens een woord geweest,
wa, van iedereen hoopte, dat het in de wetenschappe
lijke sfeer zou blijven, maar die hoop is niet gerealiseerd.
Het is n.l. zo. dat het gevaar van de werkloosheid met
de dng toeneemt. Zonder dat men aanstonds toe is aan
«en corz/uncfuurwerkloosheid van de afmetingen van
voor 1940, is toch wel te zien, dat men van de huidige
werkloosheidsverschijnselen niet af is met de dood
doener, dat het een seizoenwerkloosheid is, die hoog
stens een paar maanden kan duren. Het is een werkloos
heid, die langzaam maar zeker de vorm van een
sfructuurwerkloosheid aanneemt. De P.v.d.A. nu meent
het aan haar naam en aan haar beginselen verplicht te
zijn hiertegen stelling te nemen en te moeten overgaan
tot een zo intensief mogelijke bestrijding van de werk
loosheid. Het aantal werklozen, dat j.l. Maandag
bij het daarvoor bestemde orgaan was geregistreerd,
bedraagt voor de gemeente Leeuwarden 452, waarbij
dan nog komen de 144 man, die in de D.U.W. werk
zaam zijn en die men ook als werkloos kan aanmerken,
hoewel zij op een bepaalde manier nog werkende zijn.
Het is m.a.w. op het ogenblik zo, dat 600 van onze
medeburgers niet op de gewone manier in het arbeids
proces zijn ingeschakeld. 150 Leeuwarders stappen
Maandagsmorgens in de L.A.B.O.-bus om naar Steen-
wijk te gaan, waar zij de gehele week, gescheiden van
hun gezin, in kampen verblijven. Wat dit betekent, be
hoeft spr. voor geen enkel raadslid uitvoerig te schetsen.
Hij c.s. hebben op dit gevaar reeds gewezen in de be
grotingsvergadering aan het begin van dit jaar. Hij heeft
daarbij gevraagd, of er objecten waren om de werkloos
heid te bestrijden. B. en W. hebben hem toen de toe
zegging gedaan, dat zij deze zaak nader zouden bezien
en dus mag hij de hoop koesteren, dat de onderhavige
weg een van de objecten is, die het college toentertijd
in petto meende te hebben. Vandaar ook, dat spr. c.s.
er zeer dankbaar voor zijn. dat deze weg zal worden
aangelegd.
Misschien mag spr. dan ook, in aansluiting hieraan,
vraqen, of dit ene object door andere wordt gevolgd, of
er dus meer plannen in portefeuille zijn en of er mogelijk
plannen naar daarvoor aangewezen instanties doorge
stuurd zijn. Is het mogelijk zo, dat deze winter een aantal
objecten zal worden aangeboord?
Misschien zal het college deze of een komende ge
legenheid willen aangrijpen, om de raad een exposé van
zulke objecten te geven. Spr. gelooft, dat een dergelijk
exposé alleszins zou worden gewaardeerd, door zijn
fractie niet alleen, maar door heel deze raad, door heel
de Leeuwarder burgerij en in het bijzonder door de wer
kende stand hier ter stede.
Spr. keert thans, na deze kleine uitweiding, die hij
heeft gegeven, omdat een ieder toch het belang van dit
vraagstuk moet inzien, terug tot de onderhavige weg.
Hij zou dan het college willen vragen of het mogelijk
is, in het gehele kader der werkloosheidsbestrijding, bij
de inschrijving voor deze weg een bepaalde methode te
volgen. In enkele Friese gemeenten is de volgende proef
genomen. Men liet inschrijven: le. op voorwaarde, dat
bij het werk gebruik zal worden gemaakt van grote
machines: draglines e.d. (de inschrijvingssom daarvoor
noemt spr. x); 2e op voorwaarde, dat bij het werk geen
gebruik zal worden gemaakt van dergelijke machines,
maar meer van handkracht (spr. geeft het bedrag,
dat daarvoor uit de bus kwam, aan met y). De ge
noemde gemeentebesturen hebben de weg en de mid
delen gevonden om het verschil tussen de bedragen y
en x op een bepaalde manier toe te kennen. Dit behoefde
niet als overbruggingsgeld te worden uitbetaald, maar
de mensen konden hiervoor productieve arbeid ver
richten.
Wanneer men handkracht inschakelt, zal men er voor
hebben te waken, dat niet de arbeidseer van de arbeider
wordt aangetast en men niet meer de legende van voor
de oorlog krijgt, dat men een kuil graaft en daarmee een
andere kuil dempt.
Misschien verdient het aanbeveling, wanneer het col
lege zou willen overgaan tot de tweede door spr. ge
noemde methode, daarbij ook datgene te doen wat in de
andere genoemde gemeenten gebeurd is, n.l. het arbeids
bureau in te schakelen bij het betrekken van arbeids-
