2
2. berichten van verhindering van de heren Becherer,
Drentje, F. T. Dijkstra, Mani, Mr. van der Schaaf
en Schootstra.
Al deze mededelingen worden voor kennisgeving
aangenomen.
Punt 2 (bijlage no. 308)
De aanbeveling van B. en W. luidt als volgt:
ir. T. Lub, alhier.
Benoemd wordt de aanbevolene, met alg. stemmen.
Punt 3 (bijlage no. 311).
De aanbevelingen van B. en W. luiden als volgt:
vacature T. van der Valk:
1. T. van der Valk, Hofplein 31, alhier;
2. Mr. A. J. Hazenberg, Leeuwrikstraat 180, alhier;
vacature J. Pijnacker:
1. J. Pijnacker, Huizumerlaan 150, alhier;
2. Th. Schaafsma, Gymnasiumstraat 16, alhier.
Benoemd worden de heren Van der Valk en Pijnacker,
elk met 28 stemmen (de heren Mr. Hazenberg en
Th. Schaafsma elk 1 stem).
Punt 4.
De aanbeveling van het college van curatoren luidt
als volgt:
1. drs. D. M. Alsem, alhier;
2. drs. N. A. M. van Spanje, alhier.
Benoemd wordt de heer drs. Alsem, met 28 stemmen
(1 bilj. blanco).
Punten 5 t.e-m. 11 (bijlagen nos. 307, 309, 303, 310,
305, 306 en 312).
Z.h.st. wordt besloten overeenkomstig de voorstellen
van B. en W.
Punt 12.
Z.h.st. worden de begrotingswijzigingen aangenomen.
Pimt 13 (bijlage no. 313).
De hear Van der Meer neamt dit punt foar de rieds-
leden net maklik, hwant as oergien wurdt op 'e distri-
büsje fan pür ierdgas, kin men letter net werom. Tink
jin ris yn, sa seit spr., dat der troch oarloehsgewelt of
troch oare redenen in mankemint komme soe, hwer-
troch gjin ierdg'as mear to krijen is. Dan hat men gjin
reserve mear.
Nou wurdt der moarn oan 'e dei yn Den Haech
antwurd fan de rie fan Ljouwert forwachte, hoe't
men nou yn 'e takomst dat ierdgas hjir distribuearje
wol. En ütsein op 30 desimber moat de rie der nou
oer bislute. Dat liket spr. c.s. lang net yn oarder. Der
leinen yn 'e portefeuille twa brieven fan it kolleezje
oan de direkteur; de earste is fan 26 april en dêryn
wurdt de direkteur frege om foar de 15e maeije in
rapport yn to tsjinjen. De 17e maeije folgct in briefke,
hweryn frege wurdt, hwerom as de direkteur net oan
dat forsiik foldien hat. Omdat der gjin antwurd fan
de direkteur by leit, soe men dêrüt konkludearje kinne,
dat it kolleezje de skuld fan dy gong fan saken op de
direkteur skout. Spr. syn earste fraech is: Kloppet dy
konklüzje Hoe't it antwurd ek wêze wol, spr. c.s.
binne yn elts gefal fan bitinken, dat it kolleezje for-
antwurdlik is foar dizze gong fan saken. Hja miene,
dat it kolleezje dit wol ris hwat earder oan 'e rie
foarlizze kinnen hie. As lid fan 'e kommisje foar de
Energybidriuwen krige spr. de jouns, doe't de gearkom-
ste fan de kommisje oer dit ünderwerp halden wurde
soe, de bylagen I en II sünder taljochting thus. Hy is
doe mei sin hwat earder nei it kantoar fan 'e Energy
bidriuwen gongen, omdat hy dy gearkomste mar foar
in lyts hoartsje bywenje koe. Hy trof it, dat in amtner
fan it stêdhüs der ek wie en oan him hat spr. ek for-
skillende dingen frege n.o.f. dy bylagen en it wurde
him ek tige düdlik ütinoarset. Doe wie syn foar-
riedige konklüzje, dat it distribuearjen fan pür ierdgas
wol it béste wêze soe, hwant dat komt nochal aerdich
goedkeaper üt. Yn de gearkomste, safier spr. dy by-
wenne hat, koe hy wol üngefear opstekke, dat de direk
teur tsjin it distribuearjen fan pür ierdgas nochal hwat
biswieren hie. Doe't spr. fuortgong, hat hy earst de
foarsitter de wethalder fan Finansjes dus sein,
dat hy o sa graech woe, dat it stanpunt fan de direk
teur hiel düdlik blike soe üt it riedsbrief of byneed üt
in apart stik, sadat de riedsleden ek witte soenen, hoe't
dit sit. Hwant spr. fynt it in minne goaij, dat de direkteur
fan in tsjinst it mei in bipaeld ütstel fan it kolleezje
oan 'e rie net iens is. Hwat moat in riedslid dan? Tsjin
de birekkeningen, sa't de riedsleden dy yn bylage I en
II thüskrige hawwe en sa't dy ek by de stikken leinen,
hat spr. wol biswieren. Dy birekkeningen sille op har
sels wol doge hwat spr. dér fan heard en sjoen hat,
like him net sa min ta, mar it giet om de ünder-
stellingen, hwerop dy birekkeningen basearre binne.
Dér knypt it. Men kin it noch sa sekuer ütrekkene
hawwe, mar as de technyske gegevens net doge of foar
bistriding fetber binne, dan sizze spr. de sifers ek net
safolle.
Ut it riedsbrief hat spr. net folie fornimme kinnen
fan de biswieren fan de direkteur. Der wurdt wol efkes
praet oer de greate lekforliezen, mar it liket spr. dochs
ta, dat der wol mear wêze sil. Spr. hat dan ek tiisdei-
tomoarn it kantoar fan de Energybidriuwen opbelle en
nei de direkteur frege, mar de direkteur wie al mei
forlof en kaem net werom. Doe hat spr. in öfspraek
makke en de middeis in pear üren praet mei de ad-
junkt-direkteur en doe't spr. fuortgong, kaem hy by
himsels ta dizze foarsichtige konklüzje, dat it distri
buearjen fan pür ierdgas mei it ynblazen fan loft en
dan miskien loft, dy't earst droege is spr. is gjin
technikus, mar hy hat der fan heard noch wol ris
it béste wêze koe, omdat it de foardielichste ütkomsten
jowt. Freedtomoarn krige hy kontakt mei de direkteur
en dy hat oanbean om de kommisjeleden syn biswieren
skriftlik takomme to litten. Dat hat hy ek dien. Hja
steane in bytsje yn tillegramstyl, om't hy fluch moast.
En omdat net eltse fraksje yn dy kommisje fortsjint-
wurdige is, mei spr. wol de tiid nimme om dat brief
foar to lézen.
1. Als grondslag voor berekening prijs gekraakt gas
is slechts genomen het resultaat, in het verleden
behaald. Weliswaar is dit niet zo erg slecht. (Bij
het toch al lage tarief dat thans in Leeuwarden
geldt, wordt over 1957 nog minstens f 100.000,—
winst behaald), maar verhoging van efficiency door
toepassing van bekende verbeteringen die niet
mogelijk zijn vóórdat vaststaat, dat langere tijd het
daartoe geïnvesteerde kapitaal kan worden rendabel
gemaakt is niet of nauwelijks in rekening ge
nomen. Helemaal niet: de verbetering door combi
natie van katalytisch en thermisch kraken.
2. Niet vermeld is de nieuwe inkoopformule van het
aardgas, die lager uitkomt, maar bovendien de
mogelijkheid opent, door de combinatie van ther
misch en katalytisch kraken, tot nog lager prijs
te kunnen komen.
3. Bij overgang op puur aardgas blijft ons aan de
inkoopzijde geen middel over, om aan de piekaf-
vlakking te doen. Alleen door het stellen van een
zeer ongunstig tarief kan aan de verkoopzijde iets
worden gedaan. De vraag is, of dit in het belang
der bevolking genoemd kan worden.
4. Dat wij daardoor binnen afzienbare tijd verplicht
zullen worden tot uitbreiding der gashoudercapa
citeit (weliswaar niet zó vroeg als bij gekraakt
aardgas) is niet gerekend.
5. Zwolle, Deventer en Centraal Nederland (Utrecht,
Amersfoort, Zeist, Hilversum, Baarn e.a.) besloten
tot overgang op gekraakt gas.
6. De 2e alinea der toelichting op bijlage I is onjuist.
Wanneer wij omvormen, krijgen wij volgens het
contract vrijheid om 10 minder eenheden in te
kopen, dan af te leveren. Deswege is door mij ge
steld, dat wij, daar „kraakgas-eenheden" goedkoper
zijn dan „aardgas-eenheden", die grens zullen be
naderen en dus 90.5 inkopen. Deze zinsnede is
3
m.i. typerend voor de gezichtshoek, waaruit de
cijfers zijn opgesteld door rekenkundig wel onder
legde ambtenaren, die van de techniek echter on
voldoende begrip hebben.
Het is daarom wel gemakkelijk, maar hoogst on
juist om b.v. de katalytische kraakmethode dood
eenvoudig niet in de beschouwing op te nemen.
7. Evenmin is beschouwd, om daarvoor in aanmerking
komende grote industrieën op puur aardgas aan te
sluiten langs eenvoudig te leggen nieuwe leidingen
(waarin geen gasverlies te duchten is) en het oude
net, waarop de huishoudelijke verbruikers blijven
aangesloten, te voeden met gekraakt aardgas. Be
spaard blijven de ombouwkosten en hoge lekver
liezen, terwijl de gashoudercapaciteit pas veel later
dient te worden vergroot.
Al deze overwegingen leiden tot een kostprijs, die
lager is voor gekraakt aardgas (met doorlevering van
puur aardgas aan daartoe in aanmerking komende in
dustrieën) dan overgang op puur aardgas.
Daarbij blijft dan het voordeel, dat de kwaliteit van
het tegenwoordig afgeleverde gas, door het zeer hoge
waterstof gehalte, van brandeigenschappen uitzonder
lijk goed is. Puur aardgas heeft daarentegen slechte
brandeigenschappen.
Dat wieme de skriftlike ynljochtings, dy't spr. c.s.
fan de direkteur krige hawwe. By de stikken lizze
wol twa brieven fan it kolleezje oan de direkteur, mar
hwerom lizze by de stikken net de brieven fan de
direkteur? Syn brief fan 1 april 1957 gyng oer it rap
port fan 20 febrewaris 1957 fan it Ferifikaesjeburo
fan Nederlanske Gemeenten. It liket spr. ta, dat de
riedsleden dêr dochs wol tige bilang by hawwe soenen,
om to witten hwat de direkteur fan dat rapport tinkt.
20 maeije hat de direkteur in brief skreaun oer de
gasforsjenning foar de takomst, dus krekt it ünder
werp, dêr't de rie it joun oer hat. En syn brief fan
16 desimber giet ü.o. oer de lekforliezen en de twadde
ynkeapformule.
Spr. is dus eigentlik fan bitinken, dat it kolleezje de
rie op dit punt net genöch foarljochte hat.
Dan noch dizze fraech: Hwerom is der neat kommen
fan it bilizzen fan in gearkomste mei de riedsleden,
hwer't de direkteur dan dit ünderwerp taljochtsje koe?
As spr. it goed wit, dan is dat ek bard, doe't de
rioelearring oan bod wie en de fémerk en, sa't it spr.
sein is, hat it hjir ek de bidoeling west. Spr. freget
dus, hwerom dat net trochgien is en dêrop slüt syn
léste opmerking oan. Hy soe de Foarsitter yn oer-
weging jaen wolle om dizze iepenbiere sitting to ünder-
brekken en de rie de gelegenheit to jaen, om ris krekt
to hearren, hoe't de direkteur oer dit ünderwerp tinkt,
en dan hat de rie miskien ek noch de gelegenheit om
hwat to freegjen. Spr. soe der neat gjin biswier tsjin
hawwe om tagelyk de minsken to hearren, dy't de
sifers produsearre hawwe. Miskien dat de riedsleden
der dan hwat better ütkomme.
De Voorzitter gelooft, dat het goed is, voordat hij
vraagt, of nog iemand het woord verlangt, even te
spreken over de orde, want dat punt is in het laatst
door de heer Van der Meer aangeroerd en dit gaat
steeds, zoals de raad weet, aan andere kwesties vooraf.
Spr. zou er het volgende van willen zeggen. Op, naar
spr. meent, 21 december op het eind van de zater
dagmorgen hebben B. en W. dit voorstel, met een
aantal bijlagen, aan de raad overgelegd, dat is dus 9
dagen vóór deze raadsvergadering. En nu komt de heer
Van der Meer met een aantal bezwaren, die hierop
neerkomen, dat hij z.i. niet voldoende ingelicht is. Spr.
gelooft, dat dan een juist overleg tussen de raad en
het college zou hebben meegebracht, dat de heer Van
der Meer zich tot het college zou hebben gewend en
aan het college zou hebben gevraagd om aan hem en
desgewenst aan zijn mederaadsleden de gegevens te
verschaffen, die hij meent nog nodig te hebben over
deze aangelegenheid. Dat zou, zo dunkt spr., een nor
male gang van zaken, bevorderd door een normaal
overleg tussen raad en college, hebben meegebracht.
Van een zodanig verzoek van de heer Van der Meer
aan het college is spr. niets gebleken en nu horen
B. en W. wél, dat de heer Van der Meer zich buiten
hen om rechtstreeks tot de directeur van de Energie
bedrijven heeft gewend. Deze directeur verstrekte de
heer Van der Meer schriftelijk een aantal gegevens;
de waarde daarvan wil spr. op het ogenblik in het
midden laten; hij laat de waardering graag over aan
de wethouder van de bedrijven, die deze zaak verder
zal behandelen. Spr. heeft het dus alleen over de ge
gevens, die de directeur van de Energiebedrijven niet
alleen heeft verstrekt, maar dat heeft gedaan achter
de rug van het college om. Bovendien heeft deze di
recteur kritiek op het raadsvoorstel; hij geeft ook die
kritiek niet alleen achter de rug van het college om,
maar heeft zélfs niet het fatsoen om aan het college
een afschrift van de desbetreffende brief te geven,
zodat B. en W. de inhoud vanavond voor het eerst
moeten horen. Spr. gelooft, dat hij, als hij het woord
„fatsoen" in de mond neemt, daar verder niet over be
hoeft te spreken. Het is wel door en door onbehoorlijk
om zich op deze wijze tegenover het college te ge
dragen en het is een manier van doen, die natuurlijk
aan de gang van zaken en daar gaat het ten slotte
om niet ten goede kan komen. Spr. herhaalt, dat,
als de heer Van der Meer behoefte had gehad en
spr. neemt aan, dat hij die had om meer gegevens
te ontvangen, het adres was geweest: het college, en
dit zou dan volgaarne getracht hebben verdere in
lichtingen te verschaffen.
Nu liggen de zaken zo: B. en W. hebben als college ge
tracht van de Energiebedrijven opgave van al die feiten
te krijgen, die in de eerste plaats voor hun eigen beslis
sing en vervolgens voor het voorstel aan en de beslissing
van de raad nodig waren. Nu is het één van tweeën:
óf die feiten zijn juist en volledig en dan is het vol
komen overbodig om in besloten zitting te gaan
spr. begrijpt trouwens niet waarom een besloten zitting
nodig is; dit zijn zaken, die gerust in de openbaarheid
behandeld kunnen worden om de directeur nog eens
gelegenheid te geven om een deel van die feiten aan
de reeds genoemde toe te voegen, óf de feiten, die
B. en W. van de directie hebben ontvangen, zijn niet
juist of niet volledig, of niet juist èn niet volledig en
dan is deze directeur in gebreke gebleven. Maar dan
is het natuurlijk ook geen figuur, dat hem dan ge
legenheid gegeven wordt om dat verzuim te herstellen
op een wijze, die B. en W. niet in staat stelt om wat
hij nu produceert te controleren.
Spr. meent dus wegens al deze redenen de raad
stellig te moeten ontraden om op de suggestie van de
heer Van der Meer in te gaan. De feiten hebben het
niet nodig en de heer Van der Meer zal het ook met
spr. eens zijn, dat het beleid door het college wordt
bepaald; daarover zullen B. en W. noch in besloten
noch in openbare zitting een debat gaan voeren met
deze afgaande directeur, die zich tegenover het college
gedragen heeft zoals door spr. zojuist geschetst. Dat
is voor hen ten enenmale uitgesloten.
De heer W. M. de Jong meent, dat B. en W. dat
debat eventueel toch zullen moeten voeren; als de raad
het voorstel van de heer Van der Meer overneemt, zal
het college zich daar toch naar moeten voegen. Spr.
wil niet graag ingaan op alles wat de Voorzitter heeft
gezegd. Hij zou de heer Van der Meer willen vragen,
of het diens bedoeling is, dat direct over zijn voorstel
moet worden beslist, of dat hij er zich mee kan ver
enigen, dat het wordt ingediend, wanneer de beraad
slagingen op de gewone wijze zijn gevoerd. Spr. ge
looft, dat de heer Van der Meer dan beter kan beoor
delen, of indiening van zijn voorstel nog nodig is.
Als deze het niet met hem eens kan zijn, zou hij aan
drang op hem willen uitoefenen om eerst de gewone
procedure te volgen.
De Voorzitter: Het gaat nu alleen over de orde. De
heer Van der Meer heeft het verzoek gedaan om in
besloten zitting de genoemde functionaris te horen.
Tenzij hij dit verzoek nu intrekt, zal er dus op dit mo
ment een beslissing dienen te worden genomen.
De hear Van der Meer freget, yn forban mei de
oarder hwat sizze to meijen. De Foarsitter naem it
spr. nochal tige kwea óf, dat hy op eigen manneboet
sjoen hat om ynljochtings to krijen. Spr. stiet dêr sa
ünder: As hy yn de gearkomste fan de kommisje foar
